Thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo, xây dựng sàn giao dịch thương mại của ngành

Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Bộ trưởng Trần Hồng Minh nhấn mạnh: Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, cùng với Nghị quyết 71 của Chính phủ về chương trình hành động thực hiện Nghị quyết 57, được ban hành trong bối cảnh đặc biệt khi khoa học công nghệ và chuyển đổi số đã trở thành xu thế toàn cầu, là yếu tố then chốt quyết định sự phát triển nhanh và bền vững của mỗi quốc gia.

Đối với ngành Xây dựng và Giao thông vận tải, Nghị quyết càng có ý nghĩa khi chúng ta đang đối mặt với những thách thức lớn: hạ tầng kỹ thuật cần được hiện đại hóa mạnh mẽ hơn, tốc độ đô thị hóa ngày càng cao, yêu cầu phát triển xanh, thông minh, bền vững ngày càng cấp thiết.

"Rõ ràng, mô hình quản lý truyền thống và cách làm thủ công không còn phù hợp; muốn nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và hội nhập sâu rộng, chúng ta phải lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm nền tảng”, Bộ trưởng khẳng định.

Bộ trưởng cũng dẫn chứng ngành Xây dựng đã có những bước tiến dài, từ các công trình đá cổ xưa đến những đô thị thông minh được hỗ trợ bởi trí tuệ nhân tạo (AI).

Trong thập kỷ qua, xây dựng xanh trở thành ưu tiên hàng đầu, vật liệu thân thiện môi trường và thiết kế tiết kiệm năng lượng ngày càng được ưa chuộng.

Song song đó, việc ứng dụng AI và tự động hóa để hợp lý hóa quản lý dự án, giảm sai sót và nâng cao hiệu quả hoạt động cũng đang là xu hướng tất yếu.

“Công nghiệp hóa là con đường ngắn nhất để tạo ra tăng trưởng kinh tế bền vững và đi đến thịnh vượng. Công nghiệp hóa trong lĩnh vực xây dựng sẽ thúc đẩy đô thị hóa nhanh, đáp ứng nhu cầu về nhà ở, khu công nghiệp, hạ tầng kỹ thuật, xã hội, giáo dục...

Trong khi đó, công nghiệp hóa trong lĩnh vực giao thông sẽ mở rộng và hiện đại hóa hạ tầng vận tải đường bộ, cảng biển, sân bay, đường sắt, bảo đảm lưu chuyển nguyên liệu và hàng hóa thông suốt.

Từ đó, hiệu ứng lan tỏa càng mạnh mẽ khi đầu tư hạ tầng giao thông kéo theo sự phát triển của đô thị, thương mại và công nghiệp phụ trợ”, Bộ trưởng Trần Hồng Minh phân tích.

Tại Hội nghị, sau khi lắng nghe các ý kiến trao đổi, thảo luận về giải pháp thúc đẩy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong ngành Xây dựng và GTVT, Bộ trưởng Trần Hồng Minh nhấn mạnh: đây là khởi đầu quan trọng, tạo thêm động lực để hoạt động khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số bứt phá mạnh mẽ, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và phát triển bền vững đất nước.

Đánh giá cao nỗ lực nghiên cứu, ứng dụng công nghệ của các doanh nghiệp, viện nghiên cứu, trường đại học và tổ chức chuyên ngành, Bộ trưởng đồng thời lưu ý cần khắc phục hạn chế, trong đó quan trọng nhất là bảo đảm đề tài nghiên cứu có chất lượng, hiệu quả và tính ứng dụng cao. Ông nhấn mạnh việc tăng cường liên kết “Nhà nước - nhà nghiên cứu - doanh nghiệp” để gia tăng tính thương mại của kết quả nghiên cứu.

Bộ trưởng giao Vụ Khoa học công nghệ, Môi trường và Vật liệu xây dựng, Vụ Pháp chế cùng các đơn vị liên quan rà soát, sửa đổi, bổ sung văn bản pháp luật để đồng bộ, minh bạch, dễ thực hiện; xây dựng cơ chế vượt trội cho các lĩnh vực mũi nhọn;

Đơn giản hóa thủ tục đấu thầu, đặt hàng nhiệm vụ khoa học công nghệ; mở rộng cơ chế khoán chi đến sản phẩm cuối cùng.

Ông cũng định hướng tập trung nguồn lực cho các chương trình, đề án nghiên cứu lớn như: phát triển đô thị thông minh, giao thông thông minh; xây dựng bản đồ địa chất đô thị phục vụ thiết kế, thi công; ứng dụng mô hình BIM và trí tuệ nhân tạo (AI) trong khảo sát, thiết kế, nghiệm thu, vận hành công trình.

Đồng thời nghiên cứu giải pháp phát triển phương tiện GTVT phát thải thấp, chuyển đổi năng lượng xanh; tiếp nhận và làm chủ công nghệ đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị; phát triển vật liệu thay thế cát xây dựng, đẩy nhanh tiến độ thi công đường bộ cao tốc; ứng dụng drone và AI trong khảo sát, dự báo, ứng phó thiên tai.

Đối với các đơn vị thuộc Bộ, Bộ trưởng yêu cầu định kỳ hàng tháng báo cáo kết quả thực hiện.

Vụ Pháp chế được giao phối hợp với Viettel nghiên cứu ứng dụng AI trong hỗ trợ xây dựng, rà soát, hỏi đáp văn bản pháp luật ngành Xây dựng, hoàn thành trong quý I/2026.

Cục Đường bộ Việt Nam cùng Trung tâm Công nghệ thông tin, Viettel và VNPT xây dựng kế hoạch tổng thể hệ thống quản lý giao thông thông minh toàn quốc, hoàn thành trong quý I/2026.

Đồng thời, VNPT sẽ phối hợp với Bộ Xây dựng xây dựng kế hoạch tổng thể chuyển đổi số trong quản lý xây dựng, trình trong tháng 12/2025.

Về phát triển nguồn nhân lực, Bộ trưởng giao Vụ Tổ chức cán bộ chủ trì phối hợp các đơn vị xây dựng đề án thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo Bộ Xây dựng.

Các viện, trường, doanh nghiệp cũng được khuyến khích hình thành trung tâm đổi mới sáng tạo, tiến tới kết nối liên thông và xây dựng sàn giao dịch thương mại của ngành.

Song song đó là việc xây dựng cơ chế, chính sách cụ thể để phát triển nguồn nhân lực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số giai đoạn 2025-2030, đồng thời có chính sách thu hút chuyên gia, nhà khoa học làm việc tại các viện, trường, học viện trực thuộc Bộ Xây dựng.

Tạo chuyển biến thực chất trong khoa học công nghệ và chuyển đổi số

Trình bày kết quả triển khai Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị và Nghị quyết 71 của Chính phủ về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, ông Lê Trung Thành, Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ, Môi trường và Vật liệu xây dựng cho biết: Sau khi triển khai 7 nhóm nhiệm vụ, giải pháp lớn, đến nay các hoạt động đã tạo được những chuyển biến thực chất trong toàn ngành.

Bộ Xây dựng đã chú trọng nâng cao nhận thức, đổi mới tư duy, xác định quyết tâm chính trị mạnh mẽ, quyết liệt lãnh đạo, chỉ đạo, qua đó tạo ra xung lực mới trong xã hội về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Bộ cũng khẩn trương rà soát, sửa đổi văn bản pháp luật, hoàn thiện thể chế, loại bỏ những rào cản kìm hãm sự phát triển, biến thể chế trở thành lợi thế cạnh tranh.

Song song với đó, Bộ tăng cường đầu tư, hoàn thiện hạ tầng, phát triển và trọng dụng nhân lực chất lượng cao; thúc đẩy chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ trong hoạt động quản lý, góp phần nâng cao hiệu quả quản trị quốc gia, quản lý nhà nước, đồng thời bảo đảm quốc phòng - an ninh.

Nhiều kết quả cụ thể đã được ghi nhận như: xây dựng sàn giao dịch bất động sản; triển khai định danh tàu thuyền; áp dụng thu phí không dừng tại bến xe, bãi đỗ trong đô thị để cải thiện quản lý giao thông và thúc đẩy văn minh đô thị;

Nghiên cứu đề án đầu tư Trung tâm quản lý hệ thống giao thông thông minh quốc gia, trước mắt tập trung cho lĩnh vực đường bộ.

Bên cạnh đó, Bộ Xây dựng còn khuyến khích doanh nghiệp đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng công nghệ, tăng cường hợp tác quốc tế để tiếp nhận, chuyển giao và làm chủ công nghệ mới.

Hàng năm, Bộ đều bố trí kinh phí cho các đề tài phục vụ chiến lược phát triển khoa học công nghệ của ngành Xây dựng và GTVT.

Các đề tài nổi bật tập trung vào nhiều lĩnh vực như: công nghệ xây dựng (khảo sát, thiết kế, thi công, nghiệm thu, quản lý vận hành bảo trì công trình giao thông, dân dụng và công nghiệp); nghiên cứu vật liệu xây dựng mới; công nghiệp giao thông vận tải (đường sắt, đường thủy, hàng hải, đường bộ, hàng không); môi trường; cùng các vấn đề về quy hoạch, phát triển đô thị, hạ tầng kỹ thuật và kiến trúc xây dựng công trình.

Từ dịch vụ công trực tuyến đến dữ liệu lớn kết nối quốc gia

Chuyển đổi số đang trở thành một trong những trọng tâm của ngành GTVT và Xây dựng khi cả hai lĩnh vực này được xác định là 1 trong 8 lĩnh vực ưu tiên trong Chương trình Chuyển đổi số quốc gia.

Theo ông Lê Thanh Tùng, Giám đốc Trung tâm Công nghệ thông tin (Bộ Xây dựng), giai đoạn 2021 - 2025, ngành tập trung vào hai nhóm nhiệm vụ then chốt: cung cấp dịch vụ công trực tuyến và xây dựng cơ sở dữ liệu.

Trong mảng dịch vụ công trực tuyến, Bộ Xây dựng liên tục nằm trong nhóm ba bộ, ngành dẫn đầu, đặc biệt vươn lên vị trí số một trong hai năm liên tiếp 2023 - 2024.

Song song, việc xây dựng bốn bộ cơ sở dữ liệu nền tảng dùng chung về hạ tầng giao thông, phương tiện, người điều khiển phương tiện và doanh nghiệp vận tải cũng được đẩy mạnh. Đến nay, 12/18 cơ sở dữ liệu đã hoàn thành và dự kiến toàn bộ sẽ hoàn tất vào năm 2025.

Ứng dụng công nghệ thông tin cũng được triển khai rộng khắp trong quản lý chuyên ngành: từ đăng kiểm, hàng hải, đường bộ, quy hoạch đến quản lý nhà ở.

Nổi bật là hệ thống bán vé điện tử đường sắt, thu phí không dừng, giao thông thông minh trên đường bộ, hệ thống một cửa quốc gia và giám sát tàu thuyền trong hàng hải.

Trong khuôn khổ Đề án 06, ngành tiếp tục ứng dụng sinh trắc học cho hành khách đi tàu bay, đường sắt; đồng thời tích hợp dữ liệu đăng kiểm, giấy phép, nhà ở và thị trường bất động sản với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cho phép hiển thị trực tiếp trên ứng dụng VNeID.

Bộ Xây dựng quyết liệt chuyển đổi số, hướng tới hệ sinh thái số

Sáng 8/9, Bộ Xây dựng tổ chức Hội nghị triển khai Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị, Nghị quyết 71 của Chính phủ và thúc đẩy hoạt động khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số trong ngành Xây dựng và Giao thông vận tải.