Ngày 9/8, Bộ Nội vụ tổ chức Hội nghị trực tuyến toàn quốc "Tập huấn chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức cấp xã về lĩnh vực quản lý nhà nước ngành Nội vụ", kết nối 3.321 điểm cầu tại các tỉnh/thành phố, xã, phường trên cả nước.

Toàn cảnh Hội nghị. Ảnh: Nguyên Khánh.

Tại hội nghị, đại diện lãnh đạo các Vụ, Cục thuộc Bộ Nội vụ phân tích chuyên sâu về các điểm cốt lõi của Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025; hướng dẫn cụ thể các điểm mới trong các văn bản, luật mới được ban hành.

Trong khuôn khổ Hội nghị, các địa phương cũng nêu lên vướng mắc, khó khăn thực tế trong quá trình triển khai vận hành bộ máy chính quyền địa phương hai cấp với tinh thần "Đồng hành, quyết tâm" của cả hệ thống chính trị trong việc xây dựng một nền hành chính phục vụ, hiệu năng, hiệu quả.

Đổi mới tư duy, thể chế - nền tảng của cải cách tổ chức

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà đánh giá cao và ghi nhận những nỗ lực lớn của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trong việc vận hành chính quyền địa phương hai cấp trong một tháng vừa qua cơ bản thông suốt, không gián đoạn.

"Đây là nền tảng quan trọng, nhưng chặng đường phía trước còn nhiều nhiệm vụ nặng nề", Bộ trưởng Bộ Nội vụ bày tỏ và cho biết, hội nghị tập huấn được tổ chức với ba chuyên đề nhằm mục tiêu cung cấp cho các cán bộ nhận thức đầy đủ, toàn diện hơn về chức năng, nhiệm vụ và thẩm quyền, đặc biệt là ở cấp xã.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ cũng nhấn mạnh tư duy quản trị mới, được Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ rõ: Kiến tạo phát triển và phục vụ nhân dân phải là nhiệm vụ chiếm khoảng 70% công việc, trong khi quản lý hành chính thông thường chỉ chiếm khoảng 30%. 

"Đây là mục tiêu lớn nhất, quyết định hiệu quả vận hành của chính quyền địa phương hai cấp - một mô hình mới, chưa có tiền lệ trong 80 năm qua. Những khó khăn, thách thức là tất yếu. Nhưng chúng ta không thể chùn bước, phải quyết tâm nỗ lực mỗi ngày để tạo ra những tiến bộ vượt bậc, đáp ứng mục tiêu đề ra", bà Trà nói.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: Nguyên Khánh.

Để đạt được mục tiêu đề ra, Bộ trưởng Bộ Nội vụ chỉ ra 5 vấn đề trọng tâm mà các cấp, đặc biệt là chính quyền cấp xã cần thực hiện. 

Một là làm việc căn cơ, bài bản, chuyển từ giai đoạn "vừa chạy vừa xếp hàng" sang vận hành thông suốt, nhịp nhàng, hiệu quả. Lãnh đạo cấp xã cần xây dựng kế hoạch với nguyên tắc "sáu rõ": rõ người, rõ việc, rõ sản phẩm, rõ thời gian, rõ trách nhiệm và rõ thẩm quyền.

Hai là, hoàn thiện bộ máy và nhân sự, rà soát, đánh giá đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã một cách khẩn trương. Khuyến khích những người không đủ điều kiện nghỉ để nhường chỗ cho đội ngũ trẻ, có năng lực, trình độ.

Ba là nâng cao chất lượng Trung tâm Phục vụ hành chính công. Coi đây là "bộ mặt" của chính quyền cấp xã, cần tiếp tục nâng cấp hạ tầng, đào tạo nghiệp vụ để giải quyết thủ tục hành chính, phục vụ người dân tốt nhất.

Bốn là quan tâm đầu tư cơ sở vật chất. Bộ sẽ có chỉ đạo để đầu tư, hoàn thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị tại các trụ sở xã. Các tỉnh cần có phương án sắp xếp hợp lý, hỗ trợ cán bộ, công chức ổn định nơi ở.

Năm là lấy sự hài lòng của người dân làm thước đo - đây là thước đo quan trọng để đánh giá hiệu quả hoạt động của chính quyền. Đồng thời, cần chú trọng phát huy lợi thế, tiềm năng để phát triển kinh tế-xã hội địa phương.

Trong phần trình bày chuyên đề, Vụ trưởng Vụ Tổ chức - Biên chế Vũ Hải Nam nhấn mạnh vai trò của việc đổi mới tư duy và hoàn thiện thể chế trong công cuộc cải cách và cho rằng: "Chỉ khi giải quyết căn cơ bài toán phân định quyền lực giữa Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan nhà nước, cũng như giữa Trung ương và địa phương, chúng ta mới có thể sắp xếp bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu quả".

Những đột phá chưa từng có

Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương Phan Trung Tuấn đã làm rõ những điểm cốt lõi của Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025. Trong đó tập trung vào những điểm mới, cơ bản của Luật; nhiệm vụ, quyền hạn và kỹ năng điều hành của lãnh đạo cấp xã; một số vướng mắc, khó khăn trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền cấp xã.

Theo Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương, Luật tổ chức Chính quyền địa phương năm 2025 được xây dựng dựa trên tinh thần đẩy mạnh phân quyền, phân cấp cho chính quyền địa phương, đặc biệt là cấp xã.

Luật xác định cấp tỉnh tập trung vào quản lý vĩ mô, trong khi cấp xã là cấp chủ yếu thực thi chính sách và giải quyết các vấn đề thực tiễn hằng ngày. Gần 86% nhiệm vụ, quyền hạn của cấp huyện đã được chuyển giao về cấp xã.

Ông Tuấn cũng cho biết, lần đầu tiên, Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân cấp xã được quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương Phan Trung Tuấn trình bày chuyên đề tại Hội nghị. Ảnh: Nguyên Khánh.

Ngoài ra, nhằm đảm bảo sự linh hoạt trong chỉ đạo và điều hành, luật cho phép Chủ tịch UBND cấp xã được ủy quyền cho công chức chuyên môn thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn của mình giúp giảm tải khối lượng công việc khổng lồ, đặc biệt là tại các địa bàn trọng điểm.

Phó vụ trưởng Vụ Pháp chế Mai Đức Thiện bổ sung, để thực hiện chủ trương này, Bộ Nội vụ đã tham mưu ban hành một loạt văn bản, trong đó có ba nghị định và một thông tư, phân cấp, phân quyền hơn 250 nhiệm vụ; và đưa ra khuyến nghị: "Các cấp xã cần công bố rõ ràng, minh bạch các trình tự, thủ tục; rà soát để cắt giảm giấy tờ không cần thiết, tận dụng dữ liệu định danh điện tử".

Chia sẻ thêm về bổ nhiệm cán bộ, công chức, Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương cho biết, hoạt động của cán bộ không chuyên trách cấp xã sẽ kéo dài đến hết ngày 31/12/2026. Những người đủ điều kiện sẽ được ưu tiên tuyển dụng vào công chức, viên chức cấp xã.

Ông Tuấn cũng khẳng định, trước mắt sẽ giữ ổn định tổ chức thôn, ấp, khu phố và tổ dân phố như hiện nay. Chưa có chủ trương sáp nhập mà thay vào đó là tập trung vào việc ổn định và phát huy hiệu quả hoạt động của các tổ chức trên.

Địa phương hỏi - Bộ Nội vụ trả lời

Tại hội nghị, đại diện Sở Nội vụ các địa phương đã nêu lên nhiều vướng mắc, khó khăn và kiến nghị với Bộ Nội vụ về việc triển khai các quy định mới sau khi mô hình chính quyền địa phương hai cấp đi vào hoạt động.

Trước các vấn đề địa phương nêu, chủ trì phần thảo luận, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long chia sẻ những khó khăn mà địa phương đang gặp phải đồng thời cho rằng, đây là thời điểm bắt đầu vận hành những vướng mắc phát sinh là điều tất yếu. 

Tuy nhiên, đó không chỉ là những vấn đề kỹ thuật mà còn là cơ hội để cải tiến, thay đổi và đẩy mạnh hơn nữa việc phân cấp, phân quyền, nhằm phục vụ người dân tốt hơn.

Về tuyển dụng giáo viên, Thứ trưởng Trương Hải Long cho biết, Bộ Nội vụ sẽ phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo để sớm có văn bản hướng dẫn, theo hướng linh hoạt, giao thẩm quyền tuyển dụng cho cấp xã nếu đủ năng lực, hoặc cấp tỉnh đứng ra tuyển dụng chung cho các xã nhỏ.

Về biên chế Ban Chỉ huy quân sự cấp xã, biên chế này nằm trong tổng biên chế được cấp có thẩm quyền giao; các địa phương phải tự cân đối để bố trí.

Liên quan đến vị trí kế toán và tài khoản ngân sách, Vụ trưởng Vụ Công chức - Viên chức Nguyễn Quang Dũng giải đáp, các vị trí kế toán có thể được bố trí tại Văn phòng hoặc các phòng chuyên môn. Tuy nhiên, chỉ có Ủy ban nhân dân cấp xã mới được mở tài khoản ngân sách. Bộ cũng đang tích cực báo cáo Bộ Chính trị để sớm có hướng dẫn cụ thể về việc xác định đối tượng tinh giản biên chế theo các Nghị định 178 và 154, đảm bảo quyền lợi cho cán bộ.

Ông Dũng cho biết, việc quản lý công chức sẽ theo vị trí việc làm và sẽ được triển khai chậm nhất vào ngày 1/7/2027. Trước mắt, các địa phương bố trí cán bộ vào các vị trí tương ứng trên cơ sở đội ngũ hiện có và có thể tiếp tục tuyển dụng đối với các vị trí thiếu, đặc biệt là trong lĩnh vực chuyển đổi số.

Liên quan đến chính sách tiền lương và phụ cấp, ông Tống Văn Lai, Phó cục trưởng Cục Tiền lương và Bảo hiểm xã hội thông tin, cán bộ, công chức, viên chức sẽ tiếp tục được bảo lưu các loại phụ cấp mà họ đang hưởng trước khi sắp xếp. Đối với vấn đề phụ cấp khu vực và đặc biệt tại các xã mới sáp nhập, các địa phương được khuyến khích chủ động đề xuất mức phụ cấp phù hợp.

Cục trưởng Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước Đặng Thanh Tùng chia sẻ tại Hội nghị. Ảnh: Nguyên Khánh.

Về văn thư, lưu trữ, Cục trưởng Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước Đặng Thanh Tùng nhấn mạnh, tài liệu lưu trữ vĩnh viễn của cấp xã bắt buộc phải nộp vào lưu trữ lịch sử cấp tỉnh. Bộ Nội vụ sẽ hỗ trợ các địa phương về kinh phí và công nghệ để thực hiện mục tiêu số hóa 30% tài liệu đã chỉnh lý tại lưu trữ lịch sử cấp tỉnh vào cuối năm 2025 và 100% vào năm 2026.

Bộ đã đề nghị Chính phủ cung cấp ngân sách cho các địa phương. Trong năm 2025, các địa phương sẽ sử dụng nguồn lực dự phòng để số hóa trước, sau đó Bộ Nội vụ và Bộ Tài chính sẽ thẩm định và cấp bù. Từ năm 2026, các địa phương sẽ chủ động đưa kinh phí số hóa vào dự toán chung của mình.

Đối với các kiến nghị còn lại, Thứ trưởng Trương Hải Long cho biết, Bộ sẽ tiếp tục ghi nhận, tổng hợp và trả lời bằng văn bản tới các địa phương; đề nghị địa phương tiếp tục phát huy tinh thần quyết tâm, chủ động trong việc vận hành bộ máy mới, góp phần vào sự phát triển chung của đất nước.