Cách mạng Tháng Tám đã mở ra một kỷ nguyên hoàn toàn mới, để dân tộc ta đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác.

Cuộc chuyển mình "long trời lở đất"

Trước năm 1945, dù từng có những cuộc khởi nghĩa, những thời kỳ giành lại chủ quyền, nhưng cuối cùng đất nước vẫn quay về trật tự phong kiến cũ. Còn Cách mạng Tháng Tám không chỉ giành lại độc lập dân tộc sau gần một thế kỷ bị đô hộ, mà còn xóa bỏ chế độ phong kiến quân chủ tồn tại hàng nghìn năm, mở ra một kỷ nguyên hoàn toàn mới - kỷ nguyên của chính thể Cộng hòa, của dân chủ và khát vọng phát triển quốc gia theo nhịp thời đại.

Điều đặc biệt ở Cách mạng Tháng Tám là sự lựa chọn con đường sau khi giành độc lập. Lịch sử đã chứng kiến nhiều cuộc nổi dậy chỉ để giành lại ngai vàng cho một dòng họ. Nhưng lần này, chính quyền mới được lập nên để phục vụ nhân dân, đưa đất nước theo tiêu chí "Độc lập - Tự do - Hạnh phúc". Đó là sự cam kết mạnh mẽ với tương lai dân tộc, thể hiện rõ bản chất cách mạng của một chính quyền mới.

Người dân Việt Nam, qua bao thế hệ, vẫn luôn khao khát một cuộc sống bình yên, ổn định, được sống theo tập quán, có công ăn việc làm. Nhưng nếu như trước kia, độc lập gắn với tư tưởng "bế quan tỏa cảng" - tự hào nhưng khép kín - thì độc lập sau Cách mạng Tháng Tám mang tính hội nhập, sánh vai cùng thế giới.

Chủ nghĩa thực dân thế kỷ XX đã thay đổi bản chất các cuộc chiến: Độc lập không chỉ là đuổi giặc ngoại xâm mà còn là vươn lên khẳng định vị thế trong một trật tự toàn cầu.

Chính vì vậy, Cách mạng Tháng Tám không dừng lại ở việc giành chính quyền, mà còn là lời hiệu triệu dân tộc bước vào kỷ nguyên mới: Độc lập, thống nhất và phát triển bền vững, dưới ánh sáng tư tưởng Hồ Chí Minh.

Ba hành động đặc biệt sau ngày Độc lập

Ngay sau ngày 2/9/1945, trong hoàn cảnh "thù trong giặc ngoài", Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đưa ra những quyết định mang tính chiến lược. Tại phiên họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời ngày 3/9/1945, Người xác định chống "giặc đói, giặc dốt, giặc ngoại xâm" là ba nhiệm vụ cấp bách. Trong đó, xóa nạn mù chữ - một việc tưởng như văn hóa, giáo dục - lại được đặt lên hàng đầu.

Hiếm có dân tộc nào trên thế giới, ngay sau khi giành chính quyền trong điều kiện bộn bề, lại coi "bình dân học vụ" là một sứ mệnh ưu tiên hàng đầu. Phong trào được sự ủng hộ mạnh mẽ của toàn dân và nhanh chóng lan rộng khắp cả nước.

Thoạt nhìn thì thấy đây chỉ là một chính sách về văn hóa, giáo dục, đem lại quyền được học tập của quần chúng nhân dân. Nhưng tầm sâu hơn và xa hơn là một quyết sách triển khai những bước đi đầu tiên cho việc thực hiện khát vọng xây dựng một quốc gia hùng cường, bắt đầu từ nâng cao dân trí. Đó là điều mà thiếu nó đất nước không thể phát triển.

Nhưng nếu chỉ dừng ở nâng cao dân trí thì khó có sự phát triển đột phá. Trên nền dân trí cần chấn hưng dân khí, truyền tới toàn dân mong ước xây dựng một đất nước phồn vinh, như tinh thần của phong trào Duy Tân đầu thế kỷ XX từng khởi xướng.

Một hành động nữa cũng mang dấu ấn đặc biệt: Thư gửi học sinh nhân dịp khai giảng năm học đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (1945). Trong thư, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết: "Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ công học tập của các cháu". Một thông điệp đơn sơ mà hàm chứa cả tầm nhìn xuyên thế kỷ.

Chưa đầy hai tháng sau đó, ngày 15/11/1945, Người đích thân chủ trì lễ khai giảng của Đại học Đông Dương (nay là Đại học Quốc gia Hà Nội), một hành động cho thấy giá trị trọng dụng nhân tài được đặt ở vị trí rất cao. Trong thời khắc cam go nhất, Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn khẳng định rõ: Không có con đường phát triển nào bền vững nếu thiếu tri thức, thiếu đội ngũ trí thức.

Khát vọng hùng cường - con đường tất yếu

Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám là tiền đề để khẳng định tính chính danh của chính quyền mới. Cuộc Tổng tuyển cử ngày 6/1/1946 là bước đi quan trọng để thế giới công nhận rằng đây là một chính quyền hợp pháp, hợp lòng dân, do dân bầu ra chứ không phải "cướp chính quyền".

Tuy nhiên, phải mất tròn 30 năm (1945-1975), Việt Nam mới hoàn thành công cuộc đấu tranh giành độc lập, thống nhất trọn vẹn giang sơn.

Những tưởng sau ngày 30/4/1975, đất nước sẽ bước vào thời kỳ phát triển, nhưng 10 năm tiếp theo (1975-1985) là giai đoạn vô cùng khó khăn: Hậu quả chiến tranh, bị cấm vận, xung đột biên giới, cơ chế bao cấp lạc hậu khiến kinh tế kiệt quệ.

Vượt qua khủng hoảng, Đại hội VI năm 1986 đã đánh dấu bước chuyển đổi mang tính sinh tử: Việt Nam bước vào thời kỳ đổi mới toàn diện. Và sau 40 năm đổi mới, đất nước đã đạt được nhiều thành tựu lớn chưa từng có: Kinh tế phát triển, dân trí nâng cao, vị thế quốc tế ngày càng vững chắc.

Ngày nay, chúng ta có đủ cơ sở để hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc, như Chủ tịch Hồ Chí Minh từng mong muốn khi lập quốc: "Việt Nam sánh vai với các cường quốc năm châu".

Đại hội XIII của Đảng đã đặt rõ mục tiêu khơi dậy khát vọng dân tộc, nâng tầm Việt Nam. Tiếp nối tinh thần đó, dưới sự lãnh đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, đất nước đang từng bước triển khai các chiến lược lớn: Sắp xếp lại bộ máy, phát huy động lực tăng trưởng, ban hành hàng loạt nghị quyết mang tính chiến lược về phát triển kinh tế - xã hội, văn hóa, khoa học công nghệ, nhân tài, đổi mới thể chế…

Thế giới hiện nhìn Việt Nam như một điểm sáng kinh tế với tốc độ tăng trưởng 6-7%, thậm chí có thể đạt hai con số trong tương lai gần. Điều đặc biệt là thương hiệu quốc gia Việt Nam được định giá cao hơn cả GDP - cho thấy uy tín, vị thế quốc tế của chúng ta đã tăng vọt.

Từ một dân tộc từng bị coi là nhược tiểu, nay Việt Nam đã vươn lên thành quốc gia đang phát triển năng động, có trách nhiệm, được bạn bè quốc tế coi trọng. Khi kỷ niệm 100 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, chúng ta hoàn toàn có thể tin tưởng Việt Nam sẽ là nước phát triển, người dân được sống trong điều kiện không thua kém bất kỳ quốc gia tiên tiến nào.

Đó là ý nghĩa lớn lao, trường tồn của Cách mạng Tháng Tám - một khởi đầu mang tính khai sinh cho một nước Việt Nam độc lập, dân chủ và hùng cường.