Nhiều hệ lụy

Hơn một tuần qua, ngày nào chị Nguyễn Thị Kiều (ngụ phường Ninh Kiều, TP Cần Thơ) cũng đến Trung tâm hành chính công của phường để nhận giấy phép xây dựng nhưng chưa có. Ngày khởi công gần kề, chị đành phải xin giấy phép xây dựng tạm.

Không chỉ riêng chị Kiều, nhiều người dân trong phường cũng không nhận được thông tin quy hoạch, giấy phép liên quan đến lĩnh vực xây dựng, giao thông…

Lý giải điều này, lãnh đạo UBND phường Ninh Kiều cho biết: "Từ ngày sáp nhập, phường có 1 cán bộ phụ trách hạ tầng đô thị. Gần đây, cán bộ này bị người dân phản ánh nên đã chuyển công tác khác.

Hiện phường không có cán bộ chuyên ngành để tham mưu cho lãnh đạo ký. Chúng tôi đang cần 2 cán bộ giao thông, xây dựng".

Thiếu cán bộ chuyên môn về bồi thường giải phóng mặt bằng cấp xã cũng là nguyên nhân khiến giải ngân vốn đầu tư công của Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình dân dụng và Công nghiệp TP Cần Thơ (Ban quản lý) không đạt chỉ tiêu.

Ông Nguyễn Văn Cà Lơ Anh, Giám đốc Ban quản lý cho biết, 42 dự án vướng mặt bằng trên địa bàn 27 xã, phường với tổng kinh phí giải phóng mặt bằng hơn 1.660 tỷ đồng. Trong đó có 5 xã, phường chưa thành lập hội đồng thẩm định giá đất; 19 xã, phường chưa ban hành giá đất cụ thể…

Ông Phạm Hoàng Ngọc Ẩn, Giám đốc Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực Trần Đề than thở: "Vốn nhiều, nhà thầu hối thúc, xã lại chưa có giá đất. Lãnh đạo Ban như ngồi trên lửa mặt bằng không thể giải phóng, kéo theo nhiều hệ lụy".

Lúng túng vì đảm nhận nhiều việc

Ông Nguyễn Văn Phong, Phó ban Thường trực Ban Tổ chức Thành ủy Cần Thơ cho biết, hiện thành phố có hơn 4.300 công chức, thiếu hơn 1.000 công chức chuyên môn so với biên chế được giao theo quyết định của thành phố.

Theo báo cáo từ các xã, phường, lĩnh vực xây dựng, công thương, giao thông hiện có 197 biên chế, thiếu 109.

Ông Phong lý giải việc thiếu cán bộ là do một số địa bàn xa, điều kiện đi lại khó khăn, không thu hút được cán bộ trẻ và cán bộ tự nguyện về công tác. Nguồn nhân sự bổ sung tại chỗ không đảm bảo về tiêu chuẩn, điều kiện đáp ứng vị trí việc làm.

Tương tự tại Cà Mau, theo báo cáo của UBND tỉnh, sau sáp nhập, không ít địa phương thiếu cán bộ chuyên môn, nhất là lĩnh vực giao thông, xây dựng. Khi tuyển dụng lại tìm không ra sinh viên có văn bằng phù hợp với công việc.

Theo UBND tỉnh Cà Mau, qua rà soát, UBND các xã, phường có nhu cầu điều động, biệt phái 194 cán bộ chuyên môn từ các Sở, ngành về hỗ trợ.

Đến nay, có 27 công chức, viên chức thuộc 7 cơ quan tự nguyện đăng ký. Tỉnh chỉ đạo Sở Nội vụ tiếp tục tham mưu điều động, điều chuyển cán bộ phù hợp để khắc phục tình trạng thừa, thiếu cục bộ.

Theo ông Lâm Văn Bi, Phó chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau, công chức của các phòng thuộc UBND cấp xã chưa đảm bảo đúng về chuyên môn nghiệp vụ, đồng thời đảm nhiệm nhiều đầu mối công việc. Từ đó dẫn đến một số công chức còn lúng túng, chất lượng sản phẩm tham mưu chưa cao.

Quy hoạch chậm vì thiếu người, thiếu dữ liệu

Tại Hà Nội, kết quả khảo sát của Sở Quy hoạch - Kiến trúc tại 126 xã, phường cho thấy, chưa nơi nào đủ nhân lực chuyên môn về quy hoạch - hạ tầng, dù phải thực hiện các nhiệm vụ liên quan tới 7 sở, ngành khác nhau.

Theo Giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc Hà Nội Nguyễn Trọng Kỳ Anh, khó khăn lớn nhất hiện nay tập trung vào năng lực chuyên môn, cơ chế chính sách và thẩm quyền giải quyết công việc.

Để đảm bảo yêu cầu quản lý quy hoạch và phát triển đô thị, mỗi Phòng Kinh tế - Hạ tầng thuộc xã cần có đội ngũ gồm kiến trúc sư quy hoạch, kiến trúc sư công trình, kỹ sư hạ tầng...

Tuy nhiên, phần lớn trong số 126 xã, phường vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu này. Các phòng chuyên môn tại xã, phường hiện chỉ có khoảng 20-25 cán bộ, dự kiến còn giảm thêm 20-25% theo lộ trình.

Ông Nguyễn Trọng Kỳ Anh cho biết, trước đây Sở có 100 cán bộ, nay sau tinh giản chỉ còn 90 người. Dù vậy, Sở đã chủ động cử 12 cán bộ về làm việc trực tiếp tại một số địa phương. Tuy nhiên, con số này vẫn chưa thể đáp ứng yêu cầu thực tế.

Tại Huế, sau khi thực hiện việc sắp xếp, địa phương có 40 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 21 phường và 19 xã. Hiện nhiều xã, phường cũng đang đối mặt với tình trạng thiếu cán bộ chuyên môn trong các lĩnh vực xây dựng, giao thông, quy hoạch, kiến trúc…

Theo ông Trịnh Đức Nhu, Chủ tịch UBND phường Phong Dinh, TP Huế, Phòng Kinh tế, Hạ tầng và Đô thị đang liên quan trách nhiệm với 5 Sở và một số ngành. Trong khi phòng này chỉ có 6 người.

Tại TP.HCM, sau khi hợp nhất với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, nhiều xã, phường thiếu trầm trọng cán bộ kỹ thuật; quy trình hành chính chưa thống nhất giữa ba địa phương cũ.

Trong khi đó, hệ thống cơ sở dữ liệu quy hoạch chưa được tích hợp hoàn chỉnh, dẫn tới tình trạng các đồ án quy hoạch của TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu vẫn song song tồn tại.

Một lãnh đạo Sở Quy hoạch - Kiến trúc TP.HCM chia sẻ: "Cán bộ cơ sở nhiều khi không biết nên tra cứu bản đồ quy hoạch nào. Có nơi phải mất vài ngày, chỉ để xác định chỉ giới xây dựng cho một hộ dân".

Nâng cao năng lực cán bộ, cơ cấu hợp lý

Ông Vũ Anh Tú, Phó vụ trưởng Vụ Quy hoạch - Kiến trúc (Bộ Xây dựng) cho rằng, những vướng mắc hiện nay phần nào là hệ quả tất yếu của giai đoạn đầu sắp xếp, hợp nhất đơn vị hành chính. Việc sắp xếp cán bộ chuyên môn phù hợp với yêu cầu mới vốn mang tính tổng hợp cao hơn, không tránh khỏi lúng túng, thiếu hụt.

Về phương án giải quyết, ông Tú nhấn mạnh hai hướng: Về dài hạn, cần nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ chuyên môn, đặc biệt cấp xã, song song với việc nghiên cứu cơ cấu và số lượng cán bộ phù hợp với khối lượng công việc thực tế.

Trong ngắn hạn, cần tăng cường sự hỗ trợ của các cơ quan chuyên môn cấp trên với cấp dưới, cả về nhân sự lẫn hướng dẫn kỹ thuật; có cơ chế phối hợp giữa chính quyền địa phương các cấp để giải quyết nhanh vướng mắc.

Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số trong quản lý quy hoạch, trên nền tảng cơ sở dữ liệu đô thị - nông thôn đồng bộ, hiện đại. "Cốt lõi vẫn là con người, mà vấn đề con người không thể thay đổi trong ngày một ngày hai", ông Tú nhấn mạnh.

Ông Tú cũng cho biết, Bộ Xây dựng đã ban hành Quyết định số 1313, thành lập các tổ công tác đi thực tế tại một số địa phương để nắm bắt tình hình. Từ đó, Bộ sẽ tổng hợp, hướng dẫn các địa phương tháo gỡ, đặc biệt là những vướng mắc liên quan đến thực thi pháp luật trong mô hình chính quyền hai cấp.