38 triệu lao động chưa qua đào tạo

Thông tin trên được đưa ra tại Hội thảo "Phát triển nhân lực - điều kiện tiên quyết cho kinh tế số và tăng trưởng xanh"diễn ra chiều nay (11/8) tại Hà Nội.

Hội thảo thu hút sự quan tâm của đông đảo doanh nghiệp

Tại hội thảo, nhiều ý kiến thống nhất rằng trong bối cảnh toàn cầu hóa, số hóa và xanh hóa, người lao động không chỉ là "người làm thuê" mà đã trở thành lực lượng kiến tạo giá trị, trực tiếp tạo nên lợi thế cạnh tranh quốc gia.

Ông Nguyễn Khánh Long, Phó Cục trưởng Cục Việc làm (Bộ Nội vụ) nhấn mạnh: Nguồn nhân lực là yếu tố nội sinh quan trọng nhất thúc đẩy tăng trưởng. Không có nhân lực chất lượng, mọi chính sách, công nghệ và vốn đầu tư đều khó phát huy tối đa hiệu quả.

Ông cũng chỉ rõ khoảng trống lớn về kỹ năng xanh, kỹ năng số tại Việt Nam. Dù chiến lược tăng trưởng xanh đã được phê duyệt từ 2021, lực lượng lao động được đào tạo để đáp ứng tiêu chuẩn này vẫn thấp hơn nhiều so với mặt bằng ASEAN.

Theo ông Long, khoảng cách giữa đào tạo và nhu cầu thực tiễn là đáng báo động, với khoảng 38 triệu lao động chưa qua đào tạo từ sơ cấp trở lên. "Nhóm lao động phổ thông, trung niên và lao động nữ ở khu công nghiệp sẽ là những người chịu rủi ro bị bỏ lại phía sau nếu không kịp thời được tái đào tạo", ông cảnh báo.

Từ góc nhìn doanh nghiệp, bà Vi Thị Hồng Minh, Phó Giám đốc Văn phòng Giới sử dụng lao động (VCCI) cho biết: "65% doanh nghiệp coi thiếu nhân lực chất lượng là rào cản lớn nhất khi chuyển đổi số, chuyển đổi xanh. Lao động có bằng cấp, chứng chỉ mới đạt 28%, kỹ năng mềm và khả năng làm việc nhóm còn hạn chế".

Theo Báo cáo Chỉ số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh 2024, chất lượng nhân lực đã cải thiện nhưng chưa đáp ứng nhu cầu công nghiệp. Một số ngành từng bùng nổ tuyển dụng như dệt may, giày da, công nghệ lại đang chứng kiến làn sóng cắt giảm nhân sự, cho thấy sự bất ổn của thị trường lao động.

Nhân lực không còn là chi phí cần kiểm soát, mà là nguồn giá trị cần đầu tư

PGS.TS Nguyễn Thị Lan Hương, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Lao động và Xã hội (ILSSA) khẳng định: "Nhân lực không còn là chi phí cần kiểm soát, mà là nguồn giá trị cần đầu tư. Đó là cách để doanh nghiệp sống sót và vươn lên trong kỷ nguyên số và tăng trưởng xanh". Bà cho rằng doanh nghiệp cần coi người lao động là "trái tim" của tổ chức, có tác động lan tỏa đến mọi hoạt động sản xuất kinh doanh.

Tuy nhiên, thách thức lớn là chi phí đào tạo. Nhiều doanh nghiệp chưa đủ nguồn lực, trong khi mối liên kết giữa nhà trường và doanh nghiệp vẫn thiếu chặt chẽ, dẫn tới đào tạo chậm thích ứng với nhu cầu thực tế.

Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, ông Nguyễn Phong Anh (Dự án META - VNU) đề xuất mô hình "doanh nghiệp là cỗ máy đào tạo", mỗi kỹ sư vừa làm việc vừa là chuyên gia huấn luyện, truyền đạt lại kinh nghiệm sau mỗi dự án. Đây là phương pháp đã được áp dụng thành công tại Nhật Bản, giúp tạo ra vòng cải tiến liên tục.

Ông cảnh báo: Tốc độ lỗi thời công nghệ rất nhanh, nếu không xây dựng văn hóa dẫn dắt AI, doanh nghiệp sẽ bị AI dẫn dắt.

Theo ông, cần tạo môi trường để người lao động đề xuất ý tưởng, thử nghiệm và cải tiến liên tục, đồng thời có sự hỗ trợ từ các cơ quan quản lý nhà nước.

Tại hội thảo, bà Thái Thu Xương, Phó Chủ tịch Thường trực Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam khẳng định: Đầu tư cho người lao động hôm nay là cách tiết kiệm lớn nhất cho tương lai. Không thể nói tới tăng trưởng xanh hay chuyển đổi số nếu không đồng thời thay đổi cách nhìn nhận, đối xử và đầu tư cho con người.

Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cam kết cụ thể hóa tinh thần hội thảo thành các chương trình hành động: đào tạo kỹ năng mới, kỹ năng số, kỹ năng xanh; tăng cường liên kết công đoàn - doanh nghiệp - cơ sở giáo dục nghề nghiệp; và thúc đẩy môi trường làm việc thích ứng với những thay đổi nhanh chóng của nền kinh tế.

Trong bối cảnh Việt Nam chuyển đổi mô hình tăng trưởng từ "chiều rộng" sang "chiều sâu", đầu tư vào con người không chỉ là chính sách xã hội, mà là điều kiện tiên quyết để giữ nhịp cùng thế giới.