Hệ sinh thái - lựa chọn tất yếu

Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) đang thực hiện bước chuyển kỷ nguyên, từ tập đoàn dầu khí truyền thống sang mô hình tập đoàn công nghiệp - năng lượng quốc gia. Theo Chiến lược phát triển đến 2030, tầm nhìn 2050, hệ sinh thái công nghiệp - năng lượng trở thành giải pháp then chốt để tối ưu nguồn lực, nâng cao năng lực cốt lõi và sức cạnh tranh.

TS. Hà Huy Ngọc, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chính sách, Chiến lược Kinh tế địa phương và Lãnh thổ (Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới). Ảnh: VGP

Theo TS. Hà Huy Ngọc, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chính sách, Chiến lược Kinh tế địa phương và Lãnh thổ (Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới), đây không chỉ là giải pháp củng cố vị thế trụ cột an ninh năng lượng mà còn là "tấm hộ chiếu" để Petrovietnam hội nhập sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

"Hệ sinh thái giúp Petrovietnam không vận hành từng mắt xích rời rạc, mà trở thành một mạng lưới liên kết – bổ trợ lẫn nhau. Đây là cách duy nhất để tận dụng tối đa nguồn lực, giảm chồng chéo đầu tư và phát huy hiệu quả hạ tầng, từ hệ thống đường ống, kho cảng đến đội ngũ kỹ sư, dịch vụ kỹ thuật", TS. Hà Huy Ngọc nhấn mạnh.

Trong hệ sinh thái này, ba trụ cột chiến lược được xác định gồm Năng lượng – Công nghiệp – Dịch vụ, trong đó năng lượng là trụ cột cốt lõi, công nghiệp đóng vai trò nền tảng, còn dịch vụ vừa bổ trợ vừa mở rộng biên độ phát triển. Chuỗi khí – điện – đạm, các trung tâm lọc – hóa dầu, hay dịch vụ dầu khí chất lượng cao đều gắn kết thành "mạch máu liên thông", vừa bảo đảm nhu cầu năng lượng quốc gia, vừa tạo đầu ra ổn định và giảm chi phí vận hành.

Điểm khác biệt của hệ sinh thái Petrovietnam nằm ở định hướng ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số toàn diện. Tập đoàn đang xây dựng cơ sở dữ liệu chung, kết nối các mảng vật tư, nhân lực, vận hành, tiến tới quản trị theo thời gian thực.

Trong kỷ nguyên AI, IoT, Digital Twin, việc số hóa toàn bộ hệ sinh thái không chỉ giúp Petrovietnam tối ưu chi phí, mà còn nâng cao năng lực quản trị rủi ro, đáp ứng yêu cầu hợp tác quốc tế ở các lĩnh vực mới như hydrogen, điện gió ngoài khơi, hay thu giữ và lưu trữ carbon (CCUS).

Bên cạnh đó, chiến lược phát triển các trung tâm công nghiệp - năng lượng sinh thái cũng là điểm nhấn. Những trung tâm này vừa phục vụ riêng Petrovietnam, vừa trở thành "đầu tàu" kéo theo công nghiệp phụ trợ, logistics, đào tạo nhân lực, góp phần hình thành hệ sinh thái kinh tế vùng và quốc gia, tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ.

Thách thức và yêu cầu thể chế

Tuy nhiên, theo TS. Hà Huy Ngọc, để hệ sinh thái vận hành hiệu quả, vấn đề thể chế và cơ chế điều phối là yếu tố then chốt.

"Khi các đơn vị thành viên có mục tiêu riêng, việc hài hòa lợi ích toàn Tập đoàn cần một quy chế phối hợp minh bạch, linh hoạt. Đồng thời, các dự án xuyên biên giới từ thăm dò, khai thác thượng nguồn đến LNG, hydrogen đòi hỏi năng lực vốn, quản trị rủi ro và đàm phán quốc tế rất lớn", TS. Ngọc phân tích.

Theo ông, một hệ sinh thái hoàn chỉnh cũng đòi hỏi đầu tư mạnh vào R&D, đào tạo nhân lực chất lượng cao và liên kết sâu với các viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp tư nhân. Chỉ có như vậy Petrovietnam mới duy trì được sức bật công nghệ, tránh nguy cơ hệ sinh thái khép kín nhưng thiếu đổi mới.

Việc Petrovietnam chủ động xây dựng hệ sinh thái công nghiệp – năng lượng tích hợp nhiều tầng giá trị được đánh giá là bước đi chiến lược.

Từ thực tế trên, TS. Hà Huy Ngọc đề xuất 5 ưu tiên cho Petrovietnam trong thời gian tới: Liên kết chuỗi giá trị khép kín từ thượng nguồn - trung nguồn - hạ nguồn, tích hợp Năng lượng - Công nghiệp - Dịch vụ để tối ưu nguồn lực; Thể chế và điều phối linh hoạt, xây dựng cơ chế phối hợp rõ ràng, đảm bảo hài hòa lợi ích giữa các đơn vị thành viên; Ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số, khai thác AI, Big Data, Digital Twin trong quản trị và vận hành; Đầu tư hạ tầng tích hợp, phát triển các trung tâm công nghiệp - năng lượng sinh thái với hệ thống cảng biển, kho chứa, đường ống và logistics dùng chung.

Cùng với đó là công tác đào tạo, phát triển đội ngũ nhân lực chất lượng cao, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và hợp tác sâu với viện, trường, doanh nghiệp trong và ngoài nước.

"Hệ sinh thái công nghiệp - năng lượng không chỉ là một lựa chọn phát triển, mà là con đường tất yếu để Petrovietnam giữ vững vị thế trụ cột an ninh năng lượng, đồng thời dẫn dắt quá trình chuyển dịch năng lượng quốc gia", TS. Hà Huy Ngọc khẳng định.

Các chuyên gia kinh tế cũng cho rằng, nếu được hiện thực hóa đúng hướng, hệ sinh thái này sẽ vừa gia tăng hiệu quả nội tại cho Petrovietnam, vừa tạo giá trị lan tỏa mạnh mẽ cho nền kinh tế, góp phần đưa Việt Nam tiến nhanh trên hành trình tăng trưởng xanh, phát triển bền vững và hội nhập quốc tế sâu rộng.