Trao đổi với PV Báo Xây dựng, ThS Lê Tùng Lâm, Trưởng ban Đô thị - HĐND TP Đà Nẵng nhận định, chủ trương cắt giảm thủ tục cấp giấy phép xây dựng (CPXD) là hoàn toàn đúng đắn và kịp thời trong bối cảnh hiện nay về tăng cường cải cách hành chính, tháo gỡ các điểm nghẽn thể chế, khơi thông các nguồn lực đầu tư, giảm phiền hà và tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp.

Theo ông Lâm, để triển khai chủ trương này cần rà soát, đánh giá công tác quản lý nhà nước và hậu kiểm sau khi khởi công đối với công trình xây dựng (CTXD) được miễn CPXD sẽ thực hiện ra sao.

Ông Lâm cho rằng, hiện nay thủ tục CPXD được xem là công cụ kiểm soát ban đầu trong quá trình quản lý trật tự, an toàn, cảnh quan đô thị. Mặc dù có vai trò quan trọng, nhưng thủ tục CPXD tại Việt Nam đang bộc lộ nhiều hạn chế.

Đó là quy trình phức tạp, chồng chéo và kéo dài, chậm cập nhật dữ liệu quy hoạch, kiến trúc và PCCC. Cản trở tiến độ đầu tư, gây khó khăn cho người dân và doanh nghiệp. Dễ tạo ra cơ chế "xin - cho", tiềm ẩn tiêu cực và thiếu minh bạch…

Việc bỏ thủ tục CPXD nếu không đi kèm với một hệ thống kiểm soát thay thế đủ mạnh, hiện đại và có khả năng truy trách nhiệm rõ ràng, có thể sẽ dẫn đến nhiều rủi ro, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng công trình, trật tự đô thị, môi trường sống và công tác quản lý nhà nước.

Đó là thiếu công cụ kiểm soát quy hoạch, kiến trúc và trật tự xây dựng. Gia tăng công trình không đảm bảo an toàn xây dựng và phòng cháy chữa cháy. Phá vỡ kết cấu hạ tầng kỹ thuật – xã hội. Gia tăng rủi ro pháp lý, tranh chấp và mất minh bạch trong giao dịch công trình. Bỏ CPXD nếu không có cơ chế kiểm soát thay thế rõ ràng, số hóa và có khả năng truy vết sẽ gây ra nhiều hệ lụy cả về pháp lý, kỹ thuật, quy hoạch, xã hội và tài chính.

Việc bỏ thủ tục CPXD, theo ông Lâm chỉ nên thực hiện trên cơ sở đảm bảo các điều kiện kiểm soát thay thế được thiết lập rõ ràng. Không đồng nghĩa với "thả nổi quản lý" mà là bước chuyển dịch từ mô hình tiền kiểm sang hậu kiểm hiện đại, số hóa, minh bạch và truy vết được trách nhiệm. Cơ chế thay thế cần đảm bảo thực hiện đầy đủ các chức năng cốt lõi của quản lý xây dựng, kiểm soát quy hoạch, an toàn công trình, PCCC, đấu nối hạ tầng, bảo vệ cảnh quan và trật tự đô thị.

Đồng thời ông Lâm cũng có khuyến nghị chính sách để bỏ thủ tục cấp phép xây dựng đối với các công trình đủ điều kiện, đồng thời thiết lập một hệ thống kiểm soát thay thế đồng bộ, hiệu quả và minh bạch, phù hợp với xu hướng quản trị đô thị hiện đại. Cụ thể đó là Ban hành danh mục công trình và khu vực được miễn thủ tục cấp phép xây dựng. Xây dựng hệ thống đăng ký xây dựng thay thế cấp phép, tăng cường trách nhiệm pháp lý và hậu kiểm, rà soát, sửa đổi và đồng bộ hóa các luật liên quan