Nhiều quốc gia giảm số mắc và cơ hội loại trừ ung thư cổ tử cung

Việt Nam cũng như nhiều quốc gia trên thế giới đang đứng trước cơ hội có thể loại trừ căn bệnh này. Đây không phải là mơ ước mà là thực tế, bởi chúng ta đã có "vũ khí" chống lại ung thư cổ tử cung và các loại u nhú do HPV là vaccine ngừa virus HPV, tác nhân chính gây ra ung thư cổ tử cung và một số ung thư gặp cả ở nam và nữ giới.

Theo thông tin từ Úc, quốc gia này triển khai vaccine HPV sớm và độ bao phủ cao, vì vậy hiệu quả được xem là rõ rệt nhất thế giới. Tại đây, 85,9% bé gái và 83,4% bé trai đã được nhận ít nhất 1 liều vaccine HPV trước tuổi 15.

Úc hiện cũng là quốc gia đầu tiên trên thế giới được dự đoán sẽ xóa sổ ung thư cổ tử cung vào năm 2035  nhờ tiêm tiêm phòng, đặc biệt là tiêm tại trường học cho thiếu niên 12 - 13 tuổi.

Tại châu Âu, các quốc gia triển khai tiêm vaccine ngừa HPV sớm đã ghi nhận sự giảm rõ rệt các tổn thương tiền ung thư ở nhóm đã tiêm, cùng với mức giảm mạnh tỷ lệ nhiễm HPV type 16 và 18 trong cộng đồng. 

Một số nước còn cho thấy xu hướng giảm ung thư cổ tử cung ở nhóm trẻ tuổi, đặc biệt là những thế hệ được tiêm chủng từ khi còn đi học.

Chuyên gia y tế nhận định, điều này cho thấy hiệu quả rõ rệt của việc tiêm ngừa virus HPV từ sớm, đặc biệt là từ trước tuổi 15 có hiệu quả đáng kể trong phòng bệnh.

Mới đây, Bộ Y tế đã phê duyệt chương trình Tiêm chủng mở rộng giai đoạn ba (2026 - 2028). 

Theo đó, mỗi năm sẽ có 4, 5 tỉnh được triển khai tiêm vaccine HPV miễn phí cho trẻ em gái, ưu tiên các địa phương miền núi, vùng khó khăn và vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Vaccine có tác dụng phòng bệnh như thế nào?

Hầu hết các chủng HPV vô hại, nhưng một số loại có thể gây mụn cóc sinh dục (chủng nguy cơ thấp) và các chủng nguy cơ cao hơn có thể dẫn đến các bệnh ung thư như: ung thư cổ tử cung, hậu môn, vòm họng. HPV chủ yếu lây truyền qua đường tình dục, tiếp xúc da hoặc niêm mạc… (4)

Theo ThS. BS Lê Thanh Khôi, Trưởng Hội đồng chuyên môn Y khoa, Hệ thống nhà thuốc và trung tâm tiêm chủng Long Châu, hiện tại có 2 loại vaccine ngừa HPV. 

Trong đó, vaccine 4 chủng bảo vệ chống lại 4 type HPV 6,11,16 và 18, trong đó type 16 và 18 gây ra khoảng 70% ca ung thư cổ tử cung, type 6 và 11 gây ra 90% ca sùi mào gà.

Với loại vaccine 9 chủng giúp bảo vệ chống lại 9 type HPV: 6,11,16,1831,33, 45, 52, 58, trong đó các type bổ sung 31,33,52,58 chống lại khoảng 20% ca ung thư cổ tử cung còn lại. (5)

Vaccine ngừa HPV đã được sử dụng tại Việt từ trước 2010, tuy nhiên tỷ lệ tiêm vaccine HPV ở Việt Nam còn thấp. Một nghiên cứu năm 2021 cho thấy chỉ 12% phụ nữ và trẻ em gái trong độ tuổi 15 - 29 đã được tiêm (6). 

Một nghiên cứu khác năm 2016 tại TP.HCM ghi nhận tỷ lệ này ở mức 10,45%. Trong khi, theo chuyên gia y tế, nếu được tiêm chủng sớm (trước tuổi 15) thì hiệu quả rõ rệt hơn nhiều so với tiêm chủng ở lứa tuổi lớn hơn (7).

"Hiện chúng tôi có đủ vaccine ngừa HPV cung cấp chủng ngừa tại các trung tâm tiêm chủng của Long Châu", BS. Khôi cho hay.