Hội thảo "Thúc đẩy kết nối Long Thành - TP.HCM" diễn ra chiều 27/6, do Báo Tuổi Trẻ tổ chức.

Tiềm năng lợi thế của Long Thành

Ông Trương Minh Huy Vũ - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM nhận định: Long Thành không chỉ là một sân bay mà còn là hạt nhân cho một đô thị sân bay hiện đại. Nếu tận dụng tốt các yếu tố kết nối, logistics và công nghiệp, khu vực này sẽ phát triển mạnh mẽ, vượt ra ngoài phạm vi sân bay. Khi được quy hoạch và đầu tư bài bản, Long Thành cùng TP.HCM có thể trở thành cặp đôi thành phố tiêu biểu của khu vực Đông Nam Á.

Cũng theo ông Vũ, sau ngày 1/7, vùng Đông Nam Bộ sẽ còn lại ba địa phương cốt lõi gồm TP.HCM, Đồng Nai và Tây Ninh. Vấn đề đặt ra là phải khoanh vùng phát triển một cách hợp lý, vì động lực tăng trưởng không chỉ là sân bay, mà là tổng thể đô thị sân bay với vốn đầu tư khoảng 40 tỷ USD, kết nối đến Tân Sơn Nhất, cảng Cái Mép - Thị Vải, khu vực Cần Giờ cùng các hệ thống logistics và cảng biển.

Một trong những nhiệm vụ then chốt là thiết kế hệ thống giao thông kết nối hiệu quả, đồng thời phát triển chuỗi khu công nghiệp, vành đai công nghiệp và logistics một cách đồng bộ. TP.HCM hiện đang rà soát lại mạng lưới metro, đường sắt để kết nối với Long Thành, cũng như các hướng đi đến Bình Dương, Thủ Dầu Một, quận 7 và Cần Giờ.

Ngoài kết nối hạ tầng, ông Vũ cũng nhấn mạnh vai trò của việc cải thiện thể chế và quy trình thủ tục nhằm tránh tình trạng dự án lớn bị chậm tiến độ hoặc đội vốn. Ông đề xuất mở rộng cơ chế đặc thù của Nghị quyết 98 của TP.HCM cho toàn vùng Đông Nam Bộ, nhằm đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án hạ tầng trọng điểm.

Đồng quan điểm, ông Huỳnh Tấn Lộc - Phó Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Đồng Nai cho biết, địa phương xác định hai trụ cột phát triển chính là phát triển hạ tầng giao thông hiện đại và thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện. Đây là các động lực quan trọng để xây dựng một không gian phát triển mới, mở rộng liên kết vùng và đẩy mạnh hội nhập quốc tế.

Theo ông Lộc, hạ tầng giao thông là nền tảng để tổ chức không gian phát triển mới, tăng cường gắn kết giữa các địa phương và hình thành mô hình đô thị song sinh. Hiện Đồng Nai đang tập trung đầu tư và phối hợp triển khai nhiều công trình trọng điểm như nhóm cao tốc và đường vành đai: cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, Dầu Giây - Phan Thiết, đường Vành đai 3 và 4 TP.HCM. Trong đó, đường Vành đai 3 và cao tốc Bến Lức - Long Thành giữ vai trò then chốt, không chỉ là trục kết nối vùng mà còn là huyết mạch đưa Thành phố sân bay Long Thành tiếp cận các cửa ngõ và trung tâm của TP.HCM. Đây là tiền đề quan trọng để hình thành và phát triển mô hình đô thị song sinh giữa hai khu vực.

Bên cạnh đó, các tuyến đường sắt đô thị (metro), đường sắt tốc độ cao sẽ tạo nền tảng cho mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông (TOD - Transit-Oriented Development). Mô hình này giúp tổ chức không gian đô thị hiệu quả hơn, giảm tải giao thông cá nhân và xây dựng các hành lang phát triển liên tục, đồng bộ giữa hai trung tâm kinh tế.

Ông Lộc nhấn mạnh, hệ thống hạ tầng trên không chỉ nâng cao năng lực vận tải, mà còn góp phần hình thành hệ thống giao thông tích hợp đa phương thức, phục vụ hiệu quả cho nhu cầu vận tải, thương mại, đầu tư, du lịch và logistics tầm quốc tế. Từ đó, vai trò hỗ trợ và kết nối kinh tế giữa Long Thành và TP.HCM được tăng cường rõ rệt.

Kiến tạo đô thị tăng trưởng mới

Tại hội thảo, nhiều chuyên gia khẳng định Long Thành có những điều kiện thuận lợi để phát triển song song và tương hỗ với đô thị lớn như TP.HCM. Điều này sẽ tạo điều kiện để Long Thành trở thành trung tâm kinh tế, logistics và dịch vụ đa chức năng, kết nối hiệu quả trong cấu trúc phát triển bền vững của toàn vùng.

Ông Lộc thông tin, Sở Xây dựng đang tham mưu và định hướng phát triển khu vực xung quanh sân bay Long Thành theo mô hình TOD, trong đó giao thông hiện đại sẽ đóng vai trò là trục tổ chức không gian. Qua đó, tỉnh hướng tới hình thành một đô thị đa trung tâm, thông minh và hiệu quả. Hiện Đồng Nai đã xác định khoảng 850ha đất dự kiến triển khai theo mô hình TOD. Trong phạm vi 5.000ha sân bay Long Thành, quy hoạch chi tiết cũng bố trí các khu chức năng như thành phố sân bay, khu công nghiệp phục vụ hàng không và trung tâm điều hành các hãng bay.

Một ý tưởng quan trọng đang được nghiên cứu là thành lập khu đô thị thương mại tự do tại vùng lõi phát triển. Khu vực này được chia thành bốn phân khu với đặc điểm nổi bật: trung tâm tài chính, thương mại và dịch vụ quốc tế, tập trung các tập đoàn đa quốc gia, ngân hàng, công ty công nghệ, trung tâm dữ liệu, logistics và các doanh nghiệp khởi nghiệp.

"Thành phố Sân bay Long Thành không chỉ phát triển độc lập mà còn trở thành một cực đối trọng quan trọng, cùng với TP.HCM hình thành mô hình đô thị song sinh - hỗ trợ, bổ sung lẫn nhau, tối ưu hóa lợi thế của cả hai đô thị, tạo ra một sức bật tổng thể cho toàn vùng", ông Lộc nhấn mạnh.

TS.KTS Trịnh Hồng Việt – Phó Viện trưởng Viện Kiến trúc Quốc gia đã đề xuất các phương án kết nối giao thông khả thi khi sân bay đi vào vận hành. Về đường bộ, ông đề nghị ưu tiên hoàn thành các tuyến như cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, Vành đai 3 TP.HCM để kết nối sân bay với cảng biển, giảm tải cho nội đô TP.HCM. Về quy hoạch đô thị, ông gợi ý ứng dụng mô hình Aerotropolis, đô thị sân bay như Singapore hay Dubai, trong đó Long Thành trở thành trung tâm phát triển kinh tế lan tỏa trong vùng.

Theo ông Việt, mô hình thành phố song sinh được xây dựng trên nguyên lý phát triển cân bằng. TP.HCM và Long Thành sẽ hỗ trợ và bổ sung lẫn nhau trong giải quyết các thách thức chung, tạo ra hình ảnh một khu vực liên kết và có sức cạnh tranh toàn cầu. Sân bay Long Thành sẽ là cánh cổng hướng tới tương lai, hòa nhập với mạng lưới đô thị năng động: Biên Hòa ở phía Tây Bắc là trung tâm dân cư; Long Khánh ở phía Đông Bắc là vùng nông nghiệp và du lịch sinh thái; Bà Rịa và Nhơn Trạch ở phía Nam là trung tâm công nghiệp và logistics. Trong khi đó, hành lang công nghệ cao tại TP.Thủ Đức kết nối Long Thành với trung tâm TP.HCM – đầu mối kinh tế, văn hóa của toàn khu vực. Bên trong đô thị sân bay Long Thành sẽ được quy hoạch thành 5 khu chức năng trọng điểm, với điểm nhấn là không gian xanh đặc trưng của địa phương.