Nhiều bất cập trong quy định và quy trình cấp chứng chỉ hành nghề

Phát biểu khai mạc, TS.KTS Nguyễn Văn Hải, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Hà Nội nhấn mạnh vai trò của Hội trong việc phản ánh tiếng nói nghề nghiệp, đồng thời kỳ vọng các chi hội và đội ngũ kiến trúc sư trẻ tích cực tham gia, đóng góp để Hội trở thành cầu nối hiệu quả với cơ quan quản lý.

Toàn cảnh tọa đàm.

"Thông qua tọa đàm, Hội Kiến trúc sư Hà Nội mong muốn lắng nghe các khó khăn cụ thể trong quá trình xét cấp và sử dụng chứng chỉ hành nghề; những bất cập trong các quy định hiện hành; cũng như các đề xuất từ chính các kiến trúc sư đang trực tiếp hành nghề.

Đây sẽ là cơ sở để Hội tổng hợp, kiến nghị với các cơ quan quản lý nhằm tháo gỡ vướng mắc, tạo môi trường hành nghề thuận lợi, minh bạch và phù hợp với thực tiễn", TS.KTS Nguyễn Văn Hải nhấn mạnh.

Tại tọa đàm, KTS Lương Văn Sơn, Phó chủ tịch Hội, Chi hội trưởng Chi hội kiến trúc sư Hacid trình bày tham luận tổng hợp ý kiến từ các chi hội, chỉ rõ nhiều bất cập trong quy định về chứng chỉ hành nghề.

Nổi bật là việc chứng chỉ hành nghề kiến trúc không phân hạng, dẫn đến "đồng nhất hóa" năng lực giữa kiến trúc sư thiết kế các công trình nhỏ và kiến trúc sư có kinh nghiệm với dự án phức tạp; sự thiếu thống nhất giữa năng lực cá nhân và năng lực tổ chức; tiêu chí kinh nghiệm còn hình thức và sự chênh lệch trong xét duyệt, sát hạch giữa các địa phương khiến xuất hiện xu hướng "chuyển vùng" xin chứng chỉ.

Vướng mắc trong thủ tục, chứng minh kinh nghiệm và yêu cầu hoàn thiện sát hạch

Từ góc nhìn thực tiễn hành nghề quy hoạch - kiến trúc, KTS Phạm Bách Tùng, Công ty CP Tư vấn đầu tư và xây dựng CDCC nêu rõ quy trình cấp chứng chỉ hiện nay vẫn còn phức tạp và thiếu thống nhất, đặc biệt là tình trạng trùng lặp hồ sơ và phụ thuộc cách áp dụng của từng địa phương. Việc số hóa chưa đồng bộ khiến kiến trúc sư phải nộp lại nhiều loại giấy tờ tương tự, làm tăng thời gian và chi phí.

Một vướng mắc đáng chú ý là việc chứng minh kinh nghiệm. Nhiều kiến trúc sư tham gia trực tiếp triển khai dự án nhưng không đứng tên pháp lý do đặc thù tổ chức hành nghề, dẫn đến năng lực thực tế không được ghi nhận.

Bên cạnh đó, sự phân tán giữa các loại chứng chỉ trong lĩnh vực xây dựng khiến người hành nghề phải duy trì nhiều chứng chỉ khác nhau, trong khi phạm vi công việc lại có tính liên thông.

KTS Phạm Bách Tùng cũng nhận xét nội dung sát hạch còn thiên về lý thuyết, chưa phản ánh đúng khả năng xử lý tình huống và tổ chức đồ án những năng lực cốt lõi của nghề tư vấn quy hoạch - kiến trúc.

Nhiều ý kiến cũng chỉ ra vướng mắc khi kiến trúc sư phải sở hữu đồng thời chứng chỉ hành nghề kiến trúc và quy hoạch để thực hiện những dự án có yêu cầu lập tổng mặt bằng; sự bất cập trong quy trình cấp chứng chỉ giữa Sở Xây dựng và Sở Quy hoạch - Kiến trúc; hay việc dịch vụ công trực tuyến chưa phản hồi rõ lý do hồ sơ bị từ chối.

Các đại biểu kiến nghị giao thẩm quyền cấp các loại chứng chỉ hành nghề liên quan đến kiến trúc - quy hoạch về một đầu mối, ưu tiên cơ quan quản lý chuyên môn sâu.

Từ thực tiễn triển khai tại chi hội, KTS Lương Văn Sơn cho biết doanh nghiệp đã thực hiện 17 hồ sơ xin cấp chứng chỉ hành nghề kiến trúc và đều được chấp thuận ngay từ lần đầu. Điều này cho thấy quy định pháp lý tương đối rõ ràng nếu hồ sơ trung thực và đầy đủ. Tuy nhiên, thủ tục cấp chứng chỉ hành nghề quy hoạch, đặc biệt hạng II, đang gặp nhiều khó khăn.

Tăng cường vai trò của Hội và hoàn thiện dữ liệu phục vụ quản lý hành nghề

Đóng góp thêm góc nhìn quản lý nghề nghiệp, KTS Nguyễn Đức Hiệp, Chi hội Vietnambuilding nêu thực trạng số lượng kiến trúc sư được cấp chứng chỉ còn rất thấp. Cơ sở dữ liệu kiến trúc sư chưa được xây dựng. Quy định pháp luật và cơ chế phối hợp giữa Hội và cơ quan quản lý còn hạn chế.

Từ đó, KTS Nguyễn Đức Hiệp đề xuất Hội cần xây dựng Cơ sở dữ liệu kiến trúc sư Hà Nội, tham gia sâu hơn vào quy trình thẩm định hồ sơ và kiến nghị sửa đổi Luật Kiến trúc.

Ở góc nhìn phân hạng hành nghề, KTS Hà Minh Quân, Chi hội Kiến trúc sư Hà Tây cho rằng, cần phân loại chứng chỉ theo cấp công trình để quản lý tốt hơn, đồng thời đề nghị Sở Quy hoạch - Kiến trúc là cơ quan duy nhất cấp chứng chỉ liên quan đến quy hoạch nhằm tránh chồng chéo hành chính.

KTS Trần Huy Ánh, Ủy viên thường vụ Hội Kiến trúc sư Hà Nội đề xuất Hội cần sớm xây dựng "bản sao số" lý lịch nghề nghiệp của hội viên, coi đây là công cụ quan trọng để xác nhận năng lực kiến trúc sư và tạo dữ liệu tin cậy phục vụ quản lý.

KTS Trần Huy Ánh cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hoàn thiện trang web và bộ câu hỏi sát hạch, đồng thời kêu gọi các chi hội chủ động phát hiện và kiến nghị sửa đổi những điểm bất cập trong quy định hiện hành.

Tọa đàm khép lại với nhiều ý kiến tâm huyết, thể hiện tinh thần trách nhiệm của đội ngũ kiến trúc sư Thủ đô trong việc chung tay góp phần hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao chất lượng hành nghề và khẳng định vai trò của Hội Kiến trúc sư Hà Nội trong bối cảnh mới.