Tuy nhiên, theo PGS. TS Nguyễn Thường Lạng, giảng viên cao cấp Viện Thương mại và Kinh tế quốc tế, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, để duy trì đà bền vững, cần củng cố nội lực và giảm phụ thuộc vào các biện pháp kích cầu ngắn hạn.

Xuất khẩu đối diện hai thách thức

Với mức tăng trưởng GDP đạt 7,52% trong nửa đầu năm 2025 và chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân 3,27%, ông đánh giá thế nào về sự tương tác giữa tăng trưởng và kiểm soát lạm phát thời điểm hiện tại?

Tăng trưởng GDP 6 tháng không chỉ vượt xa cùng kỳ năm ngoái mà còn cao hơn trung bình giai đoạn 2016 - 2019, còn CPI vẫn nằm trong ngưỡng kiểm soát.

Chất lượng tăng trưởng cũng đang dần cải thiện. Đà phục hồi không còn đơn thuần dựa vào xuất khẩu hay đầu tư công, mà tiêu dùng nội địa đã trở lại mạnh mẽ hơn nhiều so với năm 2024. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng 6 tháng đầu năm đạt 3.416,8 nghìn tỷ đồng, tăng 9,3% so với cùng kỳ - đây là con số rất đáng chú ý.

Về giá cả, CPI tháng 6 tăng gần 4%, tiệm cận mục tiêu cả năm, nhưng nguyên nhân chủ yếu đến từ các yếu tố điều chỉnh hành chính như học phí, viện phí và nhóm thực phẩm. Giá xăng dầu - yếu tố từng gây áp lực lớn hiện nay đang ổn định hoặc giảm nhẹ.

Dẫu tăng trưởng không còn chỉ dựa vào xuất khẩu, song đây vẫn là một động lực lớn. Động lực này có khả năng bứt tốc trong nửa cuối năm để tiếp sức cho tăng trưởng?

Xuất khẩu đang đối mặt với hai thách thức chính: nhu cầu toàn cầu hồi phục chậm và không đồng đều, đặc biệt là từ EU và Mỹ - hai thị trường lớn của Việt Nam. Việc dịch chuyển đơn hàng sang các thị trường khác sau đại dịch và giai đoạn bất ổn địa chính trị.

6 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa đạt 188,97 tỷ USD, tăng 13,8% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, đóng góp chủ yếu đến từ khu vực FDI, trong khi doanh nghiệp trong nước chỉ tăng 8,3%.

Cơ cấu xuất khẩu vẫn chưa bền vững, giá trị gia tăng nội địa còn thấp, phụ thuộc lớn vào một vài mặt hàng chủ lực như điện thoại, điện tử - vốn do các tập đoàn như: Samsung, Intel, Foxconn nắm giữ…

Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải tái cấu trúc xuất khẩu, mở rộng thị trường, tăng giá trị sản phẩm (qua công nghệ chế biến) và giảm chi phí logistics.

Cũng không thể bỏ qua xu hướng xanh hóa thương mại - tiêu chuẩn môi trường và phát thải carbon ngày càng cao từ EU và các nước phát triển sẽ là rào cản nếu doanh nghiệp Việt không kịp thích ứng.

Tôi muốn nhấn mạnh, tăng trưởng xuất khẩu có dấu hiệu chững lại trong quý II và có thể tiếp tục chậm trong quý III khi sức cầu bên ngoài giảm tốc, còn các rủi ro liên quan đến thuế quan và hàng rào kỹ thuật vẫn bỏ ngỏ.

Vì thế, việc phục hồi xuất khẩu trong nửa cuối năm không dễ dàng, trừ khi có những cú hích rõ nét từ cải cách thể chế, hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi xanh, tăng khả năng đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.

Phải siết kỷ luật giải ngân

Còn đầu tư công - trụ cột được kỳ vọng dẫn dắt tăng trưởng năm nay đang chuyển động như thế nào, thưa ông?

Đầu tư công tiếp tục giữ vai trò dẫn dắt tăng trưởng trong bối cảnh xuất khẩu bắt đầu chậm lại và tiêu dùng chưa phục hồi đủ mạnh.

Tính đến hết tháng 6/2025, tổng vốn đầu tư toàn xã hội đạt hơn 1,7 triệu tỷ đồng, tăng 8,9% so với cùng kỳ. Trong đó, giải ngân vốn đầu tư công đạt khoảng 268.134 tỷ đồng, tương đương 32,5% kế hoạch được Thủ tướng giao, tăng 42,3% so với cùng kỳ 2024.

Tuy nhiên, để tạo hiệu ứng lan tỏa, đầu tư công cần tập trung vào các dự án hạ tầng giao thông liên kết vùng, hạ tầng số và nhà ở xã hội - những lĩnh vực có khả năng vừa tạo việc làm, vừa cải thiện chất lượng sống và năng lực cạnh tranh lâu dài. Đồng thời, phải siết kỷ luật giải ngân, tránh tình trạng "có tiền không tiêu được".

Về tiêu dùng nội địa, ông vừa nhận xét có dấu hiệu phục hồi rõ nét. Nhưng liệu sức mua có đủ lực để nâng đỡ tăng trưởng trong nửa cuối năm, đặc biệt khi giá cả vẫn chịu sức ép?

Tiêu dùng nội địa đóng vai trò ngày càng quan trọng khi chiếm gần 70% GDP. 6 tháng đầu năm, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tăng 9,3%; nếu loại trừ yếu tố giá, tăng khoảng 7,1% - phản ánh rõ nét đà phục hồi thực chất của sức mua.

Tuy nhiên, rào cản lớn nhất là chi phí sinh hoạt tăng chậm nhưng đều. Nếu CPI tiến sát hoặc vượt 4%, sức mua sẽ khó tăng tiếp.

Chính sách tiền tệ đã nới lỏng, nhưng nếu không có các chính sách tài khóa hỗ trợ bổ sung như giảm thuế VAT có chọn lọc, trợ giá thực phẩm thiết yếu, kích cầu ở vùng sâu… rất khó duy trì đà tiêu dùng mạnh trong nửa cuối năm.

Thị trường việc làm cũng là yếu tố ảnh hưởng đến sức chi tiêu. Nếu các khu công nghiệp, khu chế xuất tiếp tục tuyển dụng ổn định và cải thiện thu nhập, tiêu dùng sẽ còn nhiều dư địa tăng trưởng.

Bài toán "hai đích - một mũi tên"

Theo ông, các công cụ chính sách như lãi suất, tỷ giá, đầu tư công cần được phối hợp như thế nào trong những tháng cuối năm để đạt mục tiêu tăng trưởng 8% mà vẫn giữ CPI dưới 4%?

Đây là bài toán "hai đích - một mũi tên", và không dễ.

Về chính sách tiền tệ, tín dụng 6 tháng đầu năm đã tăng gần 10%, cao hơn nhiều so với cùng kỳ và là tín hiệu tích cực về dòng vốn cho nền kinh tế.

Tuy nhiên, vẫn cần lưu ý, mức tăng này mới phản ánh nỗ lực chính sách, còn sức hấp thụ thực tế của doanh nghiệp vẫn chưa thật sự bền vững. Do đó, ngoài việc giữ lãi suất ở mức hợp lý, cần đồng thời cải thiện niềm tin thị trường và đầu ra cho sản phẩm.

Dự báo, tăng trưởng tín dụng cả năm có thể đạt khoảng 19 - 19,5%, cao hơn mục tiêu ban đầu 16%.

Về tài khóa, giải ngân đầu tư công phải được xem là nhiệm vụ chính trị. Bình quân mỗi tháng cần giải ngân khoảng 70 - 80 nghìn tỷ đồng mới có thể hoàn thành kế hoạch cả năm.

Bên cạnh đó, cần xem xét mở rộng thêm một số chính sách tài khóa linh hoạt, như tạm thời giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, hỗ trợ lãi suất cho các lĩnh vực có tính lan tỏa như nông nghiệp, logistics và chuyển đổi số.

Về lâu dài, ông thấy cần điều chỉnh gì trong cơ cấu ba trụ cột tăng trưởng để đảm bảo tăng trưởng bền vững?

Chính sách tài khóa và tiền tệ cần phối hợp chặt chẽ, đồng bộ và ổn định. Tránh các điều chỉnh mang tính giật cục hoặc lệch pha.

Về dài hạn, nền kinh tế không thể mãi phụ thuộc vào đầu tư công hoặc vốn FDI.

Cả ba trụ cột xuất khẩu, tiêu dùng và đầu tư tư nhân cần được tái cơ cấu. Mục tiêu là nâng cao chất lượng và tăng sức chống chịu trong bối cảnh toàn cầu nhiều biến động.

Xuất khẩu cần dịch chuyển từ tăng trưởng theo lượng sang tăng trưởng theo giá trị. Phải gia tăng tỷ lệ nội địa hóa. Ưu tiên đầu tư cho công nghệ, logistics, chuyển đổi xanh. Thu hút dòng vốn chất lượng cao vào dịch vụ tài chính, chuỗi cung ứng, hạ tầng số.

Tiêu dùng nội địa cần được thúc đẩy bằng sức mua bền vững. Điều này gắn với đầu tư vào y tế, giáo dục, nhà ở và an sinh xã hội - những lĩnh vực vừa nâng chất lượng sống, vừa tạo lực cầu ổn định.

Đầu tư tư nhân chỉ có thể bứt phá khi môi trường kinh doanh thực sự cải thiện. Từ thủ tục hành chính, hạ tầng đến hiệu quả công vụ. Như một nhà đầu tư từng nói: "Việt Nam cần làm tốt những điều bình thường một cách phi thường".

Khi nền tảng này được củng cố, tăng trưởng 8% không còn là mục tiêu quá sức, mà có thể trở thành điểm xuất phát cho một chu kỳ tăng trưởng mới, chất lượng hơn và bền vững hơn.

Cảm ơn ông!