Theo thống kê của Hiệp hội Chiếu sáng đô thị, gần 90% hệ thống chiếu sáng công nghiệp ở Việt Nam vẫn sử dụng đèn Sodium, Metal Halide tiêu hao điện gấp 2-3 lần so với đèn LED. Điều này khiến chi phí vận hành hàng năm đội lên hàng trăm triệu đến hàng tỷ đồng, đồng thời gia tăng chi phí bảo trì, thay thế do tuổi thọ đèn cũ ngắn, thường xuyên hỏng hóc.

Hệ thống đèn đường chiếu sáng sử dụng bóng Sodium ở các KCN.

KCN thiếu tiêu chí "xanh" khó thu hút doanh nghiệp FDI

Không chỉ lãng phí năng lượng, nhiều hệ thống chiếu sáng cũ còn không đạt tiêu chuẩn TCVN 7114, gây nguy cơ mất an toàn trong vận hành. Hệ quả là nhiều KCN khó đạt chứng chỉ xanh, khó đáp ứng bộ tiêu chí ESG và bị giảm sức hút trong mắt nhà đầu tư FDI - vốn ngày càng coi trọng tiêu chuẩn môi trường và phát thải carbon.

Ông Bùi Ngọc Đại, đại diện Ban quản lý KCN Nam Cầu Kiền, cho biết: "Không ít nhà đầu tư nước ngoài đặt yêu cầu rõ ràng: KCN phải có hạ tầng chiếu sáng xanh, tiết kiệm năng lượng, minh bạch về phát thải. Nếu không đáp ứng, cơ hội thu hút dòng vốn chất lượng cao sẽ bị hạn chế."

Khác với mô hình tuyến tính "sản xuất - tiêu dùng - thải bỏ", kinh tế tuần hoàn đặt mục tiêu "không chất thải - không phát thải", hướng đến tái sử dụng, tái chế và kéo dài vòng đời sản phẩm. Với chiếu sáng, điều này được hiện thực hóa qua việc sử dụng đèn LED module hóa, có thể tháo rời, thay thế linh kiện riêng lẻ.

Hệ thống đèn có thể tối ưu hóa vận hành bằng công nghệ số: IoT và AI giúp giám sát, điều khiển thông minh, tiết kiệm năng lượng theo khu vực và thời gian.

Trong đó, sử dụng năng lượng tái tạo: đèn đường năng lượng mặt trời, pin lưu trữ bền bỉ tới 25 năm. Và việc thực hiện Văn hóa doanh nghiệp xanh: kết hợp đào tạo nội bộ, quản lý và bù đắp phát thải carbon là một hành động cụ thể trong bước tiến hướng tới Net Zero.

Ông Trần Quang Minh, chuyên gia năng lượng thuộc Viện Chiếu sáng Việt Nam, nhấn mạnh: "Chiếu sáng theo kinh tế tuần hoàn không chỉ giúp giảm 30% chi phí vận hành trong vòng đời sản phẩm, mà còn là chìa khóa để doanh nghiệp tiếp cận các quỹ đầu tư xanh, hưởng ưu đãi tín dụng và nâng cao uy tín trên thị trường quốc tế".

Mắt xích "xanh" để KCN bước vào chuỗi cung ứng

Một trong những đơn vị tiên phong trong giải pháp chiếu sáng tuần hoàn là Công ty Cổ phần Tập đoàn TLC Việt Nam. Tại KCN Nam Cầu Kiền (Hải Phòng), TLC đã triển khai hệ thống đèn đường năng lượng mặt trời nội khu, giúp giảm phát thải hơn 259,5 tấn CO₂, đồng thời tiết kiệm chi phí điện năng và bảo trì đáng kể.

Ông Trần Quốc Toàn, Phó tổng giám đốc công ty cổ phần tập đoàn TLC Việt Nam chia sẻ: Nhìn nhận chiếu sáng là mắt xích quan trọng trong việc giảm phát thải carbon cho hạ tầng công nghiệp và đô thị, TLC đẩy mạnh giải pháp chiếu sáng sử dụng Năng lượng Mặt trời. Đây là giải pháp trực tiếp nhất để cắt giảm phát thải carbon từ nguồn điện lưới, giúp KCN tiến gần hơn đến mục tiêu Net Zero và dễ dàng tiếp cận các quỹ đầu tư xanh. Ngoài ra, công ty sẽ thay thế mô hình kinh doanh tuyến tính bằng mô hình chiếu sáng tuần hoàn.

"Điều này có nghĩa là công ty cung cấp dịch vụ, cam kết chất lượng ánh sáng, đồng thời đảm bảo sản phẩm (đèn LED) có thể tháo rời, tái chế và tái sử dụng linh kiện. Mục tiêu là giảm thiểu rác thải điện tử và giảm chi phí vận hành trọn vòng đời", ông Toàn khẳng định.

Lễ ký kết hợp tác giữa Công ty Cổ phần tập đoàn TLC Việt Nam và Công ty Cổ phần Shinec.

Theo ông Vũ Anh Hùng, quản lý dự án TLC Việt Nam, TLC đồng hành cùng doanh nghiệp bằng dịch vụ ‘cam kết xanh’ – từ bảo hành dài hạn, thu hồi sản phẩm cũ để tái chế, đến báo cáo kiểm định định kỳ. Mục tiêu không chỉ là cung cấp thiết bị, mà còn tạo một hệ sinh thái chiếu sáng bền vững.

Các chuyên gia cho rằng để nhân rộng mô hình, cần sự đồng hành từ phía cơ quan quản lý. Đại diện Bộ Xây dựng cho biết, thời gian tới sẽ bổ sung quy chuẩn kỹ thuật về chiếu sáng xanh, đồng thời khuyến khích các KCN, khu đô thị tham gia cơ chế tín chỉ carbon. Đây là động lực để doanh nghiệp đầu tư mạnh vào giải pháp chiếu sáng tuần hoàn.

"Chiếu sáng theo kinh tế tuần hoàn không chỉ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, mà còn là tấm hộ chiếu xanh để KCN, khu đô thị Việt Nam bước vào chuỗi cung ứng toàn cầu", TS.Trần Quang Minh, chuyên gia năng lượng - Viện Chiếu sáng Việt Nam nhận định.

Đại diện KCN đã ký kết và được TLC ứng dụng vận hành - Ông Phạm Hồng Điệp, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Shinec cho biết: Việc chuyển đổi sang hệ thống chiếu sáng xanh, tiết kiệm năng lượng không chỉ là nâng cấp hạ tầng mà là yêu cầu sống còn để nâng cao sức hút đầu tư.

"Giải pháp đèn đường năng lượng mặt trời của TLC Việt Nam đã giúp KCN Nam Cầu Kiền giải quyết trực tiếp vấn đề này, đồng thời cải tạo KCN giảm phát thải, dễ dàng đáp ứng các tiêu chuẩn xanh và chứng minh cam kết phát triển bền vững, biến ánh sáng trở thành 'tấm hộ chiếu xanh' để KCN bước vào chuỗi cung ứng toàn cầu", ông Điệp nói.