Chiều 29/9, trong khuôn khổ Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 8, nhiệm kỳ khóa XV, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh điều hành phiên họp thảo luận về nhóm lĩnh vực văn hóa, xã hội, tập trung thảo luận các dự án luật: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật giáo dục; Luật Giáo dục đại học (sửa đổi); Luật giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi); Luật phòng, chống ma túy (sửa đổi).

Nhiều đại biểu chuyên trách tập trung góp ý cho vấn đề được dư luận quan tâm trong dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục, đó là liệu có bỏ bằng tốt nghiệp trung học cơ sở và bỏ thi tốt nghiệp THPT hay không.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Văn Huy (đoàn Hưng Yên) ủng hộ quan điểm bỏ bằng tốt nghiệp trung học cơ sở, giao hiệu trưởng nhà trường, người đứng đầu cơ sở thực hiện chương trình giáo dục trung học cơ sở xác nhận học bạ hoàn thành trung học cơ sở.

Bởi theo ông, bằng tốt nghiệp trung học phổ thông (THPT) hiện nay chủ yếu xác nhận học sinh đã hoàn thành chương trình 9 năm phổ cập giáo dục bắt buộc. Việc này đã được xác nhận qua học bạ, kết quả học tập nên cấp bằng riêng không thực sự cần thiết. Bên cạnh đó, tổ chức xét công nhận tốt nghiệp hay cấp bằng gây thêm thủ tục hành chính, trong khi mục tiêu phổ cập 100% đã đạt được.

Hơn nữa, bỏ bằng tốt nghiệp trung học cơ sở sẽ tránh tâm lý trong thực tế là coi việc học lớp 9 đã có bằng, từ đó dẫn tới dừng học sớm. Nếu chỉ ghi nhận hoàn thành cấp học, học sinh sẽ có xu hướng học tiếp THPT hoặc học nghề. Hiện nay, nhiều quốc gia không cấp bằng tốt nghiệp trung học cơ sở, chỉ xác nhận hoàn thành bậc học.

Tuy nhiên, ông Huy chỉ ra thực tế ở một số vùng, đặc biệt là nông thôn, vùng khó khăn, bằng tốt nghiệp trung học cơ sở vẫn được coi là chứng chỉ quan trọng để đi làm hoặc chứng minh trình độ học vấn cơ bản.

"Nếu bỏ, có thể tạo ra những vấn đề về mặt tâm lý và khi không tổ chức cấp bằng tốt nghiệp trung học cơ sở, cơ quan quản lý, cơ sở tuyển sinh phải dựa vào học bạ để tuyển cử hoặc giấy xác nhận hoàn thành, đòi hỏi hạ tầng quản lý dữ liệu đồng bộ", ông Huy nói và đề nghị cần bổ sung quy định xây dựng hệ thống xác nhận hoàn thành chương trình phổ cập trung học cơ sở bằng giấy chứng nhận hoặc dữ liệu điện tử để thay thế. Đồng thời, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tạo sự đồng thuận trong nhân dân.

Về quy định thi và cấp bằng tốt nghiệp THPT trong dự thảo luật, báo cáo thẩm tra của Ủy ban Văn hóa - Xã hội nêu hai loại ý kiến. Đại biểu Nguyễn Văn Huy cơ bản thống nhất với loại ý kiến thứ nhất - đề nghị vẫn tổ chức thi tốt nghiệp THPT.

Theo quan điểm của ông, tổ chức kỳ thi không chỉ đánh giá mức độ đạt chuẩn giáo dục phổ thông của học sinh, cung cấp dữ liệu, thông tin tham khảo cho các cơ sở giáo dục đại học và cơ sở giáo dục nghề nghiệp tổ chức tuyển sinh, mà quan trọng hơn sẽ tạo nên chuẩn đo lường khách quan hơn.

"Một khi đã tạo ra chuẩn đo lường khách quan để đánh giá năng lực học sinh, việc gắn kỳ thi này với xét tuyển đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp như hiện nay là phù hợp", ông Huy nói và cho rằng, không nên tách kỳ thi tốt nghiệp THPT khỏi tuyển sinh đại học.

Tuy nhiên, ông đề nghị nên cải tiến để kỳ thi gọn nhẹ, đánh giá được năng lực toàn diện của học sinh.

Trong khi đó, đại biểu Trần Văn Lâm (đoàn Bắc Ninh) nêu thực tế, vấn đề "thi hay không thi" vẫn còn ý kiến trái chiều. Ông đề nghị cơ quan soạn thảo phân tích, làm rõ ưu, nhược điểm của từng phương án để đại biểu có cơ sở quyết định, mục tiêu cuối cùng là nâng cao chất lượng giáo dục.

Một vấn đề khác được ông Lâm đặt ra là tác động của chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo (AI) đến giáo dục. Ông nhấn mạnh, dư luận xã hội đang rất lo lắng về học sinh phụ thuộc công nghệ, sa đà vào thế giới ảo, hay sử dụng AI một cách thiếu kiểm soát, làm thui chột tư duy sáng tạo.

"Công nghệ như một phát súng, chỉ cần lệch điểm ngắm ban đầu, viên đạn sẽ đi rất xa. Chúng ta cần định hướng rõ ràng và thận trọng việc áp dụng công nghệ trong giảng dạy để sản phẩm cuối cùng là con người phát triển toàn diện, chứ không phải con người lệ thuộc", ông Lâm cảnh báo.

Tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội về kỳ thi tốt nghiệp THPT, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho rằng, duy trì kỳ thi tốt nghiệp THPT thời điểm này rất cần thiết.

Kỳ thi không chỉ kiểm tra xem người học đạt chuẩn tốt nghiệp chưa, mà còn là căn cứ để đánh giá khách quan chất lượng học sinh ở những vùng miền khác nhau, phục vụ điều chỉnh chính sách và cũng là căn cứ cho các cơ sở giáo dục đại học, cao đẳng xét tuyển đầu vào.