Di sản giữa lòng đô thị mới

Ông Vương Công Khanh, Chủ tịch UBND phường Cái Răng, TP Cần Thơ cho biết, sau khi sắp xếp lại đơn vị hành chính, phường Cái Răng được thành lập trên cơ sở sáp nhập bốn phường Lê Bình, Hưng Thạnh, Ba Láng và Thường Thạnh, với diện tích hơn 26,8km² và dân số hơn 71.000 người.

Trên địa bàn có nhiều di tích văn hóa, lịch sử quan trọng, đặc biệt là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia "Văn hóa chợ nổi Cái Răng", biểu tượng du lịch của vùng sông nước Nam Bộ.

Do đó, từ tháng 7/2025, phường Cái Răng đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động người dân và tiểu thương chấp hành các quy định về an toàn giao thông đường thủy, an ninh trật tự, phòng cháy chữa cháy và vệ sinh môi trường.

"Các hộ kinh doanh ẩm thực, lưu niệm, du lịch được hướng dẫn tuân thủ quy định về giá bán, chất lượng sản phẩm. Chủ tàu, ghe đưa đón khách phải đảm bảo đăng ký, đăng kiểm, chở đúng số lượng người quy định. Việc thương hồ tập trung mua bán tại cầu tàu chợ nổi cũng được khuyến khích để thuận lợi trong quản lý", ông Khanh nói.

Hiện chợ nổi Cái Răng có khoảng 210 hộ tham gia buôn bán và làm du lịch trên sông; trong đó, 56 hộ sinh sống thường xuyên được thống kê nhu cầu hỗ trợ nước sạch, điện sinh hoạt và nhà vệ sinh tiêu chuẩn.

Hoàn thiện hạ tầng, gắn kết du lịch sinh thái

Đại diện lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch TP Cần Thơ cho biết, thời gian qua thành phố đã đầu tư nhiều công trình hạ tầng phục vụ bảo tồn di sản. Thành phố đã đưa vào sử dụng công trình kè sông Cần Thơ ứng phó biến đổi khí hậu.

Dự án xây dựng cầu tàu chợ nổi đã hoàn thành các hạng mục cầu tàu hàng hóa, điểm dừng chân, còn bãi xe và cầu tàu ghe nhỏ đang hoàn thiện. Dự án nâng cấp, mở rộng đường Nguyễn Việt Dũng, tuyến kết nối trực tiếp xuống chợ nổi, đang được đẩy nhanh tiến độ.

Hiện khu vực quanh chợ nổi đã hình thành mạng lưới dịch vụ du lịch liên kết, gồm điểm sinh thái "Quê tôi", hai homestay (Bến Đò Xưa, Nine Homestay) cùng ba di tích văn hóa - lịch sử như Hiệp Thiên Cung, Bia tưởng niệm đội cảm tử 1945 và Bia chiến thắng cầu Cái Răng.

Theo UBND phường Cái Răng, công tác bảo tồn chợ nổi còn đối mặt nhiều thách thức. Việc vận động tiểu thương quay lại buôn bán sau thời gian thi công kè gặp khó do nhiều hộ đã di dời sang địa điểm khác. Tình trạng ô nhiễm môi trường nước vẫn nghiêm trọng khi rác nổi, rác chìm xuất hiện dày đặc, trong khi chưa có kinh phí thuê thu gom thường xuyên.

Phần lớn phương tiện du lịch là ghe hoán cải, chưa đăng kiểm, gây khó khăn cho công tác quản lý. Ngoài ra, cạnh tranh giá không lành mạnh, nạn "cò khách" và chi phí tuần tra, kiểm tra cao cũng là trở ngại lớn.

Các giải pháp bảo tồn bền vững

UBND phường Cái Răng kiến nghị Bộ Xây dựng ủy quyền cho địa phương cấp phép và kiểm tra phương tiện thủy nội địa lớn để thuận tiện quản lý. Đồng thời, đề nghị UBND TP Cần Thơ giao thẩm quyền quản lý trực tiếp chợ nổi cho phường, hỗ trợ kinh phí sự nghiệp kinh tế khoảng 6,3 tỷ đồng/năm cho các hoạt động: vệ sinh môi trường, tuyên truyền kiểm tra, tổ chức Ngày hội Du lịch chợ nổi Cái Răng, bảo vệ trật tự, duy tu hạ tầng và chiếu sáng khu vực kè.

Phường cũng kiến nghị đầu tư camera thông minh, hệ thống cấp điện an toàn, hoàn thiện cầu tàu Cái Răng Bé, hỗ trợ thương hồ đổi mới phương tiện đủ điều kiện đăng kiểm; đồng thời giao phường ký hợp đồng thu gom rác và xây dựng nhà vệ sinh tự hoại cho các bè nổi.

Phó Chủ tịch UBND TP Nguyễn Thị Ngọc Điệp yêu cầu Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổng hợp các kiến nghị của phường Cái Răng và Ninh Kiều, trong đó có đề án cải tạo công viên Bến Ninh Kiều với tổng mức đầu tư hơn 190 tỷ đồng.

Bà Điệp nhấn mạnh cần tổng kết đề án bảo tồn chợ nổi Cái Răng giai đoạn trước, đồng thời xây dựng đề án mới cho giai đoạn 2026-2030, xác định rõ phần nhà nước đầu tư và phần kêu gọi tư nhân tham gia khai thác.

"Cần Thơ là đô thị sông nước nhưng các sản phẩm du lịch mặt sông chưa được khai thác hết tiềm năng. Việc quy hoạch và đầu tư đồng bộ sẽ giúp chợ nổi Cái Răng thật sự trở thành điểm nhấn du lịch đặc sắc của Tây Đô," bà Điệp khẳng định.