Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang bước vào một giai đoạn chuyển đổi sâu rộng, tái cấu trúc doanh nghiệp không còn là lựa chọn, mà là mệnh lệnh phát triển tất yếu để thích ứng, phục hồi và bứt phá.

Trong quá trình đó, M&A - Mua bán và sáp nhập đã và đang trở thành một công cụ chiến lược mạnh mẽ, giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, tối ưu hóa nguồn lực và mở rộng quy mô, tạo điều kiện tiếp cận thị trường nhanh hơn và hiệu quả hơn.

Tọa đàm VIETNAM M&A SUMMIT 2025 là không gian để thảo luận, chia sẻ và định hình các chính sách, chiến lược hỗ trợ hoạt động M&A.

Ngày 26/6, Phiên tọa đàm với chủ đề "Tăng trưởng và Tái cấu trúc doanh nghiệp Việt Nam qua hoạt động M&A" được tổ chức với mục tiêu đánh giá thực trạng tái cấu trúc doanh nghiệp hiện nay, lắng nghe các bài học kinh nghiệm từ những thương vụ M&A tiêu biểu.

Qua đó, thảo luận những giải pháp, mô hình hợp tác mới để thị trường M&A Việt Nam ngày càng minh bạch, hiệu quả và bền vững hơn.

Theo bà Phạm Thùy Dương, Trưởng ban Vận động thành lập Hiệp hội M&A Việt Nam: "Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu trải qua biến chuyển sâu sắc, M&A đã và đang trở thành công cụ chiến lược giúp doanh nghiệp Việt Nam tái cấu trúc, mở rộng quy mô, khơi thông dòng vốn và chuyển giao công nghệ.

Đặc biệt, Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị năm 2025 đã mở ra những cơ chế, chính sách đột phá, tạo động lực mạnh mẽ để phát triển kinh tế tư nhân, trong đó M&A là một trong những trụ cột quan trọng."

Những rào cản hiện hữu

Trên thực tế, khung pháp luật tại Việt Nam vẫn đang trong quá trình hoàn thiện, dẫn đến một số quy định chưa đồng bộ hoặc chưa rõ ràng. Trước khi các luật mới có hiệu lực đầy đủ, một số hướng dẫn dưới luật còn thiếu, làm doanh nghiệp lúng túng khi áp dụng.

Việc thường xuyên sửa đổi luật tuy tích cực về dài hạn nhưng ngắn hạn có thể tạo ra khoảng trống pháp lý và yêu cầu các bên phải cập nhật, thích nghi liên tục.

Một rào cản thực tiễn là thủ tục hành chính kéo dài trong phê duyệt dự án và chuyển nhượng. Nhà đầu tư nước ngoài thường phải trải qua nhiều bước xét duyệt: từ chấp thuận chủ trương đầu tư, thẩm định năng lực, đến cấp phép xây dựng, phê duyệt phòng cháy chữa cháy, đánh giá tác động môi trường...

Mỗi bước đều mất thời gian và đòi hỏi tương tác với nhiều cơ quan khác nhau ở trung ương lẫn địa phương. Sự chồng chéo và thiếu phối hợp giữa các cơ quan có thể dẫn đến độ trễ đáng kể cho giao dịch.

Thêm vào đó, năng lực và thái độ thực thi của chính quyền địa phương không đồng đều; một số nơi giải quyết hồ sơ nhanh gọn, nhưng nơi khác lại trì trệ, thận trọng quá mức (nhất là sau các vụ thanh tra, phòng chống tham nhũng), gián tiếp gây tắc nghẽn nguồn cung dự án mới.

Dù môi trường đầu tư đã cải thiện, mức độ minh bạch trong một số giao dịch bất động sản vẫn còn hạn chế. Việc tiếp cận thông tin về pháp lý dự án, tình trạng nợ, hoặc hồ sơ tài chính của doanh nghiệp mục tiêu đôi khi khó khăn, gây trở ngại cho quá trình thẩm định (due diligence).

Nhà đầu tư nước ngoài phải đặc biệt lưu ý đến rủi ro pháp lý tiềm ẩn, ví dụ dự án có thể thiếu giấy tờ pháp lý hoàn chỉnh, doanh nghiệp mục tiêu có thể từng vi phạm quy định xây dựng hoặc môi trường. Bất kỳ sai sót nào sau khi mua lại đều có thể dẫn đến tranh chấp hoặc chế tài về sau.

Cú hích từ chính sách

Trước thực trạng này, khung pháp lý liên quan đến bất động sản đang được cải tổ mạnh mẽ theo hướng thông thoáng và minh bạch hơn, mở ra nhiều cơ hội M&A.

Đáng chú ý là tác động của Luật Đất đai 2024 và Luật Kinh doanh Bất động sản 2023. Các luật mới này được kỳ vọng sẽ đơn giản hóa thủ tục đầu tư và tăng nguồn cung trên thị trường bất động sản.

Đặc biệt, Luật Đất đai 2024 định nghĩa lại doanh nghiệp có vốn nước ngoài theo hướng thuận lợi hơn, giúp giảm bớt nhiều thủ tục hành chính cho các thương vụ M&A khi bên mua chỉ nắm giữ tỷ lệ cổ phần thiểu số, qua đó mở rộng cửa cho nhà đầu tư ngoại.

Việc chuyển sang áp dụng bảng giá đất hàng năm cũng giúp giá cả sát với thị trường hơn, giảm rủi ro biến động giá cho nhà đầu tư trong các thương vụ M&A dự án, hứa hẹn tăng tính thanh khoản.

Toàn cảnh tọa đàm.

Quan trọng hơn, Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân được xem là đòn bẩy chiến lược, định hình môi trường pháp lý ổn định và minh bạch hơn, đặc biệt quan trọng cho các quyết định đầu tư dài hạn vào bất động sản.

Ông Nguyễn Quốc Khánh, Chủ tịch DTJ Group chia sẻ: "Điểm mấu chốt từ Nghị quyết 68 là chủ trương quyết liệt tháo gỡ vướng mắc tại hàng nghìn dự án tồn đọng. Điều này trực tiếp tạo ra "nguồn hàng" M&A khổng lồ và hấp dẫn cho thị trường bất động sản, biến các dự án trước đây "đóng băng" thành mục tiêu tiềm năng cho các nhà đầu tư chiến lược".

Bên cạnh đó, Nghị quyết 68 còn đề ra việc thiết lập cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia và giao dịch điện tử, hỗ trợ đắc lực cho quá trình thẩm định pháp lý (due diligence) khi mua lại dự án, giúp tăng tính minh bạch thông tin và độ tin cậy cho thương vụ.

Mục tiêu xử lý nhanh các dự án chậm tiến độ cũng giúp đưa nguồn lực đất đai bị lãng phí vào khai thác, đồng thời tăng sức hút của các thương vụ thâu tóm các dự án dang dở.

Ông Khánh cũng bổ sung: "Các chính sách trong Nghị quyết có xây dựng một quỹ 20% cho các dự án bất động sản công nghiệp, dành cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Đây là một chính sách tốt, tạo điều kiện hỗ trợ các doanh nghiệp thành lập mới và thúc đẩy giao dịch M&A khi vừa có sự hỗ trợ của nhà nước".

Thị trường M&A, đặc biệt trong phân khúc bất động sản công nghiệp nơi các doanh nghiệp có nhu cầu lớn về mở rộng nguồn lực và công nghệ, được kỳ vọng sẽ tăng trưởng mạnh mẽ nhờ những thúc đẩy này.

Các giao dịch M&A cho phép doanh nghiệp nhanh chóng tiếp cận công nghệ, thị trường vốn có của doanh nghiệp mục tiêu mà không cần đầu tư xây dựng từ đầu.

Nhìn chung, dù các pháp luật về M&A và bất động sản đang dần được cải thiện, tạo tiền đề vững chắc, cơ chế phê duyệt dự án, đặc biệt đối với bất động sản hình thành trong tương lai, vẫn cần có khung pháp lý rõ ràng và thông thoáng hơn nữa để thực sự thúc đẩy hoạt động M&A hiệu quả và bền vững.