Kết luận thanh tra 6 công ty, ngân hàng về kinh doanh vàng cho thấy các vi phạm về chứng từ hóa đơn, quy định về phòng chống rửa tiền, có dấu hiệu đưa thông tin gây nhầm lẫn về doanh nghiệp, hàng hóa mà doanh nghiệp cung cấp đến khách hàng, liên quan đến hành vi cạnh tranh không lành mạnh… Ngoài ra, mỗi công ty, ngân hàng còn có những vi phạm riêng và chịu mức xử phạt hành chính khác nhau.

Doji vay vốn bằng vàng, giữ hộ vàng trên ứng dụng chưa cho phép

Tại kết luận thanh tra, Công ty Doji vi phạm chấp hành chế độ báo cáo hoạt động kinh doanh mua, bán vàng miếng; một số giao dịch bán vàng với giá bán cao hơn giá niêm yết; về hoạt động kinh doanh vàng khác (hoạt động vay vốn bằng vàng của người dân, khách hàng và hoạt động giữ hộ vàng miếng trên ứng dụng EGOLD) khi chưa được cấp có thẩm quyền cho phép.

Bên cạnh đó, Công ty Doji còn vi phạm quy định về thương mại điện tử, sử dụng công nghệ số đề kinh doanh vàng. Doanh nghiệp này hoạt động kinh doanh mua, bán vàng trên ứng dụng thương mại điện tử trên thiết bị di động (App Egold) nhưng chưa có đề nghị và chưa được cơ quan có thẩm quyền xác nhận đăng ký hoạt động ứng dụng thương mại điện tử trong kinh doanh vàng.

Công ty Doji hoạt động kinh doanh mua, bán vàng trên website nhưng chưa được cơ quan có thẩm quyền xác nhận đăng ký website thương mại điện tử bán hàng để kinh doanh vàng. Việc lập chứng từ nhập, xuất kho vàng giữ hộ tại Công ty Doji còn có nhầm lẫn ghi nội dung sai với hình thức chứng từ, lập chứng từ chưa đúng mẫu quy định; một số địa điểm đăng ký rút vàng đưa thông tin, địa chỉ chưa chính xác.

Kết quả thanh tra còn nêu ra có một số cá nhân bán vàng nguyên liệu cho Công ty Doji với khối lượng lớn bất thường so với nghề nghiệp, nhân thân của cá nhân bán vàng, trong đó xác minh có cả trường hợp công ty (không phải Công ty Doji) thông qua cá nhân để bán vàng nguyên liệu cho doanh nghiệp kinh doanh vàng có thể nhằm mục đích không xuất hóa đơn, không kê khai nộp thuế đối với vàng bán, che giấu nguồn gốc đối với vàng nguyên liệu... gây bất ổn đến thị trường vàng trong nước như thời gian vừa qua.

Kết quả xác minh, đề xuất, kiến nghị đã được Thống đốc NHNN có văn bản chuyển thông tin sang Bộ Công an để xác minh, điều tra, xử lý theo quy định. Chánh thanh tra NHNN đã ban hành quyết định xử phạt hành chính công ty Doji số tiền 1,365 tỷ đồng.

SJC, PNJ có dấu hiệu vi phạm pháp luật về thuế

Tại Công ty TNHH MTV Vàng bạc Đá quý Sài Gòn - SJC, kết quả xác minh khách hàng cho thấy có dấu hiệu vi phạm quy định của pháp luật về thuế. Mặc dù chưa có cơ sở xác định mức tăng giá trong giai đoạn từ ngày 2/10/2023 đến ngày 15/4/2024 là bất hợp lý.

Tuy nhiên, tại Công ty SJC, giá mua, giá bán vàng do Tổng giám đốc Công ty SJC quyết định và chỉ đạo trực tiếp về giá khi không có quy định, quy trình nội bộ về các chỉ tiêu, căn cứ cụ thể trong cơ chế xác định giá mua, giá bán vàng, không phân tách trách nhiệm của các bộ phận có liên quan trong quá trình tham mưu xác định giá.

Như vậy, việc quyết định giá mua, giá bán vàng do một cá nhân là Tổng giám đốc quyết định khi không có các chi tiêu, căn cứ cụ thể dẫn đến rủi ro trong việc xác định giá ảnh hưởng đến hoạt động của Công ty SJC cũng như thị trường vàng do Công ty SJC chiếm thị phần tương đối lớn. Với những vi phạm trên, Chánh thanh tra NHNN xử phạt 2,14 tỷ đồng.

Đối với, Công ty CP vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ), kết quả thanh tra chỉ ra vi phạm về chấp hành chế độ báo cáo hoạt động kinh doanh mua, bán vàng miếng; có dấu hiệu vi phạm về nhãn hàng hóa theo quy định đối với sản phẩm vàng trang sức, mỹ nghệ...

Kết quả xác minh cũng cho thấy có dấu hiệu Công ty PNJ vi phạm quy định của pháp luật về thuế. Căn cứ quy định của pháp luật, NHNN đã có văn bản chuyển thông tin sang cơ quan có thẩm quyền để xem xét, xử lý theo quy định. Ngoài ra, công ty còn vi phạm về những quy định phòng chống rửa tiền. Chánh thanh tra NHNN ra quyết định xử phạt 1,34 tỷ đồng.

Bảo Tín Minh Châu bán cao hơn giá niêm yết, vi phạm về thương mại điện tử

Trong khi đó, với nhiều vi phạm, Công ty TNHH Bảo Tín Minh Châu bị phạt 2,64 tỷ đồng. Tại kết luận thanh tra, một số vi phạm như giao dịch bán vàng với giá cao hơn niêm yết; vi phạm về thương mại điện tử. Sử dụng công nghệ số để kinh doanh vàng, cụ thể như không công bố trên "website: btmc.vn" thông tin vận chuyển và giao nhận; không công bố trên "website: btmc.vn" quy trình tiếp nhận, trách nhiệm xử lý khiếu nại của khách hàng và cơ chế giải quyết tranh chấp liên quan đến hợp đồng được giao kết trên website thương mại điện tử; không xây dựng, ban hành chính sách đảm bảo an toàn, an ninh cho việc thu thập và sử dụng thông tin cá nhân của người tiêu dùng trên "website: btmc.vn"; không xây dựng chính sách bảo vệ thông tin cá nhân người tiêu dùng trên trang chủ website thương mại điện tử "website: btmc.vn"…

Việc lập hồ sơ giữ hộ vàng của TPBank thực hiện chưa nhất quán với quy định, quy trình nội bộ giữ hộ vàng của TPBank ban hành. Trong thời kỳ thanh tra, một số khách hàng cá nhân có hoạt động mua, bán vàng miếng với TPBank, tần suất mua, bán diễn ra liên tục nhiều lần trong ngày, trong tháng với doanh số mua, bán hàng ngàn tỉ đồng trong một năm với mục đích mua, bán là kinh doanh.

Theo Nghị định số 24/2012 không quy định cấp giấy phép kinh doanh mua, bán vàng miếng cho cá nhân. Tuy nhiên, cá nhân được mua, bán vàng miếng tại (hoặc với) các tổ chức được NHNN cấp giấy phép. Hoạt động cá nhân mua, bán vàng miếng với (hoặc tại) các tổ chức được NHNN cấp giấy phép nhằm mục đích tìm kiếm lợi nhuận là quyền của cá nhân được pháp luật cho phép, phù hợp với quy định giải thích từ ngữ "kinh doanh" tại luật Doanh nghiệp.

"Việc xác định hoạt động mua, bán vàng miếng của cá nhân với (hoặc tại) các tổ chức được NHNN cấp Giấy phép nhằm mục đích tìm kiếm lợi nhuận (kinh doanh) trong trường hợp cụ thể này có thuộc đối tượng nộp thuế thu nhập cá nhân (TNCN) nếu có thu nhập từ hoạt động mua, bán vàng miếng theo luật Thuế TNCN hay không, thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Tài chính…", kết luận đề cập. Ngân hàng TPBank bị xử phạt vi phạm hành chính 380 triệu đồng.

Eximbank vi phạm về phòng, chống rửa tiền

Kết quả kiểm tra cho thấy, nhân viên Eximbank rút ngắn thao tác trong việc kiểm đếm và giao vàng, nhận vàng và rút ngắn thao tác kiểm đếm, thu - chi tiền VNĐ với khách hàng, chênh lệch VNĐ từ các giao dịch mua bán vàng trong cùng ngày khách hàng nộp/rút tiền mặt từ tài khoản thanh toán VNĐ của khách hàng tạo điều kiện cho khách hàng thực hiện giao dịch mua, giao dịch bán với cùng số lượng vàng miếng trong cùng một thời điểm với thực tế khách hàng và nhân viên giao dịch của Eximbank không cần giao dịch vàng và tiền (chỉ ký chứng từ nhận vàng và tiền), chỉ thực hiện giao dịch tiền của phần chênh lệch giá vàng nhằm mục đích sinh lời.

Hoạt động này cũng làm tăng doanh số mua bán vàng miếng của Eximbank (3 khách hàng chiếm 15% doanh số mua bán vàng miếng của Eximbank trong thời kỳ 3 khách hàng trên thực hiện giao dịch mua, bán vàng liên tục cùng số lượng trong cùng một thời điểm với Eximbank), không phản ánh đúng bản chất doanh số mua, bán vàng miếng của Eximbank.

Eximbank vi phạm về không báo cáo một số giao dịch mua, bán vàng có giá trị lớn phải báo cáo theo quy định của pháp luật phòng, chống rửa tiền. Bên cạnh đó, ngân hàng này cũng vi phạm về không lập hóa đơn theo quy định khi bán vàng miếng cho khách hàng đối với một số giao dịch, vi phạm về lập hóa đơn không đúng thời điểm theo quy định với một số hóa đơn.

Chánh Thanh tra NHNN đã ban hành Quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với Eximbank về hành vi vi phạm quy định của pháp luật về hoạt động phòng, chống rửa tiền với số tiền phạt 400 triệu đồng.

Ngoài các hình phạt trên, Thống đốc NHNN đã phê duyệt và có văn bản chuyển thông tin sang Bộ Công an để xác minh, điều tra, xử lý đối với một số đơn vị.