Việc cắt giảm và đơn giản hóa thủ tục hành chính, chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm trong dự thảo Luật Xây dựng (thay thế) là một bước tiến quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, giảm gánh nặng hành chính cho doanh nghiệp và người dân.

Tuy nhiên, để kiểm soát rủi ro, đặc biệt trong các lĩnh vực nhạy cảm như an toàn công trình, phòng cháy chữa cháy và phòng chống tham nhũng, cần có những biện pháp đồng bộ và chặt chẽ.

Trước hết, việc chuyển sang hậu kiểm đòi hỏi phải nâng cao năng lực giám sát và chế tài xử lý của các cơ quan quản lý Nhà nước, đặc biệt là ở cấp địa phương. Các cơ quan này cần được trang bị nguồn lực đầy đủ, bao gồm nhân sự có chuyên môn cao, công cụ giám sát hiện đại và cơ chế phối hợp hiệu quả.

Đối với an toàn công trình và phòng cháy chữa cháy, cần thiết lập các tiêu chuẩn kỹ thuật cụ thể, rõ ràng và bắt buộc; kèm theo cơ chế kiểm tra định kỳ hoặc đột xuất để đảm bảo chủ đầu tư tuân thủ nghiêm ngặt.

Về phòng chống tham nhũng, khi phân quyền cho địa phương và chủ đầu tư, cần xây dựng các cơ chế giám sát chéo, công khai thông tin và tăng cường trách nhiệm giải trình.

Việc sử dụng các nền tảng số hóa trong quản lý hồ sơ, cấp phép và giám sát dự án sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ tiêu cực, đồng thời tạo điều kiện để người dân và các tổ chức xã hội tham gia giám sát. Song, cần bổ sung các quy định cụ thể về trách nhiệm, chế tài và cơ chế giám sát để đảm bảo rằng việc phân quyền không làm suy giảm chất lượng quản lý.

Các nội dung mới về chuyển đổi số, tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn và phát triển vật liệu thân thiện với môi trường là những định hướng mang tính chiến lược. Đây là những yếu tố quan trọng giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của Việt Nam trong bối cảnh các tiêu chuẩn quốc tế về môi trường và công nghệ ngày càng khắt khe.

Để các quy định này sớm đi vào thực tiễn, cần đầu tư mạnh vào hạ tầng công nghệ thông tin và đào tạo nguồn nhân lực có kỹ năng sử dụng các công cụ số. Có chính sách khuyến khích doanh nghiệp áp dụng công nghệ mới, như ưu đãi thuế hoặc hỗ trợ tài chính cho các dự án sử dụng vật liệu thân thiện với môi trường.

Việc khuyến khích sử dụng vật liệu tái chế và giảm thiểu tác động môi trường trong xây dựng là rất cần thiết. Để khả thi, cần xây dựng hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật rõ ràng, cùng với các chính sách hỗ trợ cụ thể, như cơ chế định giá vật liệu xanh hoặc hỗ trợ nghiên cứu, phát triển công nghệ mới.

Đặc biệt, cần xây dựng kế hoạch chi tiết trong việc ban hành văn bản hướng dẫn ngay sau khi luật có hiệu lực. Quá trình soạn thảo các văn bản này cần tổ chức lấy ý kiến rộng rãi, tăng cường sự đồng thuận.

Để tránh khoảng trống pháp lý, cần có các quy định chuyển tiếp rõ ràng trong Luật, quy định cụ thể cách xử lý các dự án, thủ tục đang thực hiện theo Luật cũ. Cùng đó, cần triển khai các chương trình đào tạo, tập huấn cho cán bộ quản lý, doanh nghiệp và người dân về các nội dung mới, nhất là các quy định về chuyển đổi số và quản lý dự án.