Hội thảo do Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Việt Nam tổ chức ngày 16/8, tại Hà Nội.

Cần điều chỉnh tiêu chí phân loại đô thị

Theo TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm, Phó chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Việt Nam, từ ngày 1/7/2025, cả nước chính thức thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, với 34 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; 3.321 đơn vị hành chính cấp xã, phường.

Ông Trần Ngọc Chính, Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Việt Nam phát biểu tại Hội thảo.

Trong bối cảnh này, việc điều chỉnh nội dung, tiêu chí phân loại đô thị để gắn với mô hình đơn vị hành chính cấp xã, phường là yêu cầu cấp thiết. Các phường, xã mới thành lập cần được xác định loại đô thị thích hợp để có cơ sở pháp lý hoạt động hiệu quả.

Nêu thực tiễn tại Hà Nội, sau sắp xếp còn 126 xã, phường (51 phường, 75 xã). Trong khi có phường diện tích chỉ 1,68km² nhưng đông tới 136.000 dân thì lại có xã lên tới 78km², dân số ít hơn nhiều, ông Nghiêm cho rằng: "Với bối cảnh đặc thù này rất cần linh hoạt trong quy định loại hình quy hoạch và nội dung quy hoạch để thuận tiện áp dụng khi lập dự án đầu tư, tổ chức hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật, bảo vệ môi trường".

Cùng với sắp xếp lại đơn vị hành chính, công tác phân cấp, phân quyền cũng được nhấn mạnh theo định hướng "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm".

Chính quyền cấp xã phải là chủ thể phối hợp, cung cấp thông tin, đề xuất phương án, tham gia triển khai và giám sát thực hiện quy hoạch.

TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm cho rằng, việc điều chỉnh nội dung, tiêu chí phân loại đô thị để gắn với mô hình đơn vị hành chính cấp xã, phường là yêu cầu cấp thiết.

"Đây cũng là cơ sở cần được xem xét trong quá trình sửa đổi Luật Quy hoạch, Luật Quản lý phát triển đô thị và các văn bản liên quan...", ông Nghiêm đề nghị.

Điều chỉnh quy hoạch chung các đô thị không lệ thuộc vào đơn vị hành chính mới

Cũng đề cập đến tác động mô hình chính quyền hai cấp, PGS.TS Lưu Đức Hải, Phó chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Việt Nam cho biết, Việt Nam hiện có 284 phường, là các đô thị nội thành, thuộc 6 thành phố trực thuộc Trung ương và 428 phường trực thuộc 28 tỉnh. Đây chính là 428 phường mới, thuộc khu vực nội thị trực thuộc các thành phố, thị xã trước đây.

PGS.TS Lưu Đức Hải đề xuất điều chỉnh Quy hoạch tổng thể hệ thống đô thị - nông thôn quốc gia.

Việc thay đổi hệ thống hành chính dẫn đến yêu cầu quy hoạch tỉnh phải cập nhật lại đơn vị hành chính; điều chỉnh hoặc lập lại Quy hoạch hệ thống đô thị nông thôn quốc gia.

Theo PGS.TS Lưu Đức Hải, những việc cần làm ngay trong giai đoạn 2025-2030 gồm Điều chỉnh Quy hoạch tổng thể hệ thống đô thị - nông thôn quốc gia; Điều chỉnh quy hoạch chung các đô thị đã được phê duyệt, không lệ thuộc vào đơn vị hành chính mới, nhằm duy trì sự hoạt động ổn định của tất cả, các hệ thống hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội của các đô thị này; Triển khai quy hoạch chung xã với các xã có thị trấn mới được nhập vào, theo hướng đô thị hóa và theo hướng quy hoạch đô thị mới.

"Tránh quan niệm sai lầm khi cho rằng 428 phường thuộc 28 tỉnh là 428 đô thị mới. Sẽ lãng phí đầu tư công khi mà đồng loạt 428 chính quyền ở các phường này đề nghị xóa bỏ hoàn toàn hệ thống hạ tầng của thành phố, thị xã đã đầu tư xây dựng từ hàng chục năm trước đó, để xây dựng lại một cách đồng bộ hệ thống hạ tầng mới với tư duy hành chính, cục bộ để quản lý trong ranh giới phường của mình".

PGS.TS Lưu Đức Hải cũng đề xuất xây dựng lại quy trình phân loại đô thị, không lệ thuộc vào đơn vị hành chính; ứng dụng số hóa và GIS vào công tác quy hoạch đô thị, quản lý hệ thống hạ tầng kỹ thuật trong đô thị...

Nỗ lực hoàn thiện hành lang pháp lý

Đại diện cơ quan quản lý Nhà nước, bà Trần Thu Hằng, Vụ trưởng Vụ Quy hoạch - Kiến trúc (Bộ Xây dựng) cho biết, việc vận hành mô hình chính quyền hai cấp đã mở ra nhiều yêu cầu mới trong tổ chức, quy hoạch, quản lý và phát triển đô thị.

Vụ trưởng Trần Thu Hằng cho biết, Bộ Xây dựng đã rất nỗ lực hoàn thiện hành lang pháp lý trong công tác quy hoạch đô thị - nông thôn.

Thời gian qua, Bộ Xây dựng đã rất nỗ lực hoàn thiện hành lang pháp lý trong lĩnh vực quy hoạch đô thị - nông thôn. Một số văn bản quan trọng do Bộ Xây dựng tham mưu, đã được ban hành như Nghị định 145/2025/NĐ-CP quy định thẩm quyền của chính quyền địa phương hai cấp, phân quyền phân cấp trong lĩnh vực quy hoạch đô thị và nông thôn. Nghị định 178/2025/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, trong đó quy định xác định ranh giới lập quy hoạch. Nghị quyết số 66.1/2025/NQ-CP cho phép lập đồng thời quy hoạch phân khu trước quy hoạch tỉnh, quy hoạch chung đô thị.

Tuy nhiên, hệ thống pháp luật vẫn còn chưa thật sự toàn diện, cần tiếp tục điều chỉnh, bổ sung để đáp ứng thực tiễn. Do vậy, Chính phủ đang yêu cầu các Bộ Tài chính, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Xây dựng và các Bộ, ngành liên quan nghiên cứu sửa đổi Luật Quy hoạch, Luật Đất đai, Luật Quy hoạch Đô thị và nông thôn; tiếp tục hoàn thiện thể chế, phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp, tháo gỡ những vướng mắc trên thực tiễn.

Bộ Xây dựng cũng đang tiếp tục kiến nghị đưa Quy hoạch hệ thống đô thị - nông thôn quốc gia vào hệ thống quy hoạch chuyên ngành quốc gia, thay vì chỉ tích hợp vào Quy hoạch tổng thể quốc gia (như theo dự thảo sửa đổi Luật Quy hoạch).

"Quy hoạch tổng thể quốc gia do Quốc hội phê duyệt, nếu mỗi lần điều chỉnh không gian đô thị lại phải trình Quốc hội thì rất bất cập". Do vậy, rất mong Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam có cùng chung "tiếng nói" với Bộ.

Hội thảo thu hút sự quan tâm của đông đảo các chuyên gia, nhà khoa học.

Cũng theo Vụ trưởng Trần Thu Hằng, trong tháng 10/2025, Bộ Xây dựng sẽ trình dự thảo Luật điều chỉnh một số điều Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn để phù hợp với yêu cầu quản lý thực tiễn về chính quyền hai cấp. Dự thảo Luật sửa đổi đề cập đến quy hoạch chung thành phố trực thuộc Trung ương; xác lập vấn đề phường, liên phường, xã có đô thị bên trong (thị trấn cũ nằm trong nông thôn)...

"Đây là vấn đề cần được giải quyết trong Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn sửa đổi sắp tới, để đảm bảo tính khả thi, phù hợp với thực tiễn quản lý", bà Trần Thu Hằng nhấn mạnh.

Sẽ phải làm lại nhiều quy hoạch

Tại Hội thảo, các chuyên gia, nhà khoa học, đại diện một số địa phương cũng đề cập đến việc phân quyền, phân cấp trong công tác quy hoạch; năng lực quản lý đô thị đáp ứng yêu cầu thực tiễn; kinh phí và nguồn lực để lập và cập nhật quy hoạch...

Phát biểu bế mạc Hội thảo, ông Trần Ngọc Chính, Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Việt Nam khẳng định vai trò then chốt của quy hoạch. Không có quy hoạch thì không thể có dự án, không có dự án thì không thể phát triển được. Đô thị vẫn luôn là hạt nhân cho sự phát triển chung của đất nước...

Theo ông Trần Ngọc Chính, các thay đổi lớn về tổ chức hành chính đặt ra yêu cầu cấp bách đối với công tác quy hoạch, do đó phải làm lại Quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh...

Đối với quy hoạch tỉnh, theo ông Chính, không nên làm hai quy hoạch (quy hoạch kinh tế - xã hội và quy hoạch không gian đô thị - nông thôn), chỉ cần một quy hoạch không gian, là điều kiện để điều phối hạ tầng, sử dụng đất và các nguồn lực phát triển hiệu quả...

Ông Trần Ngọc Chính khẳng định, đô thị vẫn luôn là hạt nhân cho sự phát triển chung của đất nước...

Ông Trần Ngọc Chính cho biết: Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Việt Nam sẽ tổng hợp đầy đủ ý kiến tại Hội thảo để báo cáo Bộ Xây dựng, Chính phủ, Quốc hội, góp phần hoàn thiện cơ chế, chính sách về hệ thống quy hoạch trong bối cảnh mới.

Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Việt Nam cho rằng, cần sớm hoàn thiện thể chế, pháp luật phù hợp với mô hình hai cấp; tăng cường năng lực chuyên môn, ứng dụng công cụ quản lý số như GIS, cơ sở dữ liệu quy hoạch số, nền tảng đô thị thông minh; đồng thời bảo đảm cơ chế tham gia của cộng đồng, minh bạch hóa quá trình lập và quản lý quy hoạch...

"Để mô hình chính quyền địa phương hai cấp thật sự phát huy hiệu quả, đòi hỏi phải đồng bộ về thể chế, nhân lực và công cụ quản lý...", Chủ tịch Trần Ngọc Chính khẳng định.