Cần đổi mới tư duy, phương pháp luận quy hoạch

Giải thưởng VUPA do Hội Quy hoạch Phát triển Đô thị Việt Nam thành lập; Bộ Xây dựng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam bảo trợ.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà phát biểu chỉ đạo tại Lễ trao Giải thưởng VUPA lần thứ tư.

Giải thưởng VUPA là giải thưởng có phạm vi cả nước, được xét chọn hai năm một lần, ở 6 thể loại tác phẩm, gồm: Đồ án Quy hoạch xây dựng; Các khu vực đã được đầu tư xây dựng; Chất lượng môi trường đô thị; Quy hoạch nông thôn; Các ấn phẩm về Quy hoạch; Các tổ chức và cá nhân tham gia quản lý phát triển đô thị, điểm dân cư nông thôn xuất sắc…

Giải thưởng VUPA lần thứ tư (năm 2024) quy tụ hơn 100 dự giải. Kết quả, Hội đồng chung khảo đã lựa chọn và trao 2 Giải đặc biệt; 26 giải Vàng; 30 giải Bạc; 15 giải Đồng; 1 Danh hiệu xuất sắc; 4 giải Khuyến khích.

Phát biểu tại Lễ trao giải, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà ghi nhận và đánh giá cao Hội Quy hoạch Phát triển Đô thị Việt Nam, cùng các đơn vị bảo trợ đã tổ chức thành công Giải thưởng uy tín VUPA, nhằm tôn vinh trí tuệ và sức sáng tạo của ngành quy hoạch đô thị Việt Nam.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh, qua 4 lần tổ chức Giải thưởng VUPA đã khẳng định vị thế là giải thưởng chuyên môn uy tín, quan trọng, danh giá nhất trong lĩnh vực quy hoạch xây dựng.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh, công tác quy hoạch đô thị có vai trò hết sức quan trọng để dẫn dắt, là cơ sở và nền tảng cho các hoạt động xây dựng và quản lý phát triển đô thị cũng như nông thôn. Quy hoạch đô thị chính là nghệ thuật tổ chức xã hội khoa học về sự phát triển cân bằng, là cầu nối giữa quá khứ và tương lai, giữa con người và thiên nhiên, là cơ sở để tối ưu hóa nguồn lực, phát huy giá trị của tự nhiên và con người.

Phó Thủ tướng đề nghị, cần đổi mới tư duy, phương pháp luận thông qua các nhà kiến trúc, xây dựng, quy hoạch cùng các nhà quản lý để đưa vào khung khổ pháp lý, tạo ra cơ chế, chính sách.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh: "Chúng ta đang sắp xếp đơn vị hành chính, địa giới hay nói cách khác đang sắp xếp cơ đồ, vẽ lại bản đồ các thành phố, địa phương. Đây là lúc cần làm rất nhiều việc, trong đó việc ưu tiên để định vị lại, quản lý tốt hơn, khai thác nguồn lực tốt hơn, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội, thuận theo tự nhiên cần thiết lập khung khổ pháp lý, thiết kế lại quy hoạch tổng thể, cho đến quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết, với tư duy quy hoạch theo hướng chiến lược, hướng mở, định hình không gian để tạo ra các đô thị phong phú, sáng tạo".

Bên cạnh đó, biến đổi khí hậu và thiên nhiên đang ngày càng chịu tác động của phát triển nhân tạo, Phó Thủ tướng bày tỏ mong muốn đưa tư duy phát triển xanh, bền vững, kinh tế tuần hoàn trở thành nguyên tắc xuyên suốt, cốt lõi trong quy hoạch đô thị. Các tiêu chí phát triển xanh, bền vững, tuần hoàn phải trở thành tiêu chí bắt buộc trong mọi đồ án quy hoạch đô thị. Cần có cơ chế sàng lọc chặt chẽ để mỗi đồ án được duyệt đều phải là giải pháp cho đô thị carbon thấp, hạ tầng xanh, năng lượng sạch, thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo đảm an toàn trước thiên tai.

Cùng với đó, phải thực sự chuyển đổi số toàn diện trong phương pháp và áp dụng công cụ cho những người làm công tác nghiên cứu, quy hoạch, kiến trúc. Đồng thời, dữ liệu, giải pháp, sản phẩm quy hoạch phải có tính bền vững.

Phó Thủ tướng cũng lưu ý, cần đặt yếu tố văn hóa và con người vào vị trí trung tâm của phát triển, để kiến tạo đô thị và không gian nông thôn mang đậm bản sắc và văn hóa Việt Nam. Phải đặc biệt coi trọng bảo tồn, phát huy các giá trị di sản văn hóa, lịch sử, cảnh quan bản địa, quy hoạch phải kiến tạo nên những không gian công cộng giàu tính nhân văn, an toàn, tiện ích.

"Tôi mong muốn, trong thời gian tới, Hội Kiến trúc sư Việt Nam, Hội Quy hoạch Phát triển Đô thị Việt Nam, các chuyên gia, các nhà tư vấn, các nhà nghiên cứu quy hoạch - kiến trúc cần phải tham gia một cách tích cực và chủ động hơn vào công cuộc đổi mới. Công tác quy hoạch là công tác hết sức quan trọng, công tác khởi đầu để tiếp tục cho một chặng đường đi xa hơn", Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh.

Những điểm nhấn của Giải thưởng VUPA lần thứ tư

Tại lễ trao giải thưởng, ông Trần Ngọc Chính, Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển Đô thị Việt Nam cho biết: Giải thưởng VUPA lần thứ tư được đánh giá cao quy mô và chất lượng.

Các tác giả đoạt giải Bạc.

Chất lượng các tác phẩm dự thi được đánh giá ngày càng được nâng cao cả về chuyên môn lẫn cách thể hiện trình bày. Nhiều tác phẩm tham gia giải không chỉ đạt đẳng cấp quốc gia mà còn mang tầm quốc tế...

Nhiều đồ án quy hoạch xây dựng có nhiều ý tưởng tốt, đột phá, đã chú trọng xây dựng các giải pháp quy hoạch phù hợp và kinh tế…

Các đồ án khai thác tốt điều kiện địa hình, cảnh quan, tiết kiệm tài nguyên đất đai, hướng tới phát triển bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu, đô thị xanh, thông minh, chuyển đổi số…

Các khu vực đã được đầu tư xây dựng thể hiện một tầm nhìn về không gian sống đô thị, nông thôn hiện đại và bản sắc.

Hệ thống hạ tầng kỹ thuật, xã hội được đầu tư xây dựng đảm bảo sự đồng bộ, kết nối thuận tiện trong giao lưu kinh tế, văn hoá... minh chứng cho một khu vực đô thị đáng sống có thương hiệu, đẳng cấp quốc gia và quốc tế.

Chất lượng môi trường đô thị và quy hoạch nông thôn được đặc biệt quan tâm trong các giải pháp quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển... nhằm hướng tới có nhiều khu vực đô thị sáng, xanh, sạch, đẹp và an toàn. Chất lượng sống cư dân nông thôn đạt chuẩn nông thôn mới, kiểu mẫu, kiểu mẫu nâng cao.

Các ấn phẩm về quy hoạch được chắt lọc, đúc kết qua các bài tham luận, các đề tài nghiên cứu khoa học trong nước và quốc tế theo quan điểm lấy lý luận soi vào thực tiễn và từ thực tiễn làm phong phú hơn cơ sở lý luận trong quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị, nông thôn Việt Nam. Có ấn phẩm nghệ thuật mang cảm xúc về cuộc sống hạnh phúc người dân.

Các tác giả đoạt giải Đồng.

Ông Trần Ngọc Chính nhấn mạnh ba điểm nhấn của Giải thưởng VUPA lần thứ tư.

Điểm nhấn thứ nhất là tính nhân văn và lòng tri ân trong quy hoạch xây dưng. Điều này thấy rõ trong đồ án đạt giải Đặc biệt "Quy hoạch xây dựng và phát triển quy hoạch Côn Đảo".

Điểm nhấn thứ hai là nhận thức, đổi mới tư duy trong quy hoạch xây dựng. Các tác phẩm dự thi cơ bản có xu hướng hướng đến nhận thức, đổi mới tư duy trong quy hoạch xây dựng. Đã xuất hiện cách tiếp cận theo phương pháp quy hoạch đô thị mới nhằm khắc phục các nhược điểm của quy hoạch đô thị truyền thống.

"Về cơ bản, cách tiếp cận mới có một số điểm tương đồng như: Mang tính chiến lược thay vì toàn diện; Linh hoạt thay vì cứng nhắc; Mang tính hành động thay vì lý thuyết; Có sự tham gia của công chúng và các bên liên quan...Đó là điểm mới đáng mừng trong quá trình đô thị hoá tại Việt Nam...", ông Chính nhấn mạnh.

Điểm nhấn thứ ba là vai trò của tổ chức, cá nhân trong phát triển đô thị, nông thôn. Thời gian qua, những dự án, công trình lớn tầm cỡ quốc gia, khu vực và quốc tế đã được các tập đoàn kinh tế tư nhân lớn quan tâm tham gia thực hiện…