Tòa soạn đóng cửa đột ngột, nhân viên ngơ ngác

Cuối tháng 1/2025, báo điện tử The Messenger (do ông Jimmy Finkelstein người từng sở hữu báo The Hill nổi tiếng, sáng lập) đột ngột đóng cửa chỉ sau gần 2 năm hoạt động.

Trớ trêu thay, không ít nhân viên The Messenger biết thông tin báo đóng cửa không phải từ ban quản lý mà từ thông tin được đăng trên các tờ báo khác như New York Times, Semafor và Axios.

Biên tập viên Dan Wakeford cho biết: "Đến những phút cuối trước khi kênh đóng cửa, chúng tôi vẫn không biết gì. Chỉ 4 giờ sau, trang web của The Messenger bị xóa".

Khoảng 300 nhân viên bao gồm các nhà báo có kinh nghiệm từng làm việc tại các tờ báo, tạp chí lớn như Politico, Reuters, NBC News và The Associated Press mất việc, kêu trời. Nhiều nhân viên cùng nộp đơn kiện tập thể vì không được hưởng trợ cấp thôi việc và không có bảo hiểm y tế.

"Những báo điện tử mới nổi như The Messenger từng được kỳ vọng sẽ làm thay đổi bối cảnh báo chí thời công nghệ mới nhưng chưa kịp thực hiện thì họ đã rơi rụng", ông Frank Sesno, nhà báo, Giám đốc Sáng tạo chiến lược tại Khoa truyền thông và quan hệ công chúng, Đại học Georgetown cho biết.

Làn sóng sa thải hàng loạt

Câu chuyện về The Messenger chỉ là một trong nhiều tờ báo lao đao trong làn sóng khó khăn, sa thải hàng loạt xảy ra trong ngành truyền thông, báo chí phương Tây nói chung và nước Mỹ nói riêng trong chưa đầy nửa năm 2025.

Làn sóng này đã càn quét qua nhiều hãng tin lớn như CNN, Vox Media, HuffPost và NBC cùng các hãng tin khác.

Theo đánh giá của Quỹ Nieman tại Đại học Harvard, làn sóng sa thải trong những tháng đầu năm 2025 dữ dội ngang với cuối năm ngoái, khi ít nhất 15 hãng tin thông báo sa thải hàng loạt.

Các tờ báo nổi tiếng của Mỹ nói riêng và thế giới nói chung như The Wall Street Journal, NBC, Sports Illustrated, Forbes và Time đều thông báo giảm mạnh nhân sự. Riêng Los Angeles Times sa thải tới 23% nhân sự phòng tin tức, đánh dấu đợt cắt giảm nhân sự lớn nhất trong 142 năm lịch sử của tờ báo.

Báo Katie Couric Media (KCM) đánh giá ngành truyền thông, báo chí Mỹ đã thu hẹp nghiêm trọng ở các cấp từ cấp địa phương, cấp bang đến quốc gia.

Chỉ riêng trong năm 2023, đã có ít nhất 20.000 việc làm bị cắt giảm - mức cao nhất từng được ghi nhận, theo báo cáo từ công ty Challenger, Gray & Christmas.

Nhìn rộng hơn, trong hơn 2 thập kỷ qua, có khoảng 2.500 cơ quan báo chí địa phương đóng cửa. Chỉ trong 3 năm gần đây, có hơn 360 cơ quan dừng hoạt động.

Hệ lụy từ xu hướng cắt giảm này khiến khoảng 70 triệu người được cho là sống trong "sa mạc tin tức". Tức là một cộng đồng chỉ có một hoặc không có tờ báo nào, hoặc một khu vực mà người dân không tiếp cận được tin tức cũng như thiếu thông tin địa phương chính thống.

Cần chính sách hỗ trợ báo chí

Câu hỏi đặt ra tại sao ngành truyền thông lại đối mặt với xu hướng cắt giảm việc làm khắc nghiệt như vậy?

Theo phóng viên Tess Bonn của trang KMC, có rất nhiều yếu tố kéo theo tình trạng này. Trước hết, các tờ báo đối mặt với tình trạng giảm nguồn thu nghiêm trọng do thị trường quảng cáo ngày càng thu hẹp.

Đơn cử, năm ngoái, Dotdash Meredith - đơn vị đứng sau báo điện tử People and Entertainment Weekly, chứng kiến doanh thu quảng cáo giảm 12%. "Công nghệ và mô hình kinh doanh thay đổi chóng mặt. Mô hình quảng cáo cũ đã không còn nữa", nhà báo Frank Sesno chia sẻ.

Lý do khác là vì công chúng không còn theo dõi tin tức thường xuyên như trước. Nhà phân tích truyền thông Shannon Jankowski gọi xu hướng này là "né tránh tin tức" và nguồn cơn xuất phát từ thời điểm đại dịch do virus Covid-19 bùng phát vào năm 2020.

"Đến một lúc nào đó, mọi người bị ngập trong tin tức tiêu cực và muốn tránh xa thông tin", ông Jankowski, Giám đốc tổ chức phi lợi nhuận về tự do ngôn luận PEN America nhận định và cho biết xu hướng theo dõi tin tức vẫn chưa quay trở lại như trước đại dịch.

Một yếu tố nữa là công chúng đã mất lòng tin vào phương tiện truyền thông nói chung. Theo một cuộc thăm dò của Viện Gallup công bố vào tháng 10/2024, chỉ có 32% dân số tại Mỹ cho biết "rất tin tưởng" hoặc "khá tin tưởng" thông tin được đăng tải công bằng và chính xác.

Nói về giải pháp, các chuyên gia cho rằng, không thể có một "chìa khóa" mở được tất cả ổ.

Ông Tim Franklin, Giáo sư, Trưởng khoa Báo chí Medill Đại học Northwestern cho rằng phải tìm ra mô hình kinh doanh bền vững với nhiều nguồn doanh thu khác nhau.

Cùng đó, tại Mỹ, một số tờ báo địa phương bao gồm Boston Globe và Seattle Times, đã thành công trong việc chuyển đổi từ mô hình kinh doanh dựa trên quảng cáo sang mô hình kinh doanh dựa trên doanh thu của độc giả hoặc đăng ký tài khoản.

Ông Franklin cho biết: "Điểm mấu chốt là những tờ báo này đã tạo ra những sản phẩm mà mọi người sẵn sàng trả tiền. Liệu các nơi khác có đủ quy mô để hỗ trợ mô hình kinh doanh doanh thu từ độc giả hay không?".

Bên cạnh đó, nhiều chính quyền bang ở Mỹ có chính sách hỗ trợ báo chí. Ít nhất 14 tiểu bang, bao gồm Massachusetts và Illinois đã thông qua hoặc đang xem xét ban hành luật để hỗ trợ thông tin địa phương.

Mỗi tiểu bang có cách tiếp cận khác nhau. Ví dụ, năm ngoái, Thống đốc California Gavin Newsom đã ban hành luật, trong đó dành 25 triệu USD để đặt hàng báo chí đưa tin địa phương ở những khu vực ít thông tin báo chí.

Hay bang Wisconsin cân nhắc ưu đãi về thuế, tài chính như: Cho phép các doanh nghiệp có hợp đồng quảng cáo với phương tiện truyền thông địa phương được bù lại tới một nửa chi phí, lên tới 5.000 USD.