Bất ngờ lộ diện rồi biến mất trong hàng chục năm

Northumberland là tàu chiến có 70 khẩu pháo, được đóng tại Bristol (Anh) vào năm 1679, là một phần trong kế hoạch cải tổ Hải quân Hoàng gia dưới thời nhà quân sự Samuel Pepys lãnh đạo, biến một lực lượng rệu rã thành đội quân hùng mạnh.

Con tàu bị đắm vào ngày 26/11/1703 trong cơn "Siêu bão" (Great Storm) lịch sử ngoài khơi Kent, đông nam nước Anh, cùng ba chiến hạm khác là Restoration, Stirling Castle và Mary. Tài liệu lịch sử cho thấy khoảng 250 thủy thủ trên Northumberland đã thiệt mạng.

Xác tàu được phát hiện lần đầu vào năm 1979 khi một ngư dân đánh cá bị mắc lưới tại khu vực này.

Theo các chuyên gia, phần còn lại của con tàu nằm rải rác dưới đáy biển ở độ sâu từ 15 - 20m, được bảo tồn khá nguyên vẹn nhờ lớp cát và trầm tích biển bao phủ trong nhiều thế kỷ.

Tuy nhiên, từ khi được phát hiện, phần lớn Northumberland bị cát phủ kín, khiến việc khảo sát gặp nhiều khó khăn.

Đến mùa hè năm ngoái, khoảng 2/3 con tàu lộ diện, cho phép các nhà khảo cổ học tiến hành cuộc thám hiểm dưới biển sâu hiếm hoi.

Theo thông cáo của tổ chức Historic England, đơn vị được ủy thác thực hiện khảo sát, cấu trúc thân tàu còn khá nguyên vẹn, phát hiện nhiều khẩu pháo bằng sắt, kiếm, súng hỏa mai, vạc đồng và một số rương kín.

Tuy nhiên, thời gian không chờ đợi. Historic England cho biết họ đang nỗ lực ghi lại mọi chi tiết về xác tàu trước khi lớp cát dịch chuyển vùi lấp nó trở lại.

Xác tàu cũng bị đe dọa bởi dòng chảy mạnh và các sinh vật biển ăn gỗ, có thể khiến tàu xuống cấp nhanh.

Ông Hefin Meara, nhà khảo cổ biển thuộc Historic England, cho biết chính vị trí của xác tàu là yếu tố vừa giúp bảo tồn, vừa đe dọa hiện trạng con tàu.

"Goodwin Sands, nơi xác tàu nằm lại, là một khu vực vô cùng năng động. Ở đó có những đụn cát khổng lồ liên tục dịch chuyển. Có thời điểm con tàu lộ diện hoàn toàn, rồi lại bị vùi dưới thêm 5 - 6m cát và biến mất suốt hàng chục năm", ông Meara nói.

Đây có thể là lý do vì sao kể từ sau lần đầu phát hiện năm 1979, phải mất nhiều thập kỷ sau phần lớn xác tàu mới lại xuất hiện như hiện nay.

Ông Meara cho biết Northumberland khi còn nguyên vẹn dài khoảng 46 mét và hiện mới có khoảng 30 mét được nhìn thấy.

"Xác tàu bị phân tán, trải qua nhiều lần bị vùi lấp rồi lộ diện trong suốt 300 năm qua, nên chắc chắn mảnh vỡ tàu sẽ rải rác trên một khu vực khá rộng", theo ông Meara.

Những tư liệu quý từ con tàu hơn 300 năm tuổi

Đội khảo cổ đang lên kế hoạch thực hiện thêm khảo sát địa vật lý để tận dụng cửa sổ thời gian quý báu trước khi lớp cát lại phủ lên con tàu hoặc tình trạng tiếp xúc với oxy và các yếu tố môi trường khác khiến tàu bị hư hỏng.

"Những xác tàu như thế này là nguồn tư liệu vô giá", ông Meara nói và phân tích: "Vì tàu bị chìm trong một sự kiện đơn lẻ, nên giống như ảnh chụp nhanh về cuộc sống trên tàu chiến thời đó, mọi thứ được bảo tồn gần như nguyên vẹn, tạo ra cơ hội hiếm có để tìm hiểu về thời kỳ hải quân Anh đang mở rộng mạnh mẽ".

Hiện tại, xác tàu Northumberland đang là chủ đề của một bộ phim tài liệu mới do sử gia Dan Snow thực hiện cho nền tảng phát trực tuyến History Hit.

Trong thông cáo báo chí của Historic England, sử gia Dan Snow ví Northumberland như "mắt xích còn thiếu" giữa hai chiến hạm nổi tiếng là Mary Rose (tàu chiến thời Henry VIII bị chìm năm 1545) và HMS Victory (tàu chiến lâu đời nhất còn tồn tại đến nay).

"Northumberland là mắt xích còn thiếu vì tàu được đóng vào thời điểm giữa lúc hai tàu Mary Rose và HMS Victory được đóng, có thể giúp lấp đầy những chi tiết quan trọng về kỹ thuật đóng tàu và đời sống thủy thủ vào giai đoạn then chốt của lịch sử nước Anh", cũng theo ông Snow.