Hệ thống pháp luật và chính sách về công trình xanh, giao thông xanh hiện khá đầy đủ. Tuy nhiên, vẫn tồn tại một số khó khăn, vướng mắc; cơ chế hỗ trợ chưa đủ mạnh để khuyến khích chuyển đổi quy mô lớn.

Tăng năng suất lao động nhờ văn phòng xanh

Trụ sở văn phòng Công ty CP Điều hòa Daikin Việt Nam tại TP.HCM là một trong những tòa nhà đầu tiên ở Đông Nam Á có thể đạt cùng lúc 3 tiêu chuẩn công trình xanh LEED V4 (Mỹ), LOTUS Platinum (Việt Nam) và Tiêu chuẩn về điều kiện tiện nghi, sức khỏe văn phòng làm việc WELL (Mỹ).

Chia sẻ lý do Daikin Việt Nam đầu tư công trình xanh với tiêu chuẩn rất cao, bà Lý Thị Phương Trang, Tổng giám đốc Daikin Việt Nam cho biết: "Để nhân viên Daikin được làm việc trong môi trường thoải mái, tiện nghi, đảm bảo sức khỏe, khi đó năng suất lao động sẽ cao hơn, nhân viên sẽ gắn bó và công hiến lâu dài. Hơn thế nữa, chúng tôi muốn đóng góp cho xã hội một công trình kiểu mẫu tiết kiệm năng lượng của Nhật Bản tại Việt Nam".

Tương tự, Văn phòng miền Bắc của Saint - Gobain Việt Nam tại Hà Nội được thiết kế theo xu hướng khai thác tối đa các giải pháp vật liệu nhẹ, xanh do chính Tập đoàn sản xuất, cung ứng. Thống kê nội bộ cho thấy khi làm việc trong văn phòng đạt chứng nhận LEED hạng Bạch Kim này, hiệu suất làm việc của nhân viên tăng lên 20%.

Trung tuần tháng 10/2025, Saint - Gobain Việt Nam công bố Nhà máy Hiệp Phú -VICO tiên phong ứng dụng thành công nhiên liệu sinh khối (biomass) vào quy trình sản xuất tấm xi măng xanh DURAflex® Low Carbon, giúp giảm hơn 74% phát thải CO2 trên mỗi m² sản phẩm.

"Đây là tiền đề giúp Saint - Gobain Việt Nam hướng tới mô hình nhà máy đạt trung hòa carbon (không phát thải CO2) đầu tiên trong ngành vật liệu xây dựng Việt Nam và khu vực Đông Nam Á", ông Nguyễn Trường Hải, Tổng giám đốc Saint - Gobain Việt Nam bày tỏ.

Lợi ích từ công trình xanh, giao thông xanh

Ông Đặng Văn Thắng, Quản lý vận hành tòa nhà Capital Place tại Hà Nội, đạt chứng chỉ LEED Gold của Tập đoàn CapitaLand chia sẻ, chỉ khi có chứng nhận công trình xanh quốc tế, các thương hiệu lớn trên toàn cầu như Standard Chartered, HSBC hay Microsoft... mới đến thuê đặt văn phòng với giá tốt.

"Hơn nữa, khi áp dụng các giải pháp đạt tiêu chuẩn công trình xanh LEED, tiêu hao năng lượng điện trong tòa nhà giảm 12%. Riêng chi phí tiền điện của tòa nhà khoảng 3 tỷ đồng/tháng, giảm 12%, mỗi tháng tiết kiệm hơn 360 triệu đồng", ông Thắng nói.

Là người sử dụng công trình xanh, bà Nguyễn Thị Lý, cư dân của tòa nhà Ecohome 3 (Hà Nội), đạt chứng nhận công trình xanh EDGE bày tỏ: "Hằng tháng, gia đình tôi giảm được gần 30% tiền điện, nước so với công trình thông thường".

Ông Trịnh Tùng Bách, chuyên gia độc lập trong lĩnh vực tư vấn xanh cho hay, gia đình ông đang sống trong căn hộ của một chung cư xanh, bản thân đang làm việc ở một văn phòng xanh, con học ở một ngôi trường xanh, đi lại bằng phương tiện xanh…

"Chắc chắn sẽ ngày càng có nhiều người lựa chọn giống tôi để các thành viên trong gia đình được sống, làm việc và học tập trong những môi trường an toàn, tốt cho sức khỏe thể chất và tinh thần", ông Bách chia sẻ.

Chị Nguyễn Hồng Nhung (Hà Nội) cho biết, gần hai năm nay, chị đi làm bằng tàu điện trên cao tuyến Hà Đông - Cát Linh: "Lý do là vì chi phí thấp, thuận tiện, không phải hít khói xe mỗi khi ùn tắc đường".

Chị Mai Thu, cư dân khu đô thị Ocean Park (Hà Nội) chia sẻ, từ ngày có các tuyến xe buýt điện từ khu đô thị vào trung tâm nội đô, có điểm đón - trả khách ở gần cơ quan, chị chọn đi xe buýt điện vì tiện, sạch sẽ, văn minh, mát vào mùa hè, ấm vào mùa đông, an toàn trong ngày mưa bão...

Cần chính sách tín dụng, tài chính ưu đãi

Theo Bộ Xây dựng, trong hai năm 2024 - 2025, số lượng công trình xanh và phương tiện giao thông xanh liên tục phát triển nhanh. Tính đến hết quý III/2025, cả nước có hơn 600 công trình với tổng diện tích sàn xây dựng khoảng gần 17 triệu m2.

Mục tiêu của chúng ta là đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất; tháo gỡ các điểm nghẽn để đẩy nhanh phát triển công trình xanh và giao thông xanh trong ngành Xây dựng. Đồng thời, từng bước hoàn thiện khung pháp lý theo hướng hiện đại, tiếp cận thông lệ quốc tế, phù hợp với thực tiễn phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh

Cả nước đã có 183 nghìn ô tô con điện và 974 xe buýt điện đang lưu hành. Hai địa phương dẫn đầu là Hà Nội với hơn 38 nghìn ô tô con điện và 317 xe buýt điện, TP.HCM với 38 nghìn ô tô con điện và 507 xe buýt điện.

Theo Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh, vấn đề phát triển xanh luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm chỉ đạo. Nội dung về phát triển công trình xanh, giao thông xanh đã được đề cập trong một số quy định của các Luật Bảo vệ môi trường, Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, Luật Xây dựng, Luật Đường bộ, Bộ luật Hảng hải Việt Nam, Luật Đường sắt, Luật Hàng không dân dụng Việt Nam.

Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành nhiều nghị định, quyết định để quy định, hướng dẫn và chỉ đạo phát triển công trình xanh, giao thông xanh, kinh tế xanh, phát triển bền vững...

Về phía Bộ Xây dựng, Bộ đã và đang triển khai nhiều hoạt động để phát triển công trình xanh và giao thông xanh. Nổi bật là sự kiện "Tuần lễ Công trình xanh" tổ chức thường niên 4 năm qua.

Bộ trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt "Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí carbon và khí mê-tan của ngành Giao thông vận tải"; ban hành Kế hoạch hành động của ngành Xây dựng ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2022 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (nhằm thực hiện cam kết của Việt Nam tại COP26); Quy chuẩn QCVN 09 về "Các công trình xây dựng sử dụng năng lượng hiệu quả"…

Theo ông Lê Trung Thành, Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ, môi trường và Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng), hệ thống pháp luật và chính sách về công trình xanh, giao thông xanh của Việt Nam khá đầy đủ. Tuy nhiên, thực tế vẫn tồn tại một số khó khăn, vướng mắc.

Đơn cử, khả năng tiếp cận nguồn tín dụng xanh của doanh nghiệp và nhà đầu tư thấp; thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao, chuyên sâu. Vật liệu xanh, tiết kiệm năng lượng chưa đa dạng chủng loại. Chi phí đầu tư phương tiện xanh còn cao. Cơ chế tài chính, ưu đãi lãi suất chưa đủ mạnh để khuyến khích chuyển đổi quy mô lớn...

Từ đó, ông Thành cho rằng cần hoàn thiện hệ thống pháp luật thống nhất, minh bạch về phát triển công trình xanh và giao thông xanh; xây dựng chính sách tín dụng, tài chính ưu đãi cho dự án xanh; đẩy mạnh đào tạo nguồn nhân lực chuyên sâu...

Đề xuất nhiều giải pháp

Tại "Tọa đàm chính sách: Giải pháp thúc đẩy công trình xanh, giao thông xanh hướng tới mục tiêu phát triển bền vững" do Bộ Xây dựng tổ chức mới đây, các chuyên gia, đại diện đơn vị đã đề xuất nhiều giải pháp thúc đẩy phát triển công trình xanh, giao thông xanh.

Ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam đề xuất: "Hiện, công trình đạt chứng chỉ xanh được ưu đãi về tín dụng. Bộ Xây dựng nên nghiên cứu, đề xuất chính sách ưu đãi về giá đất cho khu đô thị xanh, công trình xanh".

Ông Nguyễn Hồng Hải, Viện trưởng Viện Khoa học công nghệ xây dựng (Bộ Xây dựng) nhận định, vướng mắc lớn là chi phí đầu tư công trình xanh ban đầu khá cao. Một rào cản khác là đội ngũ chuyên gia, cán bộ tư vấn công trình xanh còn hạn chế.

Ông Luyện Văn Phương, Phó giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội đánh giá, chính sách phát triển công trình xanh chủ yếu là khuyến khích, chưa có ưu đãi cụ thể. Do vậy, kiến nghị Bộ Xây dựng nghiên cứu xây dựng, ban hành quy chuẩn, tiêu chuẩn và lộ trình, mục tiêu cụ thể để phát triển công trình xanh.

Đề cập đến kế hoạch giảm phát thải khí nhà kính trong sản xuất vật liệu xây dựng, bà Nguyễn Thị Tâm, Giám đốc Trung tâm Thiết bị, môi trường và An toàn lao động (Viện Vật liệu xây dựng, Bộ Xây dựng) cho biết, bằng nguồn lực trong nước, mục tiêu giảm phát thải của lĩnh vực sản xuất vật liệu xây dựng đến năm 2030 giảm ít nhất 15,03% (tương ứng với 23,20 triệu tấn CO2 tương đương). Khi có hỗ trợ thêm của quốc tế thì mục tiêu sẽ giảm ít nhất 20,06% (tương ứng với 30,97 triệu tấn CO2 tương đương).

Liên quan đến phát triển giao thông xanh, ông Lê Văn Đạt, Phó giám đốc Học viện Chiến lược, bồi dưỡng cán bộ xây dựng (Bộ Xây dựng) cho biết, đề xuất cho NDC 3.0 (Đóng góp do quốc gia tự quyết định lần thứ ba), đối với lĩnh vực đường bộ, đến năm 2030, nhiên liệu sinh học và năng lượng điện phải được đẩy mạnh để thay thế dần năng lượng truyền thống.

Về vận tải đường sắt, điện được đưa vào sử dụng trong đường sắt đô thị từ giai đoạn năm 2019-2025; hydrogen được đưa vào sử dụng năm 2040. Đến năm 2050, tỷ trọng đầu máy sử dụng các loại nhiên liệu diesel, điện và hydrogen lần lượt đạt khoảng 40%, 10% và 50%.

Trong lĩnh vực vận tải đường thủy nội địa, điện và hydrogen được đưa vào sử dụng từ năm 2035, không có sự thâm nhập của các dạng năng lượng xanh khác. Còn đối với hàng không, nhiên liệu hàng không bền sẽ được đưa vào thị trường từ năm 2035 với thị phần vào khoảng 10% tổng nhu cầu.

Đại diện Công ty TNHH Khoa học Kỹ thuật Yadea kiến nghị các cơ quan chức năng sớm ban hành tiêu chuẩn cho hạ tầng trạm sạc và trạm đổi pin, tạo hành lang pháp lý cho phát triển xe điện.

Tương tự, bà Đặng Thị Thùy Trang, Giám đốc Đối ngoại Grab Việt Nam đề xuất Nhà nước cần đẩy mạnh phát triển hạ tầng trạm sạc điện, giúp doanh nghiệp và người dân yên tâm hơn khi chuyển đổi sang phương tiện sử dụng điện.

Bà Đỗ Ngọc Diệp, Quản lý Chương trình công trình xanh, công trình thích ứng rủi ro khí hậu Việt Nam, Tổ chức tài chính quốc tế (IFC):

Chuyển đổi mô hình xây dựng theo hướng xanh

Việt Nam được đánh giá là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu với nguy cơ tổn thất GDP có thể lên tới 12%, thậm chí 16% trong kịch bản tiêu cực nhất.

Tại Việt Nam, IFC đã giới thiệu các công cụ hỗ trợ ngành Xây dựng bao gồm: Chương trình Chứng nhận công trình xanh EDGE; Bản đồ rủi ro khí hậu và khung đánh giá khả năng chống chịu với thiên tai cho công trình; Công cụ phân tích dữ liệu giúp các đô thị thiết lập lộ trình và chương trình hành động giảm phát thải...

Riêng về chứng nhận Công trình xanh EDGE, hiện có hơn 32.000 căn hộ và gần 3.600 căn nhà thấp tầng đạt chứng nhận này.

Các công trình sử dụng năng lượng hiện chiếm tới 40% tổng lượng phát thải khí nhà kính toàn cầu. Do đó, việc chuyển đổi mô hình xây dựng theo hướng xanh và thích ứng khí hậu được coi là chìa khóa để đạt mục tiêu giảm phát thải và bảo vệ môi trường.

Ông Khuất Việt Hùng, Chủ tịch HĐTV Công ty TNHH MTV Đường sắt Hà Nội (Hanoi Metro):

Hai trụ cột thúc đẩy giao thông xanh Thủ đô

Song song với phát triển đường sắt đô thị, Hà Nội đang đẩy mạnh quá trình chuyển đổi sang phương tiện giao thông xanh.

Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi này vẫn còn đối mặt với nhiều rào cản. Thứ nhất là tài chính, bởi phát triển hạ tầng đường sắt và phương tiện điện đòi hỏi nguồn vốn lớn. Thứ hai là hạ tầng năng lượng và trạm sạc, yếu tố quyết định đến khả năng vận hành rộng rãi. Thứ ba là vấn đề an toàn kỹ thuật và tâm lý người tiêu dùng, đặc biệt khi lắp đặt thiết bị sạc trong khu dân cư.

Để tháo gỡ, Hà Nội đã triển khai nhiều giải pháp cụ thể như hỗ trợ lãi vay cho doanh nghiệp đầu tư xe buýt điện; quy hoạch hệ thống trạm sạc, trạm đổi pin...

Một chính sách đáng chú ý nữa là Hà Nội chủ trương từng bước hạn chế phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong khu vực đô thị trung tâm...

Kết hợp giữa phát triển đường sắt đô thị và chuyển đổi phương tiện điện chính là hai trụ cột của giao thông xanh Thủ đô.

Bà Lưu Thị Thanh Mẫu, Tổng giám đốc Phuc Khang Coporation:

Doanh nghiệp cần thêm động lực

16 năm gắn bó với công trình xanh, chúng tôi nhận thấy vẫn còn nhiều bài toán khó cần được sự hỗ trợ đồng bộ từ cơ chế và chính sách của Nhà nước. Trong đó, cần sớm ban hành bộ tiêu chí thống nhất và hệ thống chứng nhận công trình xanh do cơ quan quản lý Nhà nước thực hiện, nhằm tránh tình trạng phát triển tự phát và "xanh hình thức", công trình chỉ gắn mác xanh.

Cần có các chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng, đất đai hoặc quy trình cấp phép ưu tiên cho dự án đạt chuẩn xanh… Đây sẽ là những động lực thiết thực giúp doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư.

Cùng với sự hỗ trợ từ cơ chế, chính sách, các chủ đầu tư cũng phải thể hiện cam kết rõ ràng và thực chất trong chiến lược phát triển của mình. Ví dụ như: Cam kết về lộ trình hành động minh bạch liên quan đến công trình xanh, đảm bảo "xanh thực sự", từ khâu quy hoạch, thiết kế, thi công đến vận hành.

Ông Nguyễn Đức Thịnh, Phó Tổng giám đốc Công ty CP Hàng không Vietjet:

Nhiên liệu hàng không bền vững mang lại hiệu quả rõ rệt

Công ty CP Hàng không Vietjet là một trong những doanh nghiệp tiên phong sử dụng nhiên liệu xanh trong vận tải hàng không. Việc sử dụng nhiên liệu hàng không bền vững (SAF - Sustainable Aviation Fuel) đang mang lại hiệu quả rõ rệt trong giảm phát thải khí nhà kính và thúc đẩy phát triển bền vững.

Hãng cũng áp dụng các biện pháp giảm trọng lượng rỗng của máy bay, giúp tiết kiệm nhiên liệu đáng kể. Tuy nhiên, nhiên liệu SAF hiện chưa được sử dụng phổ biến, giá thành cao gấp 2 - 5 lần so với nhiên liệu Jet A1 truyền thống, gây áp lực tài chính lớn cho các hãng hàng không.

Vì thế, rất cần có cơ chế hỗ trợ, trợ giá cho doanh nghiệp khai thác, đồng thời khuyến khích nghiên cứu, sản xuất và cung ứng SAF trong nước, nhằm giảm chi phí và mở rộng khả năng ứng dụng thực tiễn.