Theo Bộ GD&ĐT, thông tin từ Cục Cảnh sát hình sự (Bộ Công an) cho thấy: Gần đây, tại một số địa phương như Hà Nội, Quảng Ninh, TP.HCM liên tiếp ghi nhận các vụ việc tội phạm giả danh lực lượng công an, viện kiểm sát, tòa án để lừa đảo học sinh, sinh viên và gia đình các em. Thủ đoạn chủ yếu là gọi điện đe dọa, thao túng tâm lý nạn nhân, dựng lên các cáo buộc liên quan đến vụ án đang điều tra và yêu cầu chuyển tiền chuộc, với hình thức được gọi là "bắt cóc qua mạng".

Bộ GD&ĐT nêu rõ một số vụ việc cho thấy các đối tượng thực hiện hành vi dụ dỗ học sinh, sinh viên di chuyển từ Hà Nội vào TP.HCM, sau đó tìm cách đưa sang Campuchia với vỏ bọc "du lịch". Các bước lừa đảo điển hình gồm:

Bước một: Giả danh lực lượng Công an, Viện kiểm sát hoặc Tòa án, đối tượng sử dụng số điện thoại lạ gọi trực tiếp cho nạn nhân (thường là học sinh, sinh viên), đưa ra các cáo buộc bịa đặt như liên quan đến ma túy, rửa tiền, đang bị truy nã hoặc có lệnh bắt giữ... nhằm khiến nạn nhân hoảng loạn, mất bình tĩnh.

Bước hai: Sau khi nạn nhân mất kiểm soát tâm lý, các đối tượng yêu cầu giữ bí mật, ép buộc rời khỏi nơi ở và thuê chỗ ở riêng (nhà nghỉ, khách sạn). Chúng hướng dẫn nạn nhân cắt đứt liên lạc với người thân, thay sim điện thoại, bật chế độ máy bay, chỉ liên hệ với nhóm lừa đảo qua video call bằng các ứng dụng nhắn tin. Thậm chí, có trường hợp bị uy hiếp, yêu cầu gửi hình ảnh, clip nhạy cảm.

Bước ba: Tiếp đó, nhóm đối tượng gọi điện hoặc nhắn tin cho gia đình nạn nhân, thông báo con em họ bị bắt cóc, dọa chặt ngón tay, phát tán hình ảnh nhạy cảm nếu không chuyển tiền. Chúng cũng có thể ép chính nạn nhân gọi điện về nhà để xác nhận tình trạng "bị bắt", tạo áp lực buộc người thân chuyển tiền vào tài khoản. Sau khi nhận được tiền, đối tượng lập tức cắt đứt liên lạc, khiến nạn nhân tiếp tục hoảng loạn và gia đình mất khoản tài sản lớn.

Trước thực trạng nghiêm trọng trên, Bộ GD&ĐT yêu cầu các Sở GD&ĐT, các cơ sở giáo dục đại học, trường cao đẳng sư phạm và cơ sở giáo dục nghề nghiệp khẩn trương phối hợp với lực lượng công an địa phương đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến đến giáo viên, học sinh, sinh viên và gia đình về các thủ đoạn lừa đảo này.

Bên cạnh đó, các đơn vị cần tổ chức các buổi chia sẻ, tọa đàm chuyên đề nhằm cập nhật xu hướng và nguy cơ tiềm ẩn trong không gian mạng; trang bị kỹ năng sử dụng mạng an toàn, nhận diện và xử lý tình huống khi phát hiện dấu hiệu bị lừa đảo. Nội dung tuyên truyền cần đề cập đến các hình thức như: Chiếm đoạt tài sản, xâm hại tình dục qua điện thoại, internet, mạng xã hội; các hoạt động cho vay nhanh qua ứng dụng, sàn giao dịch tiền ảo, bán hàng đa cấp, trò chơi trực tuyến, lô đề, cờ bạc, cá độ bóng đá, lừa đảo đầu tư, tình cảm, trúng thưởng, chiếm đoạt tài khoản mạng xã hội...

Bộ GD&ĐT cũng đặc biệt nhấn mạnh vai trò của gia đình và nhà trường trong giáo dục, quản lý học sinh, sinh viên. Cần lồng ghép hoạt động tuyên truyền vào chương trình học thông qua tin bài, phóng sự, băng rôn, tờ rơi hoặc các kênh trực tuyến như Zalo, Facebook để dễ dàng tiếp cận học sinh, sinh viên và phụ huynh.

Ngoài ra, Bộ yêu cầu các đơn vị tăng cường phối hợp giữa nhà trường, gia đình và các cơ quan chức năng tại địa phương nhằm theo dõi sát tình hình học sinh, sinh viên, kịp thời phát hiện các biểu hiện bất thường, đặc biệt là trường hợp vắng mặt không rõ lý do, nghi ngờ bị lôi kéo, dụ dỗ qua mạng.

Các đơn vị cũng được giao nhiệm vụ phối hợp với công an lập danh sách học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn, biểu hiện cá biệt, học lực sa sút, trốn học hoặc tham gia các hoạt động xã hội phức tạp, từ đó xây dựng kế hoạch phòng ngừa cụ thể, phù hợp với từng trường hợp.

Tại mỗi cơ sở giáo dục, Bộ yêu cầu công khai số điện thoại của Cảnh sát khu vực, Trưởng Công an phường/xã và đường dây nóng của Trực ban hình sự để học sinh, sinh viên và phụ huynh kịp thời liên hệ, nhận hỗ trợ và xử lý khi có sự cố xảy ra.