Nhiều chuyển biến trên công trường

Bước vào khoảng thời gian chạy nước rút đưa dự án cao tốc Bắc - Nam đoạn Quảng Ngãi - Hoài Nhơn về đích vào cuối năm 2025, rút ngắn 8 tháng so với kế hoạch ban đầu, nhịp độ thi công của gần 3.000 kỹ sư, công nhân cùng 1.500 máy móc, thiết bị trải dài trên 88km gấp gáp hơn.

"Sản lượng thi công đã đạt hơn 10.500 tỷ đồng, tương đương khoảng 80% hợp đồng. Tiến độ hiện đang bám sát theo kế hoạch điều chỉnh", ông Ngọ Trường Nam, Tổng giám đốc Tập đoàn Đèo Cả (nhà thầu đứng đầu liên danh) cho hay.

Trong 3 gói thầu xây lắp của dự án, gói XL1 dự kiến sẽ hoàn thành cuối tháng 9 (sớm 1 tháng), gói XL2 cuối tháng 10 (sớm 2 tháng) và gói XL3 cuối tháng 12 (sớm 8 tháng). Trung bình mỗi tuần, toàn dự án ghi nhận sản lượng thực hiện khoảng 200 tỷ đồng. Với nhà thầu chậm tiến độ, Đèo Cả kiên quyết cắt giảm và tiếp nhận lại khối lượng, trực tiếp bổ sung mũi thi công để tăng tốc bù sản lượng bị chậm.

Ông Lê Thắng, Giám đốc Ban QLDA 2 (chủ đầu tư) cho biết, năm 2025, dự án cao tốc Quảng Ngãi - Hoài Nhơn được giao kế hoạch vốn ngân sách Nhà nước gần 4.558 tỷ đồng. Đến nay, giá trị giải ngân của dự án đạt hơn 2.000 tỷ đồng, tương ứng gần 45% kế hoạch.

Nếu 3 tháng đầu năm, sản lượng luôn trong tình trạng báo động vì bất lợi thời tiết và khó khăn trong giải phóng mặt bằng, thì trong khoảng 5 tháng trở lại đây, giá trị thực hiện trên công trường chuyển biến lớn, tăng từ gần 7.900 tỷ đồng lên hơn 10.600 tỷ đồng. Kết quả này góp phần đưa con số giải ngân của Ban QLDA 2 đạt hơn 4.500 tỷ đồng trong 8 tháng đầu năm, cao hơn mức bình quân chung của Bộ Xây dựng.

Nỗ lực gỡ khó nguồn vật liệu, những ngày này, Tập đoàn Xây dựng Miền Trung là một trong những nhà thầu ghi nhận sự bứt tốc mạnh mẽ về kết quả thi công tại gói thầu 9-XL dự án thành phần 2 cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, đóng góp tích cực vào kết quả giải ngân dự án nói riêng và của Bộ Xây dựng (cơ quan chủ quản) nói chung.

Theo ông Đỗ Văn Vinh, Phó tổng giám đốc Tập đoàn Xây dựng Miền Trung, giá trị trung bình đạt được những ngày qua khoảng 30 tỷ đồng/tháng so với 15 tỷ đồng/tháng ở thời điểm chưa có vật liệu. Đến nay, sản lượng đạt khoảng 200 tỷ đồng, tương ứng gần 45%.

Đôn đốc tiến độ tại 10 địa phương

Mặc dù vậy, ghi nhận của PV Báo Xây dựng, hiện nay tại nhiều địa phương, việc giải ngân vốn đầu tư công, nhất là đối với các dự án giao thông vẫn đang gặp một số khó khăn, nhất là điểm nghẽn trong giải phóng mặt bằng.

Tại Phú Thọ, dự án đường song song tuyến đường sắt Hà Nội - Lào Cai đang gặp khó khăn về giải phóng mặt bằng, ảnh hưởng tiến độ thi công và giải ngân. Đến tháng 9/2025, giải phóng mặt bằng mới thực hiện được khoảng 8,77/29,8ha (đạt 29,2%). Nguyên nhân là do việc triển khai của các cấp chính quyền cũ diễn ra chậm, việc bàn giao hồ sơ còn nhiều vướng mắc.

Tại Hà Tĩnh, Sở Tài chính cho biết, tiến độ giải ngân các dự án trong năm 2025 đạt khoảng 70% kế hoạch. Tuy nhiên, một số dự án trọng điểm vẫn chậm tiến độ do vướng mặt bằng, thiếu nguồn vật liệu.

Văn phòng UBND tỉnh Hà Tĩnh cho biết, vừa qua lãnh đạo tỉnh đã ký văn bản đôn đốc các đơn vị liên quan và Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh khẩn trương xác định giá đất tái định cư, hoàn thiện hồ sơ pháp lý đẩy nhanh giải ngân đúng kế hoạch.

Tại Đắk Lắk, tính đến cuối tháng 8, toàn tỉnh mới giải ngân hơn 3.939 tỷ đồng vốn đầu tư công năm 2025, đạt 32,3% kế hoạch. Nhiều dự án lớn như cao tốc Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột, đường ven biển Phú Yên… đang gặp vướng mắc về thủ tục và mặt bằng.

Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk Tạ Anh Tuấn đã yêu cầu các sở, ngành, địa phương quyết liệt tháo gỡ khó khăn để thúc đẩy giải ngân, đặc biệt là các dự án trọng điểm, liên vùng.

Tại Đà Nẵng, tổng kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025 được Thủ tướng giao hơn 15.900 tỷ đồng. Lũy kế 8 tháng, vốn đầu tư thực hiện từ nguồn ngân sách Nhà nước do địa phương quản lý ước đạt 9.218 tỷ đồng, bằng 54,6% kế hoạch. Tuy nhiên theo đánh giá, quá trình triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp có tác động đến việc triển khai các dự án.

Xây dựng kế hoạch giải ngân chi tiết

Theo lãnh đạo Vụ Kế hoạch - Tài chính (Bộ Xây dựng), theo báo cáo của các chủ đầu tư/ban quản lý dự án, trên tổng số vốn được Thủ tướng Chính phủ giao gần 87.200 tỷ đồng, tính đến tuần đầu tháng 9/2025, sản lượng giải ngân của Bộ Xây dựng ước đạt hơn 32.373 tỷ đồng (khoảng 37% kế hoạch).

Thời gian qua, Bộ Xây dựng nỗ lực bám sát kế hoạch để đạt được kết quả giải ngân vốn đầu tư công cao nhất theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Một trong những điểm sáng là việc thần tốc đưa một số dự án cao tốc về đích sớm từ 3-8 tháng như: Bãi Vọt - Hàm Nghi, Hàm Nghi - Vũng Áng, Vũng Áng - Bùng, Bùng - Vạn Ninh, Vạn Ninh - Cam Lộ, Vân Phong - Nha Trang, Cầu Rạch Miễu 2… Đây là động lực quan trọng thúc đẩy sản lượng giải ngân chung của Bộ.

Tuy nhiên, kết quả giải ngân hiện vẫn chưa đáp ứng kỳ vọng. Nguyên nhân chủ yếu do việc giảm giá sau đấu thầu; trượt giá âm hoặc chưa xác định được chỉ số trượt giá dẫn tới dư dự phòng; tiếp tục được giảm 2% VAT; giảm chi phí giải phóng mặt bằng; giảm sau khi quyết toán, xử lý hết công nợ….

Những lý do trên là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng một số dự án phải giảm nhiệm vụ chi, giảm nhu cầu kế hoạch vốn. Theo kết quả rà soát, tổng số vốn dư nhu cầu kế hoạch của cả Bộ trong năm 2025 dự kiến khoảng 11.645 tỷ đồng.

Thời điểm xây dựng kế hoạch, việc tính toán vốn các dự án đều được bảo đảm theo nguyên tắc tính đúng, tính đủ. Song, quá trình triển khai, những lý do nêu trên đã tác động lớn đến giá trị thực hiện.

Lãnh đạo Vụ Kế hoạch- Tài chính cho biết, tổng số vốn dư theo dự kiến đang được Vụ tham mưu, đề xuất Bộ Xây dựng chỉ đạo Ban QLDA khẩn trương làm việc với các địa phương liên quan để chuẩn xác nhu cầu sử dụng vốn năm 2025 cho công tác giải phóng mặt bằng của dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng và dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, báo cáo Bộ trước ngày 15/9/2025 để kịp thời bổ sung, bảo đảm đủ nguồn vốn thực hiện các dự án.

Trường hợp cần thiết, Bộ sẽ tiếp tục báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, cân đối, điều hoá vốn cho các dự án khác có nhu cầu vốn lớn.

Bên cạnh phương án điều hòa, cân đối vốn cho các dự án trọng điểm, quy mô lớn, hàng loạt giải pháp khác cũng được Vụ Kế hoạch - Tài chính tham mưu Bộ Xây dựng chỉ đạo các chủ đầu tư/ban quản lý dự án thực hiện.

Cụ thể, chủ đầu tư chỉ đạo các nhà thầu, tư vấn có giải pháp đẩy nhanh hơn nữa tiến độ thi công và các thủ tục nội nghiệp của các dự án; kiên quyết xử lý các nhà thầu, tư vấn chậm trễ. Đặc biệt không được kéo dài tiến độ các dự án quan trọng quốc gia, dự án trọng điểm có chỉ đạo hoàn thành trong năm 2025.

Rà soát kỹ tiến độ, khối lượng còn lại, kế hoạch vốn đã được giao để xây dựng kế hoạch giải ngân chi tiết từng tháng, kiểm tra, giám sát việc thực hiện đối với từng dự án. Trường hợp cần điều chỉnh, điều hòa kế hoạch vốn, khẩn trương báo cáo, đề xuất Bộ xử lý theo quy định.

Cùng đó là đẩy nhanh tiến độ triển khai đầu tư công trình thuộc hệ thống quản lý giao thông thông minh, trạm thu phí, trạm kiểm soát tải trọng xe thuộc các dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông và các dự án cao tốc khác để đủ điều kiện thu phí; xử lý nghiêm cán bộ không tuân thủ quy trình giải ngân, gây khó khăn cho đơn vị khi làm thủ tục thanh toán…