Tầm nhìn mới, tư duy đổi mới

Dự thảo các Văn kiện Đại hội XIV của Đảng lần này cho thấy bước tiến quan trọng về tư duy phát triển, phản ánh rõ tầm nhìn chiến lược và khát vọng phát triển, là nước có thu nhập trung bình cao vào năm 2030, hướng đến mục tiêu trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao vào giữa thế kỷ XXI.

Dự thảo văn kiện cũng cho thấy quyết tâm chính trị cao trong việc đặt ra các chỉ tiêu phát triển đầy thách thức như tăng trưởng GDP bình quân từ 10%/năm trở lên trong giai đoạn 2026-2030. Mục tiêu này thể hiện ý chí, niềm tin và khát vọng vươn lên mạnh mẽ của đất nước sau gần 40 năm đổi mới.

Điểm đáng ghi nhận trong Dự thảo văn kiện là không chỉ tập trung vào tốc độ tăng trưởng, mà chú trọng đến chất lượng tăng trưởng, dựa trên năng suất lao động, ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.

Tinh thần "lấy con người và doanh nghiệp làm trung tâm", "lấy địa phương làm động lực", "lấy liên kết vùng làm phương thức phát triển mới" là những định hướng đúng đắn, thể hiện bước tiến trong tư duy quản trị quốc gia. Yêu cầu chuyển đổi mô hình phát triển, phù hợp xu thế toàn cầu và yêu cầu nội tại của nền kinh tế Việt Nam.

Việt Nam không thể tiếp tục dựa vào tăng vốn đầu tư hay khai thác tài nguyên, mà phải dựa vào thể chế hiện đại, đổi mới sáng tạo và nguồn nhân lực chất lượng cao. Tuy nhiên, khát vọng phát triển chỉ trở thành hiện thực khi đi cùng thể chế mạnh, hạ tầng thông, con người an cư và nguồn lực được khơi thông.

Từ khát vọng đến hành động thực tiễn

Bên cạnh những điểm sáng, dự thảo văn kiện cũng cần làm rõ hơn cơ chế thực thi và điều kiện đảm bảo để chuyển hóa tầm nhìn thành hành động cụ thể. Tư duy đổi mới là cần thiết, nhưng quan trọng hơn là hành động phải đổi mới. Để đáp ứng yêu cầu này, văn kiện phải thực sự là "văn kiện cho hành động".

Trước tiên, cần cụ thể hóa hơn nữa việc phân cấp, phân quyền gắn với trách nhiệm và bố trí nguồn lực thực hiện. Dự thảo văn kiện đã nêu rõ quan điểm này, song cần chỉ rõ ràng hơn cách thức triển khai, mức độ ủy quyền và yêu cầu xây dựng cơ chế kiểm soát quyền lực. Thực tế là, có nhiều chủ trương lớn đã đúng nhưng khi đi vào thực tế lại chậm, vướng ở khâu tổ chức thực hiện. Nếu không tháo gỡ điểm nghẽn này, khoảng cách giữa "chủ trương đúng" và "kết quả đạt được" vẫn còn xa.

Thứ hai, về hạ tầng và liên kết vùng, cần nhấn mạnh rõ hơn vai trò của cơ chế điều phối vùng, gồm 6 vùng kinh tế - xã hội, đặc biệt là các vùng Tây Nam Bộ, tây Nguyên, Tây Bắc. Đây là những vùng có tiềm năng lớn nhưng vẫn yếu về hạ tầng giao thông, logistics, năng lượng. Các dự án như cao tốc Bắc - Nam, Cần Thơ - Cà Mau, Châu Đốc - Sóc Trăng, đường sắt TP.HCM - Cần Thơ, cầu Đại Ngãi, cảng Hòn Khoai, cảng Trần Đề hay sân bay Cần Thơ cần được coi là trục động lực chứ không chỉ là các công trình đơn lẻ. Khi liên kết vùng thực chất, không gian phát triển mới của đất nước mới thật sự mở rộng.

Thứ ba, lĩnh vực xây dựng nhà ở xã hội đã được dự thảo đề cập, nhưng vẫn cần nhấn mạnh hơn yếu tố an cư của người lao động. Phát triển kinh tế không thể tách rời phát triển con người. Nhà ở xã hội không chỉ là chính sách an sinh mà còn là chính sách kinh tế: khi người lao động được an cư, họ mới gắn bó, cống hiến và tạo năng suất bền vững.

Thứ tư, để các động lực tăng trưởng, gồm thể chế, hạ tầng, nhân lực, khoa học - công nghệ thực sự phát huy, cần có giải pháp rõ hơn về huy động nguồn lực xã hội. Mở rộng hợp tác công tư (PPP), khuyến khích khu vực tư nhân tham gia đầu tư hạ tầng, đô thị, năng lượng sạch, nông nghiệp công nghệ cao là hướng đi đúng. Nhưng đi cùng với đó phải là một môi trường đầu tư minh bạch, ổn định và có thể dự báo được - "hạ tầng mềm" quan trọng không kém đường cao tốc hay cảng biển.

Cần tiếp tục hoàn thiện để mỗi mục tiêu đều có "người chịu trách nhiệm", mỗi chính sách đều có "nguồn lực đảm bảo", và mỗi hành động đều có "thời gian định lượng" làm cơ sở để Quốc hội quyết sách các chương trình trọng điểm quốc gia, Chính phủ ban hành chương trình trọng tâm, kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội hàng năm. Tư duy mới phải đi cùng hành động mới, khát vọng phát triển phải được đo bằng kết quả thực tiễn.