Dự án cao tốc TP.HCM – Mộc Bài dài khoảng 51km, có điểm đầu tại huyện Củ Chi cũ (TP.HCM), đi ngang qua căn cứ quân sự Đồng Dù và kết thúc tại cửa khẩu Mộc Bài (Tây Ninh), kết nối với nước bạn Campuchia. Trong 3 nhà đầu tư quan tâm, có hai là nhà đầu tư/liên danh có yếu tố Trung Quốc và một liên danh của Việt Nam.

Nhà nước góp 50% chi phí, gần 10.000 tỷ đồng

Dự án cao tốc TP.HCM - Mộc Bài có tổng vốn đầu tư 19.617 tỷ đồng (trong đó, 50% là vốn Nhà nước cho giải phóng mặt bằng và các chi phí khác), thời gian thực hiện từ năm 2024-2027.

Trong đó, vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư BOT là 1.491 tỷ đồng; vốn vay và các nguồn vốn hợp pháp khác của nhà đầu tư là 8.452 tỷ đồng. Vốn nhà nước trong dự án (nếu có) khoảng 478 tỷ đồng; vốn ngân sách Trung ương và thành phố là 9.674 tỷ đồng. Dự án không có nguồn vốn nước ngoài (ODA).

Dự án có quy mô 6 làn xe. Trong giai đoạn 1 đầu tư 4 làn xe tiêu chuẩn và 2 làn dừng khẩn cấp liên tục. Dự án sẽ giải phóng mặt bằng một lần theo quy mô 6 làn xe trên toàn tuyến.

Dự án này có 4 dự án thành phần (DATP). Bao gồm: Dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc TP.HCM - Mộc Bài (giai đoạn 1, DATP1) theo phương thức đối tác công tư (PPP, hợp đồng BOT); Dự án đầu tư xây dựng đường gom dân sinh, cầu vượt ngang đường cao tốc (DATP2); Dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cao tốc TP.HCM - Mộc Bài đoạn qua TP.HCM (DATP3) và dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cao tốc TP.HCM - Mộc Bài đoạn qua tỉnh Tây Ninh (DATP4).

Đến nay, cả bốn dự án thành phần của cao tốc TP.HCM – Mộc Bài đều đã được phê duyệt dự án đầu tư và đang được triển khai theo lộ trình. Trong đó, DATP 1 đang khảo sát, đấu thầu, lựa chọn nhà đầu tư; dự kiến khởi công vào tháng 3/2026. DATP 2 đã khởi công gói thầu đầu tiên vào ngày 19/8, các gói thầu còn lại khởi công trong năm 2025.

Lưu ý gì khi có nhà đầu tư nước ngoài tham gia dự án BOT

Hiện Ban Giao thông TP.HCM (chủ đầu tư) đang tiếp nhận hồ sơ quan tâm của 3 nhà đầu tư/liên danh nhà đầu tư xin tham gia xây dựng cao tốc này (DATP 1).

Bao gồm Liên danh Công ty cổ phần Tổng công ty Đầu tư Xây dựng 194 và Công ty cổ phần Lizen (Việt Nam); Liên danh Tổng công ty Cầu đường Trung Quốc – Tập đoàn CT (China Road and Bridge Corporation và Công ty cổ phần Đầu tư Metro Star, Việt Nam) và China Harbour Engineering Company Limited (Bắc Kinh, Trung Quốc).

Các nhà đầu tư này đã hoàn tất gửi hồ sơ quan tâm đến chủ đầu tư hồi giữa tháng 9/2025. Chủ đầu tư đã thẩm định và yêu cầu các bên bổ sung các thông tin quan trọng liên quan. Trong đó, đến nay liên danh nhà đầu tư Công ty 194 – Lizen (Việt Nam) đã hoàn tất phần bổ sung theo yêu cầu ngay từ lần đầu.

Trong khi đó, một trong hai nhà đầu tư Trung Quốc đang được Ban Giao thông gia hạn thời gian bổ sung thông tin. Có ý kiến cho rằng việc gia hạn này là không công bằng với những nhà đầu tư đã hoàn tất việc gia hạn bổ sung đúng thời hạn và hy vọng việc gia hạn này không ảnh hưởng đến tiến độ của dự án (dự kiến đấu thầu trong tháng 12/2025; lựa chọn nhà đầu tư trong tháng 1/2026 và khởi công vào tháng 3/2026).

Trao đổi với Báo Xây dựng, PGS.TS Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư hạ tầng giao thông Việt Nam (VARSI) cho biết: "Theo sự hiểu biết của tôi, cho tới thời điểm hiện tại, hầu như chưa có dự án giao thông đường bộ nào ở Việt Nam áp dụng phương thức đối tác công-tư (PPP) thông qua hình thức hợp đồng BOT mà nhà đầu tư là nước ngoài. Có thể, trong một số dự án cảng, sân bay có thể có sự tham gia của nhà đầu tư nước ngoài nhưng chỉ là cổ đông không chi phối".

Trong khi đó, thực tế khi xây dựng, vận hành dự án giao thông đường bộ theo hình thức PPP (hợp đồng BOT) lâu nay giữa các nhà đầu tư trong nước với Nhà nước thỉnh thoảng cũng xuất hiện những vấn đề chưa thống nhất và phải ngồi lại trao đổi (như vấn đề đơn giá xây dựng, vấn đề tăng giá thu phí theo định kỳ…). Vậy, những vấn đề pháp lý đặt ra khi nhà đầu tư/liên doanh nhà đầu tư có yếu tố nước ngoài trúng thầu xây dựng, vận hành dự án hạ tầng giao thông ở Việt Nam, ở đây là cao tốc TP.HCM - Mộc Bài, là gì?

Theo ông Trần Chủng, phương thức đối tác công-tư (PPP) được hiểu là nhà nước và các nhà đầu tư tư nhân cùng ký hợp đồng để phân chia lợi ích, rủi ro cũng như trách nhiệm của mỗi bên trong việc xây dựng công trình hay cung cấp một dịch vụ công nào đó.

Ông diễn giải: hình thức hợp tác công - tư ở nước ta thời gian vừa qua được áp dụng nhiều nhất trong lĩnh vực giao thông vận tải cụ thể trong lĩnh vực đường bộ là hình thức hợp đồng Xây dựng - Kinh doanh - Chuyển giao (BOT: Build - Operate - Transfer), là mô hình mà ở đó, nhà đầu tư tư nhân đứng ra xây dựng và vận hành công trình sau một thời gian nhất định nhà đầu tư tư nhân chuyển giao toàn bộ cho Nhà nước.

Quyền và nghĩa vụ của các chủ thể (cơ quan có thẩm quyền và nhà đầu tư) được điều chỉnh bởi Luật PPP và các luật khác có liên quan của Việt Nam. Và như vậy, khi xảy ra tranh chấp giữa hai đối tác, việc xử lý tranh chấp áp dụng theo pháp luật Việt Nam. Điều khoản này cần phải được các bên đưa vào trong nội dung của hợp đồng.

Tuy nhiên, theo ông, để tránh những tranh chấp phát sinh, nhất là trong trường hợp đối tác của Nhà nước trong hợp đồng BOT là nhà đầu tư có yếu tố nước ngoài, hợp đồng BOT phải thương thảo rất chi tiết để các bên cần thống nhất lựa chọn trọng tài (trong nước hoặc quốc tế). Và khi kết quả trọng tài không đạt được mong muốn (có thể của một bên) thì có quyền kiện lên tòa án. Và đã lên tới tòa án, theo ông, chắc chắn sẽ phải do Tòa án Việt Nam thực hiện.

Ba nhà đầu tư quan tâm dự thầu cao tốc TP.HCM - Mộc Bài là ai?

Ba nhà đầu tư quan tâm đến dự án thành phần 1 cao tốc TP.HCM - Mộc Bài (thiết kế, thi công và vận hành toàn tuyến) đã lộ diện. Đây là dự án thành phần quan trọng nhất, dự kiến khởi công vào tháng 3/2026.