Việc nghiên cứu, xây dựng cải tạo quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục và không gian công cộng phía đông hồ Hoàn Kiếm sẽ góp phần nâng cao giá trị văn hóa, lịch sử, kết nối Khu di tích quốc gia đặc biệt hồ Hoàn Kiếm (hồ Gươm) với Khu di tích quốc gia Phố cổ, góp phần cụ thể hóa quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 đã được duyệt.

Có thể thấy, các quyết sách của TP Hà Nội nhận được sự đồng tình, ủng hộ của đông đảo chuyên gia và cộng đồng dân cư.

Theo TS Phan Đăng Sơn, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam, TP Hà Nội đang làm đúng hướng, với bước đi thận trọng và hợp lý. Tuy nhiên, Hà Nội cần chú ý ba nội dung: Một là quy hoạch phần nổi trên mặt đất; hai là quy hoạch phần ngầm dưới lòng đất; ba là quy hoạch không gian trên cao.

Theo TS Sơn, quy hoạch lần này phải là quy hoạch tổng thể không gian hồ Hoàn Kiếm và vùng phụ cận, giúp khu vực đô thị xung quanh hồ Hoàn Kiếm nói chung và vùng nội đô lịch sử của Hà Nội nói riêng đạt được tầm vóc mới.

Cũng theo TS Sơn và nhiều chuyên gia đô thị khác, việc phá bỏ tòa nhà "Hàm cá mập" là cần thiết, trả khoảng trống để "thở" cho không gian hồ Hoàn Kiếm. Được phá bỏ "tấm rào chắn", khu phố cổ sẽ "mở cửa" ra hồ Hoàn Kiếm, đồng thời kết nối với khu phố mới ở phía nam…

Rõ ràng, lâu nay Hà Nội rất thiếu không gian đủ diện tích để tổ chức những sự kiện quan trọng. Không gian hồ Hoàn Kiếm là không gian quý giá nhất, quan trọng nhất, nên cần tạo ra khả năng tối đa cho chức năng này.

Hà Nội cần những quảng trường thực sự, nơi các sự kiện văn hóa, nghệ thuật và giao tiếp cộng đồng diễn ra thường xuyên, khuyến khích con người hoạt động thay vì chỉ dành cho giao thông.

Đây là một bước đi chiến lược để trả lại đúng chức năng của không gian công cộng. Hoàn trả lại không gian này là một thủ pháp "điểm huyệt", giúp đả thông những vấn đề đô thị xung quanh hồ Hoàn Kiếm, từ giao thông đến cảnh quan và sự kết nối không gian công cộng.

Việc tái thiết không gian này không chỉ góp phần làm đẹp cảnh quan đô thị, mà còn tạo nên một không gian văn hóa mới, vừa mang đậm bản sắc dân tộc, vừa hiện đại, phù hợp với nhịp sống của một Thủ đô đang phát triển mạnh mẽ.

Việc mở rộng không gian hồ Hoàn Kiếm để tạo sự liên kết với các khu vực xung quanh là vấn đề đặt ra từ năm 1995. Tuy nhiên, sau 30 năm, việc này chưa thể thực hiện được vì thiếu vốn đầu tư và kinh phí giải phóng mặt bằng.

Với sự gia tăng nhanh chóng về dân số hiện nay, cùng với tần suất, mật độ các hoạt động văn hoá, nghệ thuật, đòi hỏi những thay đổi tất yếu về không gian so với thời điểm cách đây hơn 30 năm.

Nếu Thủ đô Hà Nội là trái tim của cả nước thì hồ Hoàn Kiếm là trái tim của Hà Nội. Việc tổ chức lại không gian khu vực hồ và phụ cận sẽ giúp nơi đây thực sự là không gian văn hóa, nơi diễn ra các hoạt động văn hóa, nghệ thuật đúng nghĩa, góp phần khai thác tốt lợi thế từ di sản cha ông để lại.