USD tăng giá, lợi nhuận doanh nghiệp xuất khẩu "bốc hơi"

Sáng đầu tháng 11/2025, trong khu nhà xưởng của Công ty CP thương mại Anh Tuấn (Bình Dương), những bao hạt nhựa nhập khẩu từ Hàn Quốc xếp chật kín kho. Giám đốc công ty, ông Nguyễn Anh Tuấn, nhìn bảng báo giá USD mới nhất mà không khỏi lo lắng: "Chỉ trong hơn một tháng, mỗi tấn nguyên liệu nhập về đã đội thêm vài triệu đồng vì tỷ giá tăng. Chúng tôi đang sản xuất bao bì xuất khẩu, nhưng lợi nhuận gần như bị xóa sạch".

Giá USD trên thị trường tự do đang tiến sát mốc 28.000 đồng/USD, trong khi tỷ giá ngân hàng giữ quanh 26.400 đồng/USD. Khoảng chênh này khiến nhiều doanh nghiệp của ông Tuấn vừa nhập nguyên liệu, vừa xuất khẩu - rơi vào thế khó.

Theo ông Tuấn, công ty nhập khẩu khoảng 125 tấn hạt nhựa mỗi tháng, thanh toán hoàn toàn bằng USD. Khi đồng USD tăng giá, chi phí nhập khẩu tăng, trong khi giá bán cho đối tác nước ngoài gần như cố định trong hợp đồng dài hạn.

"Chúng tôi có doanh thu bằng USD, nhưng không thể điều chỉnh giá ngay. Lãi thu về khi đổi sang VND không đủ bù phần chi phí đầu vào tăng cao. Thực chất, doanh nghiệp xuất khẩu như chúng tôi lại chịu thiệt", ông nói.

Không chỉ công ty Anh Tuấn, nhiều doanh nghiệp xuất nhập khẩu đang chịu áp lực tương tự. Với các công ty thủy sản hay dệt may, giá nguyên liệu nhập khẩu và chi phí logistics đều tăng theo tỷ giá. Nhiều đơn hàng bị chậm thanh toán hoặc đối tác đề nghị tạm hoãn vì giá thành đội lên. Một số doanh nghiệp còn vay nợ USD, khiến khoản trả nợ hàng tháng bằng VND cũng tăng thêm hàng trăm triệu đồng.

Đừng đánh cược với biến động USD

Chuyên gia tài chính Nguyễn Thường Lạng nhận định, việc tỷ giá USD/VND tăng mạnh trong thời gian ngắn không chỉ tác động đến chi phí nhập khẩu mà còn ảnh hưởng tâm lý doanh nghiệp và nhà đầu tư.

"Tỷ giá cao có thể giúp xuất khẩu cạnh tranh hơn về giá, nhưng thực tế phần lớn doanh nghiệp Việt Nam phụ thuộc nguồn nguyên liệu nhập khẩu, nên họ ít khi hưởng lợi. Khi chênh lệch giữa thị trường chính thức và tự do lớn, áp lực đầu cơ và găm giữ ngoại tệ càng mạnh, gây bất ổn", ông nói.

Theo ông Lạng, doanh nghiệp cần chủ động hơn trong quản trị rủi ro, như sử dụng hợp đồng kỳ hạn, đa dạng hóa nguồn cung nguyên liệu hoặc đàm phán lại điều khoản thanh toán. Nhà nước cũng cần đảm bảo nguồn cung ngoại tệ ổn định, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ dễ tiếp cận vốn USD với chi phí hợp lý.

Với Công ty Anh Tuấn, giải pháp tạm thời là tiết giảm chi phí và đẩy nhanh vòng quay hàng tồn kho. "Chúng tôi chỉ mong tỷ giá sớm ổn định để lập kế hoạch dài hơi. Còn hiện tại, mỗi lô hàng xuất đi đều như một canh bạc", ông Tuấn thở dài.

TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế trưởng BIDV cho rằng, trong bối cảnh tỷ giá chịu áp lực mạnh từ đồng USD toàn cầu, điều quan trọng là giữ niềm tin thị trường và tạo điều kiện để doanh nghiệp dễ tiếp cận ngoại tệ chính thức.

"Ngân hàng Nhà nước cần tiếp tục điều hành linh hoạt, can thiệp khi cần để đảm bảo nguồn cung ngoại tệ ổn định, đồng thời phối hợp các ngân hàng thương mại mở rộng hạn mức bán USD cho doanh nghiệp nhập khẩu thiết yếu", ông Lực nói.

Về phía doanh nghiệp, vị chuyên gia khuyến nghị nên đa dạng hóa đồng tiền thanh toán (với các đối tác châu Á có thể dùng KRW, CNY hoặc JPY), tận dụng hợp đồng kỳ hạn để khóa tỷ giá và đẩy mạnh nội địa hóa nguyên liệu nhằm giảm phụ thuộc nhập khẩu.

Ông Lực cũng nhấn mạnh, trong trung và dài hạn, Việt Nam cần phát triển thị trường phái sinh ngoại hối minh bạch hơn để doanh nghiệp vừa và nhỏ có công cụ phòng ngừa rủi ro thực chất, thay vì "đánh cược" với biến động tỷ giá như hiện nay.