Thất thoát 1,3 tỷ USD

Theo SCMP, phát biểu tại họp báo ở thủ đô Panama City, Tổng Kiểm toán Panama Anel Flores cho biết hợp đồng được ký kết vào năm 1997 với Công ty Cảng Panama (PPC), một chi nhánh của Tập đoàn CK Hutchison Holdings có trụ sở tại Hong Kong (Trung Quốc), là đi ngược lại lợi ích quốc gia, có tính chất lạm dụng.

"Các quan chức thời kỳ đó đã đàm phán vì lợi ích cá nhân, chứ không vì lợi ích của Cộng hòa Panama", ông Flores nói.

Theo kết quả kiểm toán, từ năm 1997 đến năm 2023, PPC đã tạo ra khoảng 3,78 tỷ USD doanh thu từ hai cảng Balboa và Cristóbal nằm ở hai đầu kênh đào Panama, trong khi chính quyền Panama chỉ thu về khoảng 236 triệu USD.

Báo cáo kiểm toán cũng chỉ trích những lần sửa đổi hợp đồng đã loại bỏ biện pháp bảo vệ tài chính then chốt cho Panama như mức thanh toán tối thiểu 20 triệu USD/năm, tăng 5% qua từng năm.

Cơ quan kiểm toán gọi những sửa đổi nêu trên là thiếu căn cứ hợp lý, khẳng định nếu các điều khoản ban đầu được thực hiện đầy đủ, Panama đã có thể thu về khoản tiền đáng kể.

Qua kiểm tra, Tổng Kiểm toán Panama xác định hợp đồng với tập đoàn CK Hutchison Holdings gây thiệt hại hơn 1,3 tỷ USD (khoảng 34.000 tỷ đồng) cho Panama.

Ngoài ra, cơ quan kiểm toán còn phát hiện dấu hiệu sai phạm kế toán và việc sử dụng các công ty ma liên quan đến PPC.

Ông Flores cho biết sẽ sớm nộp hồ sơ khiếu kiện hình sự lên Văn phòng Công tố nhằm điều tra những cá nhân, tổ chức có liên quan đến việc gia hạn hợp đồng, kêu gọi các bên liên quan phải giải trình vì sao lại có sự nhân nhượng quá mức trong một thỏa thuận gây thiệt hại nghiêm trọng cho đất nước.

Áp lực kiểm toán từ Mỹ?

Theo báo Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng, cuộc kiểm toán được khởi động vào ngày 20/1, trùng với ngày Tổng thống Mỹ Donald Trump nhậm chức.

Kết quả kiểm toán cũng được công bố đúng thời điểm tập đoàn CK Hutchison Holdings đang đàm phán bán hệ thống cảng toàn cầu, trong đó có các cảng tại Panama, cho tập đoàn đầu tư Mỹ BlackRock. Thương vụ này đang được cả Washington và Bắc Kinh theo dõi chặt chẽ.

Dù ông Flores khẳng định cuộc điều tra được tiến hành độc lập vì lợi ích tài chính quốc gia nhưng một nguồn tin tiết lộ với báo Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (SCMP) cho biết chính quyền Panama cũng chịu áp lực từ Washington trong bối cảnh chính quyền ông Trump cáo buộc các công ty Trung Quốc kiểm soát tuyến kênh đào Panama.

"Cuộc kiểm toán cho thấy Panama chỉ nhận được 'vụn bánh'. Đã đến lúc phải đòi lại công bằng. Chúng tôi phải điều tra, vì người chịu thiệt hại là toàn dân", ông Flores nhấn mạnh và gọi đây là nghĩa vụ quốc gia trong bối cảnh xảy ra thiệt hại tài chính nghiêm trọng.

CK Hutchison được nhượng quyền khai thác hai cảng biển trung chuyển chiến lược hàng đầu thế giới, nằm ở hai đầu tuyến kênh đào Panama trong làn sóng tư nhân hóa vào cuối những năm 1990, thời điểm Panama tiếp quản hoàn toàn kênh đào từ Mỹ. Hợp đồng ban đầu có thời hạn 25 năm và tiếp tục được gia hạn vào năm 2022.

Trong khi Tổng thống Mỹ Donald Trump cáo buộc các công ty Trung Quốc kiểm soát kênh đào Panama, Tập đoàn CK Hutchison phủ nhận mối liên hệ với Bắc Kinh, khẳng định là một công ty tư nhân hoạt động trên phạm vi toàn cầu.

Tổng thống Panama José Raúl Mulino nhiều lần khẳng định tuyến kênh đào luôn thuộc về Panama nhằm trấn an lo ngại về những ảnh hưởng của nước ngoài.