Nơi khởi nguồn lý tưởng người làm báo cách mạng

Nhà báo Phan Hữu Minh, nguyên Ủy viên Ban thường vụ, Trưởng Ban kiểm tra Hội Nhà báo Việt Nam là người có nhiều năm dành công sức, tâm huyết góp phần trùng tu và bảo tồn di tích Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng.

Ông cho biết, Khu di tích lịch sử cấp quốc gia Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng tại xã Tân Thái, huyện Đại Từ chính là ngôi trường đào tạo báo chí đầu tiên của Việt Nam, được mở năm 1949.

Tuy nhiên, suốt nhiều thập kỷ sau đó, "địa chỉ đỏ" này gần như bị quên lãng, dù từng là cái nôi đầu tiên đào tạo đội ngũ những người làm báo cách mạng.

Phải đến đầu năm 2019, tròn 70 năm kể từ ngày lớp học đầu tiên được mở, Hội Nhà báo Việt Nam cùng một số nhà báo tâm huyết đã tìm lại được chính xác địa điểm ngôi trường và đặt bia tưởng niệm.

Cũng trong năm này, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã công nhận đây là Di tích lịch sử cấp quốc gia.

Hiện nay, khu di tích đã được đầu tư tu bổ, tôn tạo và xây dựng khang trang trên diện tích gần 1.000m², gồm hai căn nhà sàn mô phỏng lại Tổng bộ Việt Minh và lớp học báo chí thuở đầu.

"Không gian nội thất lớp học, hội trường và bức phù điêu trung tâm khắc họa chân dung 48 giảng viên và học viên đã tái hiện chân thực không khí lớp học báo chí giữa núi rừng kháng chiến lúc bấy giờ", ông Minh nói.

"Địa chỉ đỏ" giáo dục truyền thống

Qua câu chuyện lịch sử do hướng dẫn viên khu di tích kể lại, ngày 4/4/1949, giữa núi rừng ATK Việt Bắc, Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng ra đời.

Đây là cơ sở đào tạo báo chí đầu tiên của báo chí cách mạng Việt Nam và cũng là cơ sở đào tạo duy nhất trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, do nhà báo Đỗ Đức Dục làm giám đốc, nhà báo Xuân Thủy làm phó giám đốc. Các nhà báo Như Phong, Đỗ Phồn, Tú Mỡ là ủy viên Ban giám đốc.

Giảng viên của trường là những nhà hoạt động chính trị, nhà báo, văn nghệ sĩ nổi tiếng như: Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp, Hoàng Quốc Việt, Lê Quang Đạo, Tố Hữu, Trần Huy Liệu, Tú Mỡ, Xuân Diệu, Nguyễn Xuân Khoát, Nguyễn Huy Tưởng, Thế Lữ, Nguyễn Tuân, Nguyễn Đình Thi, Nam Cao…

Với lực lượng giảng viên này, trường đào tạo tuy chỉ kéo dài ba tháng, từ ngày 4/4 - 6/7/1949 nhưng đã đào tạo 42 học viên trở thành những nhà báo xuất sắc, đảm nhận nhiệm vụ tại các cơ quan báo chí, tuyên truyền.

Họ là những cây bút chủ lực, có nhiều đóng góp trong sự nghiệp kháng chiến kiến quốc và xây đắp nền báo chí nước nhà.

Theo nhà báo Nguyễn Bảo Lâm, Chủ tịch Hội Nhà báo tỉnh Thái Nguyên, từ khi khánh thành (tháng 8/2024), nơi đây đã đón hàng nghìn nhà báo đến thăm, trở thành địa chỉ giáo dục truyền thống quan trọng, đặc biệt với phóng viên trẻ.

Với giá trị lịch sử to lớn, Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng giờ đây còn là điểm xuất phát của hành trình "du lịch báo chí Việt Bắc".

Hiện nay, Hội Nhà báo Việt Nam, đặc biệt là Bảo tàng Báo chí Việt Nam vẫn đang tiếp tục hoàn thiện công tác trưng bày, giới thiệu nội dung tại di tích, nhằm phát huy giá trị lâu dài.

Đề xuất tiếp tục nâng cấp

Ông Nguyễn Văn Ngọc, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thái Nguyên cho biết, di tích Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng là địa điểm đầu tiên ở Thái Nguyên được số hóa bằng công nghệ VR360, giúp người dân, du khách tham quan trực tuyến và tìm hiểu lịch sử sinh động.

Hằng năm, ngành chức năng thường xuyên tổ chức triển lãm, tọa đàm, chương trình "về nguồn" cho học sinh, sinh viên.

Ông Nguyễn Nam Tiến, Chủ tịch UBND huyện Đại Từ cho biết, huyện Đại Từ có 169 di tích, trong đó có 52 di tích được xếp hạng (10 di tích quốc gia, 42 di tích cấp tỉnh).

Mỗi năm huyện đón khoảng 30.000 -40.000 lượt khách, trong đó di tích lịch sử quốc gia Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng đang được nhiều du khách tới thăm, tìm hiểu lịch sử báo chí cách mạng Việt Nam.

"Di tích không chỉ là niềm tự hào của huyện mà còn là biểu tượng cho truyền thống báo chí cách mạng Việt Nam.

Chúng tôi xác định đây là điểm nhấn của các tuyến du lịch về nguồn và đang tiếp tục đề xuất đầu tư nâng cấp khu di tích để phục vụ tốt hơn công tác giáo dục truyền thống", ông Tiến nhấn mạnh.

Tỉnh Thái Nguyên có 6 di tích lịch sử quan trọng gắn với lịch sử báo chí cách mạng, trong đó có: Nơi thành lập Hội Nhà báo Việt Nam (1950) tại xã Điềm Mặc (Định Hóa); nơi ra đời số báo đầu tiên của Báo Nhân Dân (11/3/1951) tại xã Quy Kỳ (Định Hóa); nơi Báo Quân đội Nhân dân ra số đầu tiên (1950) tại xã Định Biên (Định Hóa); địa điểm hình thành nền điện ảnh, nhiếp ảnh cách mạng Việt Nam và Cơ quan Văn nghệ Cứu quốc tại xóm Chòi, xã Mỹ Yên (Đại Từ). Các di tích đang được đề nghị nâng cấp thành di tích cấp quốc gia.

Ngoài ra, Thái Nguyên còn có nhiều địa điểm ghi dấu các cơ quan báo chí hoạt động như Đài Tiếng nói Việt Nam, Thông tấn xã Việt Nam, Báo Lao động, Văn hóa Cứu quốc, Văn nghệ, Quân sự tập san… tại ATK Định Hóa; Báo Cứu quốc tại xã Vạn Thọ (Đại Từ).