Kim ngạch đạt kỷ lục mới, xuất khẩu trở thành trụ cột bền vững

Tại sự kiện "Xuất nhập khẩu Việt Nam: Tôn vinh - Công bố - Kết nối - Hợp tác" do Bộ Công thương, Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công thương đã báo cáo năm 2024, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu cả nước đạt 786,9 tỷ USD, tăng 15,5% so với năm trước. Trong đó, xuất khẩu đạt 405,9 tỷ USD (tăng 14,4%), nhập khẩu đạt 381 tỷ USD (tăng 16,7%). Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, con số đã vọt lên 432,1 tỷ USD, cho thấy xu hướng tăng trưởng bền vững.

Điều đáng chú ý là mức tăng này không chỉ đến từ các nhóm ngành truyền thống như dệt may, thủy sản mà còn từ nhóm công nghệ cao, hàng hóa có giá trị gia tăng lớn. Đặc biệt, nhiều doanh nghiệp đã chủ động vươn ra thị trường mới, thay vì phụ thuộc vào thị trường truyền thống đang có xu hướng thu hẹp hoặc áp dụng nhiều rào cản kỹ thuật.

Xuất nhập khẩu Việt Nam vẫn giữ vai trò trụ cột tăng trưởng.

Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên nhận định: "Trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược, xung đột thương mại giữa các nước lớn ngày càng gay gắt, xu hướng bảo hộ gia tăng, việc xuất khẩu của Việt Nam vẫn tăng trưởng là minh chứng cho năng lực thích ứng và sức bật của toàn nền kinh tế".

Định hình ba trụ cột chiến lược trong giai đoạn mới

Đặc biệt, sự kiện ngày 1/8 đánh dấu bước chuyển quan trọng về tư duy trong phát triển xuất khẩu. Lần đầu tiên, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đưa ra ba định hướng chiến lược rõ ràng, đồng bộ, thể hiện tư duy kiến tạo chính sách và hành động thực tiễn.

Một là, đẩy mạnh vai trò "kiến trúc sư chính sách" của các đơn vị trong Bộ. Cụ thể là tiếp tục nội luật hóa các cam kết FTA, chủ động cung cấp thông tin thị trường, nâng cao năng lực phòng vệ thương mại, hỗ trợ doanh nghiệp tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu. Đặc biệt, thương mại điện tử xuyên biên giới và xúc tiến thương mại số được xác định là hướng đi không thể đảo ngược.

Hai là, kêu gọi sự vào cuộc thực chất hơn từ các địa phương và ngành dọc. Không chỉ ở cấp chính sách mà cần đồng hành cùng doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn về vốn, hạ tầng logistics, quy trình kiểm dịch – vốn đang là "điểm nghẽn" khiến nhiều lô hàng chậm tiến độ xuất khẩu.

Ba là, nâng cao nội lực doanh nghiệp. Bộ trưởng khẳng định: "Doanh nghiệp không chỉ cần sản phẩm tốt, mà phải có thương hiệu mạnh, kỹ năng thâm nhập thị trường, chủ động phòng vệ và tư duy chuyển đổi xanh. Chỉ như vậy, xuất khẩu mới chuyển từ theo sau sang làm chủ thị trường".

Doanh nghiệp không chỉ bán hàng mà còn là đại sứ quốc gia

Một điểm nhấn quan trọng tại hội nghị là lễ công bố Báo cáo xuất nhập khẩu Việt Nam 2024 – ấn phẩm đã bước sang năm thứ 8 liên tiếp được biên soạn. Không chỉ đơn thuần là tập hợp số liệu, báo cáo năm nay được Bộ Công thương xác định là "cẩm nang" chiến lược để cơ quan nhà nước, viện nghiên cứu và doanh nghiệp cùng nhìn vào một hướng, từ đó hoạch định chính sách, chiến lược thị trường xuất khẩu dài hạn.

Điểm mới trong báo cáo là lần đầu tiên tích hợp phân tích việc tận dụng các FTA theo từng ngành hàng, đánh giá năng lực phòng vệ thương mại và các thách thức mới từ xu hướng chuyển đổi xanh, truy xuất nguồn gốc, tiêu chuẩn carbon.

"Báo cáo không phải chỉ để đọc một lần. Đây là tài liệu sống, có giá trị như kim chỉ nam cho công tác điều hành và xây dựng thương hiệu xuất khẩu quốc gia", Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên khẳng định.

Trong khuôn khổ chương trình, Bộ Công thương đã trao bằng khen cho 45 doanh nghiệp xuất khẩu tiêu biểu năm 2023, trải đều ở các lĩnh vực chế biến, công nghệ cao, dệt may, thủy sản, nông sản. Họ không chỉ đạt kim ngạch ấn tượng mà còn tiên phong trong phát triển bền vững, chuyển đổi xanh và trách nhiệm xã hội.

Điểm mới năm nay là việc vinh danh gắn liền với thông điệp chính sách: Xuất khẩu không chỉ là con số. Đó là hình ảnh quốc gia, là cam kết về chất lượng, tiêu chuẩn, là "ngoại giao thương hiệu" đưa Việt Nam ra thế giới.

"Các doanh nghiệp xuất khẩu ngày nay không đơn thuần là người bán hàng, mà là đại sứ của quốc gia. Thành tích của họ cần được nhân rộng, hỗ trợ và kết nối", đại diện Cục Xuất nhập khẩu nhấn mạnh.

Truyền thông xuất xứ hàng hóa

Lần đầu tiên, tại một sự kiện lớn về xuất nhập khẩu, Bộ Công thương công bố chương trình hợp tác truyền thông về xuất xứ hàng hóa. Bốn đơn vị thuộc bộ – gồm Cục Xuất nhập khẩu, Báo Công thương, Tạp chí Công thương, Trung tâm Thông tin Công nghiệp và Thương mại – sẽ phối hợp sản xuất chuyên mục, bản tin, tài liệu hướng dẫn và tổ chức hội thảo, tập huấn "cầm tay chỉ việc" cho doanh nghiệp.

Mục tiêu là phổ cập nhận thức về quy tắc xuất xứ – điều kiện tiên quyết để tận dụng ưu đãi thuế quan và tránh rủi ro gian lận thương mại.

"Việc truyền thông về C/O không chỉ giúp doanh nghiệp tận dụng ưu đãi từ FTA mà còn bảo vệ chính họ trước nguy cơ bị kiện tụng, điều tra lẩn tránh thuế, gian lận xuất xứ", Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên phân tích.

Ngoài ra, truyền thông số, công nghệ tra cứu C/O và hệ thống cảnh báo sớm vi phạm xuất xứ cũng được đẩy mạnh. Một mạng lưới truyền thông đồng bộ trong ngành công thương đang được thiết lập, với vai trò trung tâm là doanh nghiệp.