Bộ Tài chính vừa công bố dự thảo nghị quyết điều chỉnh thuế bảo vệ môi trường (BVMT) đối với xăng dầu và mỡ nhờn cho giai đoạn 2026-2027.

Đề xuất này đặt mục tiêu hỗ trợ phục hồi kinh tế trong ngắn hạn, đồng thời từng bước quay lại mức thuế cao hơn từ năm 2027 để đảm bảo nguồn thu ngân sách và thực hiện các cam kết về môi trường.

Theo dự thảo, trong năm 2026, mức thuế BVMT với xăng (trừ ethanol) được giữ ở mức 2.000 đồng/lít. Dầu diesel, dầu mazut và dầu nhờn sẽ duy trì ở mức 1.000 đồng/lít. Dầu hỏa ở mức 600 đồng/lít. Mỡ nhờn giữ mức 1.000 đồng/kg.

Mức này bằng mức hỗ trợ đang áp dụng để phục hồi kinh tế, nhưng chỉ bằng một nửa trần tối đa hiện hành (Nghị quyết 579 năm 2018).

Đáng chú ý, mức thuế với nhiên liệu bay tăng từ 1.000 đồng/lít hiện nay lên 2.000 đồng/lít. Như vậy, thuế nhiên liệu bay sẽ gấp đôi mức hỗ trợ đang áp dụng.

Bộ Tài chính cho biết, việc giữ thuế thấp hơn trần trong năm 2026 nhằm giảm áp lực chi phí đầu vào cho sản xuất. Chính sách này được kỳ vọng hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi và góp phần kiểm soát lạm phát. Bối cảnh kinh tế vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro khiến hỗ trợ này trở nên cần thiết.

Từ 1/1/2027, Bộ Tài chính đề xuất áp dụng lại mức thuế tối đa theo Nghị quyết 579 năm 2018 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Cụ thể, thuế với xăng sẽ tăng lên 4.000 đồng/lít. Nhiên liệu bay là 3.000 đồng/lít. Dầu diesel, dầu mazut, dầu nhờn và mỡ nhờn là 2.000 đồng/lít hoặc kg. Dầu hỏa là 1.000 đồng/lít.

Đây là mức thuế đã được Quốc hội phê duyệt từ trước dịch Covid-19 nhưng đã giảm sâu trong những năm vừa qua để hỗ trợ nền kinh tế. Theo Bộ Tài chính, khi kinh tế ổn định hơn, việc khôi phục mức thuế này sẽ giúp tăng thu ngân sách. Đồng thời, đây cũng là bước cần thiết để thực hiện các mục tiêu chuyển đổi xanh và giảm phát thải.

Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Thường Lạng, mức thuế mới dự kiến sẽ có tác động rõ rệt đến các ngành vận tải, logistics và hàng không.

Với hàng không, mức thuế nhiên liệu bay tăng trong năm 2026 và trở lại mức cao hơn từ 2027 sẽ làm chi phí vận hành tăng đáng kể. Điều này có thể làm giảm khả năng cạnh tranh và gây áp lực lên giá vé.

Trong khi đó, ngành vận tải đường bộ và logistics được hưởng lợi hơn trong năm 2026. Thuế dầu diesel duy trì ở mức thấp giúp giảm chi phí vận chuyển. Tuy nhiên, từ năm 2027, khi thuế tăng gấp đôi, doanh nghiệp trong ngành cũng sẽ phải đối mặt với chi phí gia tăng.

Về phía ngân sách, mức thuế thấp trong những năm qua đã hỗ trợ kinh tế nhưng làm giảm nguồn thu. Khôi phục mức thuế từ 2027 sẽ giúp cải thiện đáng kể nguồn lực tài chính. Số thu này được dùng cho các mục tiêu chi tiêu công, an sinh xã hội và bảo vệ môi trường.

Theo ông Lạng, đề xuất này thể hiện nỗ lực cân bằng của cơ quan quản lý. Một mặt vẫn hỗ trợ phục hồi kinh tế, mặt khác đảm bảo bền vững ngân sách và giảm dần trợ cấp nhiên liệu hóa thạch.

Tuy nhiên, mức thuế tăng mạnh từ 2027 có thể tạo "cú sốc" với doanh nghiệp và người tiêu dùng nếu thiếu chuẩn bị. Do đó, ngoài lộ trình rõ ràng, cần có các biện pháp hỗ trợ, khuyến khích tiết kiệm nhiên liệu, đầu tư công nghệ tiết kiệm và truyền thông đầy đủ để các bên chủ động ứng phó.

Hiện, dự thảo nghị quyết đang được công bố để lấy ý kiến góp ý từ các bộ, ngành, doanh nghiệp và người dân trước khi trình Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét.

Bộ Tài chính khuyến nghị cộng đồng doanh nghiệp sớm xây dựng phương án tài chính cho cả hai giai đoạn. Đồng thời, doanh nghiệp nên tham gia đóng góp ý kiến để chính sách vừa khả thi, vừa hài hòa lợi ích các bên.