Thừa năng lượng nhưng vẫn "đói" dinh dưỡng

Tại tọa đàm "Chăm sóc sức khỏe cộng đồng - giải pháp bền vững cho sự phát triển" do Báo Nhân Dân phối hợp với Felecia vừa tổ chức, TS.BS Trương Hồng Sơn, Phó Tổng Thư ký Tổng hội Y học Việt Nam, Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam chia sẻ: Trước đây, khoảng 50% người tử vong do các bệnh truyền nhiễm, nay tỷ lệ tử vong do các bệnh không lây nhiễm lên tới 80%. Cứ 10 người thì có 8 người tử vong do các bệnh không lây nhiễm; trong đó bệnh tim mạch chiếm tỷ lệ cao nhất với 4 ca, tiếp đến là ung thư 2 ca, đái tháo đường và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) mỗi bệnh 1 ca. Một trong những nguyên nhân là do dinh dưỡng và lối sống chưa khoa học. Nếu trước đây, người ta suy dinh dưỡng, thiếu vi chất vì nghèo đói, thì hiện nay chủ yếu do thiếu kiến thức.

ThS.BS Từ Quang, chuyên ngành Dinh dưỡng-Hoạt động thể chất và y tế công cộng, Học viện Quân y cho biết: Hiện nay, không khó để nhận thấy tình trạng thừa năng lượng nhưng thiếu vi chất. Trên thực tế, việc sử dụng các thực phẩm chế biến, siêu chế biến sẽ đưa vào cơ thể rất nhiều chất bảo quản, chất điều vị nhưng lại thiếu đi vi chất. Trong khi đó, nhịp sống ngày càng nhanh, nhiều người rơi vào tình trạng stress do áp lực, căng thẳng… Những điều này không chỉ tác động đến tuổi thọ mà ảnh hưởng tới chất lượng sống.

TS.BS Phan Bích Nga, Trưởng khoa khám dinh dưỡng trẻ em, Viện Dinh dưỡng Quốc gia cũng cho rằng: tỷ lệ các bệnh loạn chuyển hóa ở nước ta đang có xu hướng gia tăng, đặc biệt là ở người trẻ, thế hệ Gen Y, Gen Z, do lối sống thiên về đồ ăn nhanh, thừa về năng lượng nhưng lại kém về chất dinh dưỡng. Cùng đó là thói quen sinh hoạt và lối sống tĩnh tại, ít vận động làm gia tăng các bệnh về béo phì, rối loạn chuyển hóa.

Thay đổi lối sống để giảm gánh nặng bệnh tật

Các chuyên gia nhấn mạnh yếu tố then chốt để giảm gánh nặng bệnh tật nằm ở thay đổi thói quen dinh dưỡng và lối sống. TS.BS Trương Hồng Sơn lưu ý: "Chúng ta thường chú ý đến năng lượng nhưng lại bỏ quên vi chất. Đây là nguyên nhân dẫn đến tình trạng "đói vi chất", khiến cơ thể suy yếu, dễ mắc bệnh và rơi vào vòng xoáy bệnh lý".

Theo ông Sơn, cần phải hiểu biết về thành phần dinh dưỡng. Ví như để bảo đảm lượng sắt thì phải ăn nhiều thực phẩm thịt đỏ như thịt bò. Nhưng nếu ăn nhiều thịt bò lại nhiều nguy cơ, năng lượng cao, cholesterol tăng, hơn nữa người già ăn thịt bò còn gây ra khó ngủ... Hoặc về dầu mỡ, nhiều người áp dụng lượng dầu mỡ cho trẻ em như người lớn, nhưng thực tế, nhu cầu trẻ em và người lớn khác nhau. 90% trẻ đến khám tại chỗ chúng tôi bị suy dinh dưỡng vì thiếu dầu mỡ. Bởi, người lớn chỉ cần 15% dầu mỡ, nhưng trẻ em cần tới 25%. Khi thiếu dầu mỡ, trẻ sẽ bị thiếu vitamin D và K2, khi đó, canxi không vào được xương.

BS Từ Quang cho hay: "Cơ thể muốn vận hành tốt cần đầy đủ vi chất. Việc thiếu hụt sẽ không chỉ ảnh hưởng đến tuổi thọ mà còn làm giảm chất lượng sống".

Chính vì vậy, các chuyên gia đều rằng khẩu phần ăn đa dạng, giàu rau củ quả, kết hợp tăng cường vận động, giảm stress là nền tảng quan trọng. Bên cạnh đó, phòng bệnh từ gốc cần được đặt lên hàng đầu.

Theo TS Sơn, rất khó có "siêu thực phẩm" nào bổ sung đủ chất ngay và lời khuyên là phải đa dạng bữa ăn. Theo khuyến cáo để đảm bảo đủ dinh dưỡng phải ăn 20 loại thực phẩm/ngày nhưng ăn 20 loại để tránh béo thì phải kiểm soát thực phẩm. Trong chế độ ăn, nếu không bảo đảm được thực phẩm tự nhiên có chứa vi chất và chất khoáng đủ như yêu cầu (vitamin D, Omega 3, các hoạt chất), bảo đảm các hoạt chất tốt cho cơ thể, nhất là các đối tượng đang có nguy cơ (người sau ốm, thiếu chất, người có vấn đề về bệnh mãn tính, dinh dưỡng kém, trẻ sinh non…) thì nên bổ sung các loại thực phẩm bổ sung giàu các chất tăng miễn dịch theo lời khuyên của các bác sĩ.