Ngày 19/7, Văn phòng UBND tỉnh Hà Tĩnh cho biết, đã giao Sở Tài chính chủ trì xây dựng đề án, phối hợp Ban quản lý Khu kinh tế và các đơn vị tư vấn chiến lược. Ngoài việc xây dựng mô hình khu thương mại tự do (FTZ), tỉnh cũng sẽ đánh giá lại toàn bộ hệ thống ưu đãi đầu tư hiện có, nhằm chuyển hướng sang cách tiếp cận mới - cạnh tranh bằng chất lượng thể chế thay vì chỉ dựa vào chính sách miễn, giảm thuế.

Về địa lý, Vũng Áng là điểm kết nối trực tiếp với hành lang kinh tế Đông - Tây, nơi tập trung hàng hóa xuất nhập khẩu của miền Trung, Lào và Đông Bắc Thái Lan. Hệ thống cảng nước sâu Sơn Dương - Vũng Áng có thể đón tàu trên 50.000 DWT và đang được quy hoạch nâng cấp thành trung tâm trung chuyển quốc tế. Bên cạnh đó, không gian quy hoạch rộng trên 22.000ha của Khu kinh tế Vũng Áng với đầy đủ hạ tầng điện, nước, đường bộ, đường sắt và logistics.

Đối tượng thu hút mà FTZ Vũng Áng hướng tới bao gồm: Các doanh nghiệp sản xuất định hướng xuất khẩu, doanh nghiệp logistics xuyên biên giới, tập đoàn thương mại điện tử quốc tế, trung tâm kho ngoại quan, công nghiệp hỗ trợ và doanh nghiệp công nghệ cao. Những ngành này đang cần một không gian thể chế thông thoáng, chi phí thấp, thời gian xử lý thủ tục ngắn và kết nối hạ tầng tốt.

Hà Tĩnh đang xem xét áp dụng hàng loạt cơ chế mới như: Miễn thuế nhập khẩu, xuất khẩu với hàng hóa trong FTZ; cơ chế tuyển dụng và sử dụng lao động nước ngoài dễ dàng hơn; quyền sở hữu 100% vốn với nhà đầu tư nước ngoài; thủ tục đầu tư - xây dựng - hải quan thực hiện qua cổng điện tử tích hợp "một cửa số hóa".

Theo giới chuyên gia nhận định, FTZ mang lại nhiều lợi ích đáng kể cho nền kinh tế, doanh nghiệp và cộng đồng địa phương. Sự phát triển của các doanh nghiệp trong khu thương mại tự do sẽ dẫn đến việc tạo ra nhiều việc làm cho người dân địa phương, góp phần cải thiện đời sống và giảm tỷ lệ thất nghiệp.

FTZ thường đi kèm việc phát triển cơ sở hạ tầng như giao thông, kho bãi, logistics. Điều này không chỉ phục vụ cho các doanh nghiệp trong khu, mà còn mang lại lợi ích cho khu vực xung quanh. Sự hình thành của các ngành công nghiệp trong khu thương mại tự do sẽ kéo theo sự phát triển của những ngành công nghiệp phụ trợ, tạo ra sự đa dạng và bền vững cho nền kinh tế.

Nếu được phê duyệt và triển khai đúng định hướng, FTZ Vũng Áng không chỉ là không gian thể chế đổi mới của Hà Tĩnh, mà còn là "cửa ngõ logistics - thương mại" mới của cả vùng Bắc Trung bộ, có khả năng trung chuyển hàng hóa quốc tế và thu hút những tập đoàn đa quốc gia đang tái cấu trúc chuỗi cung ứng sau đại dịch và biến động địa chính trị.

Theo TS Hà Huy Ngọc (Viện Kinh tế Việt Nam), với vị trí địa lý, kinh tế đặc biệt, nếu được trao quyền về thể chế, FTZ Vũng Áng hoàn toàn có thể trở thành trung tâm logistics quốc tế, phục vụ cả thị trường Đông Dương.

Giới đầu tư đang kỳ vọng rằng, FTZ Vũng Áng sẽ sớm được hiện thực hóa, đóng vai trò như một "tuyến đầu thể chế" trong bức tranh thu hút FDI của khu vực miền Trung, nơi cạnh tranh không còn chỉ về tài nguyên, mà là môi trường thể chế và hiệu quả quản trị.

FTZ dự kiến mang đến nhiều cơ hội phát triển kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp và góp phần vào sự phát triển bền vững của địa phương. Tuy nhiên, để thực hiện thành công, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan Nhà nước, cũng như sự hỗ trợ từ doanh nghiệp và cộng đồng.

Ông Phạm Văn Tình, Phó ban quản lý Khu kinh tế cho biết, việc thành lập FTZ Vũng Áng nhằm thu hút đầu tư nước ngoài và trong nước, thúc đẩy xuất nhập khẩu, tạo việc làm và cải thiện hạ tầng khu vực. Đây cũng là một phần trong chiến lược phát triển kinh tế của Hà Tĩnh, giúp tỉnh tận dụng lợi thế về vị trí địa lý và kết nối giao thông.

"Khác với các khu công nghiệp hoặc khu kinh tế truyền thống, FTZ được thiết kế như một không gian thể chế đặc biệt, nơi áp dụng cơ chế ưu đãi vượt trội về thuế quan, hải quan, đầu tư, tài chính, lao động và đất đai. Mô hình FTZ cho phép thí điểm cơ chế 'chính quyền phục vụ - doanh nghiệp dẫn dắt', hướng tới mục tiêu tạo môi trường đầu tư minh bạch, hiệu quả, linh hoạt và tích hợp quốc tế", ông Tình nói.

Được biết, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã tổ chức cuộc họp chuyên đề nhằm thảo luận và định hướng xây dựng Khu thương mại tự do (Free Trade Zone - FTZ) tại Vũng Áng, Hà Tĩnh. Đề án sẽ được trình Ban thường vụ Tỉnh ủy trước ngày 10/8.