Ngày 26/6, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp trực tiếp kết hợp trực tuyến với 28 tỉnh, thành phố về sơ kết tình hình 3 năm thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW về "Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo động lực đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao", 1 năm thi hành Luật Đất đai và nhiệm vụ, giải pháp, sửa đổi Luật Đất đai 2024.

Phát biểu tại cuộc họp, Phó Thủ tướng nhấn mạnh, đất đai không chỉ là tài nguyên, mà còn là không gian nền tảng cho phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh.

Do đó, Luật Đất đai phải đóng vai trò là luật gốc trong hệ thống pháp luật, đảm bảo thống nhất và khắc phục các mâu thuẫn với các luật khác như: Luật Xây dựng, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản...

Phó Thủ tướng yêu cầu tập trung hoàn thiện dự thảo báo cáo sơ kết theo ba hướng: cập nhật quan điểm, chính sách đã triển khai; đánh giá chính sách đang thực hiện; và bổ sung những nội dung còn thiếu trong bối cảnh mới.

Trong đó, cần làm rõ vai trò của đất đai là tài sản đặc biệt, hàng hóa đặc biệt; xác định thẩm quyền của các cấp chính quyền trong sở hữu toàn dân; tích hợp quy hoạch sử dụng đất với phát triển đô thị; cân bằng giữa mục tiêu thị trường và an sinh xã hội.

Liên quan đến sửa đổi Luật Đất đai 2024, Phó Thủ tướng cho rằng phải phân biệt rõ giữa các trường hợp Nhà nước thu hồi đất và các trường hợp được thỏa thuận; phân định đấu giá – đấu thầu phù hợp với loại hình dự án.

Đồng thời, chính sách cho thuê đất cần thay đổi tư duy, ưu tiên hiệu quả lâu dài thay vì chỉ tính đến nguồn thu trước mắt. Cũng cần rà soát chính sách thuế đối với đất bỏ hoang, sử dụng kém hiệu quả, áp dụng thuế lũy tiến nhưng không mâu thuẫn với mục tiêu tích tụ ruộng đất trong nông nghiệp.

Về định giá đất, cần xây dựng cơ chế mạnh, lựa chọn nhà đầu tư dữ liệu, phần mềm thống nhất và tài chính đủ mạnh để triển khai đồng bộ trên cả nước.

Đối với nhà đầu tư nước ngoài, chính sách tiếp cận đất đai cần rõ ràng, minh bạch và tương thích với các nghị quyết lớn về phát triển, đổi mới sáng tạo, pháp luật, hội nhập quốc tế…

Phó Thủ tướng cũng nhấn mạnh việc phân định rõ thị trường đất đai sơ cấp và thứ cấp: sơ cấp do Nhà nước điều tiết thông qua giao đất, cho thuê, thu hồi; còn thứ cấp cần vận hành theo cơ chế thị trường, Nhà nước định hướng qua quy hoạch và phát triển hạ tầng.

Trước đó, báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, sau 3 năm thực hiện Nghị quyết 18-NQ/TW, các cấp chính quyền đã thể chế hóa khá đầy đủ các quan điểm, định hướng, góp phần tháo gỡ khó khăn trong thực tiễn, bảo vệ quyền lợi người dân, tăng tính công khai, minh bạch, hạn chế tiêu cực, đẩy mạnh chuyển đổi số và cải cách thủ tục hành chính.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn còn nhiều vướng mắc như: Hệ thống pháp luật liên quan đến đất đai chưa đồng bộ, quy định về thu hồi đất thiếu linh hoạt, nhiều dự án "treo" do không đạt được thỏa thuận; công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư còn bất cập, chênh lệch giá đất gây khiếu kiện.

Việc định giá đất chưa sát với thị trường, thiếu dữ liệu độc lập, làm suy yếu vai trò điều tiết. Chính sách cho thuê đất chưa đáp ứng nhu cầu thực tế, quy hoạch sử dụng đất thiếu đồng bộ, trong khi quyền sử dụng đất chưa được công nhận đầy đủ là tài sản kinh tế.

Lãnh đạo các địa phương cũng phản ánh việc bắt buộc đấu giá hoặc đấu thầu đất trong mọi trường hợp làm giảm tính linh hoạt, gây khó khăn cho triển khai dự án.