Sáng 17/10, tiếp tục chương trình phiên họp thứ 50, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Đầu tư (thay thế).

Trình bày tờ trình, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Thị Bích Ngọc cho biết dự thảo Luật Đầu tư (thay thế) gồm 7 chương, 60 điều và 4 phụ lục.

Nêu một số nội dung được sửa đổi, hoàn thiện trong luật, bà Ngọc cho biết, dự thảo luật đã thu hẹp và làm rõ phạm vi các dự án phải thực hiện chấp thuận chủ trương.

Theo đó, chỉ chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án đầu tư phát triển hạ tầng trong một số lĩnh vực quan trọng, nhạy cảm như cảng biển, sân bay, viễn thông, xuất bản, báo chí…

Song song đó là các dự án đề xuất sử dụng đất đai, khu vực biển; các dự án ảnh hưởng lớn đến môi trường, tiềm ẩn khả năng ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường hoặc thực hiện tại khu vực có ảnh hưởng đến quốc phòng, an ninh…

Đồng thời, dự thảo Luật quy định rõ ngoại lệ về việc không thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư.

Đó là các trường hợp: Nhà đầu tư thực hiện dự án đầu tư thuộc trường hợp giao đất, cho thuê đất thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất (trừ các dự án thuộc thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ, các dự án có quy mô lớn, tác động ảnh hưởng lớn đến kinh tế xã hội như dự án sân bay, cảng biển, khu công nghiệp…); dự án trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản; dự án hạ tầng kỹ thuật cụm công nghiệp.

Chia sẻ về lý do sửa đổi, Thứ trưởng Bộ Tài chính cho biết, thời gian qua, có một số ý kiến đề xuất bãi bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư để giảm rào cản đầu tư do đây là thủ tục không rõ mục tiêu quản lý, không hiệu quả, không thể tiên liệu trước và chồng chéo, trùng lặp với nhiều quy định khác…

Tuy nhiên, cũng có nhiều ý kiến cho rằng nếu bỏ thủ tục này sẽ tiềm ẩn nhiều rủi ro về quản lý nhà nước, gây thiệt hại cho doanh nghiệp, làm ảnh hưởng đến môi trường đầu tư kinh doanh.

Về vấn đề này, tại kết luận ngày 20/9 vừa qua, Bộ Chính trị đã chỉ đạo tiếp tục quy định thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư theo hướng thu hẹp diện dự án phải thực hiện thủ tục này.

Bên cạnh đó, việc chấp thuận chủ trương đầu tư tư có nhiều ý nghĩa. Trong đó, việc chấp thuận chủ trương đầu tư là công cụ sàng lọc các dự án nhạy cảm, có tác động, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng – an ninh, môi trường, là công cụ để kiểm soát, đảm bảo an toàn và phát triển bền vững.

Bà Ngọc dẫn kinh nghiệm quốc tế cho thấy, nhiều quốc gia (trong đó bao gồm Hoa Kỳ, Vương quốc Anh, Australia, Trung Quốc…) đều duy trì cơ chế rà soát/cấp phép tương tự như thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư đối với các dự án đầu tư theo các tiêu chí nêu trên, đặc biệt là đối với các dự án đầu tư nước ngoài.

Việc thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư giúp cơ quan quản lý nhà nước về đầu tư có thể xem xét tổng thể dự án đầu tư trong mối quan hệ với các pháp luật chuyên ngành để đánh giá hiệu quả kinh tế - xã hội, tính khả thi của dự án đầu tư.

Trường hợp không thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư mà chỉ thực hiện thủ tục theo pháp luật chuyên ngành, cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành chỉ có thể đánh giá dự án đầu tư theo khía cạnh quản lý nhà nước của cơ quan đó mà thiếu tính tổng thể, đồng bộ, chưa thực sự đảm bảo được hiệu quả, tính khả thi của dự án.

Việc không quy định thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư sẽ dẫn đến tình trạng nhà đầu tư không biết phải bắt đầu từ thủ tục nào để thực hiện một dự án đầu tư, đặc biệt là đối với các nhà đầu tư nước ngoài và khi thực hiện các dự án đầu tư quan trọng, có tác động ảnh hưởng lớn như dự án sân bay, cảng biển, điện hạt nhân, dự án ở khu vực nhạy cảm đến an ninh quốc phòng…

Nếu bãi bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư thì sẽ dẫn đến tình trạng các pháp luật chuyên ngành sẽ phải quy định thêm thủ tục để xem xét về dự án đầu tư khi thực hiện giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, giao khu vực biển, cấp phép xây dựng, môi trường…, làm nặng nề hơn về thủ tục hành chính và làm mất công cụ để kiểm soát, kiểm tra, giám sát, đánh giá tổng thể về dự án đầu tư.

Do vậy, thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư là thủ tục cần thiết trong quản lý hoạt động đầu tư kinh doanh tại Việt Nam.

"Việc sửa đổi, bổ sung để hoàn thiện quy định này nhằm tháo gỡ các khó khăn vướng mắc và đẩy nhanh quá trình thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ với quy định của pháp luật có liên quan", bà Ngọc nói.

Thẩm tra dự thảo luật, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, Thường trực Ủy ban đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát kỹ lưỡng, chỉ xem xét những trường hợp rất cần thiết mới cần thực hiện theo quy trình chấp thuận chủ trương đầu tư.

Thường trực Ủy ban cũng đề nghị nên thiết kế lại quy định theo hướng phân định rõ: Danh mục dự án phải chấp thuận chủ trương đầu tư, trên cơ sở đó, phân định rõ dự án thuộc diện chấp thuận chủ trương đầu tư thuộc thẩm quyền Trung ương, địa phương, dự án được áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt; Danh mục dự án không cần thực hiện thủ tục này, nhưng cần đăng ký đầu tư; Các dự án còn lại là các dự án không cần chấp thuận chủ trương đầu tư, không cần đăng ký đầu tư.

Chỉnh sửa quy định theo hướng giản lược, đơn giản hóa nội dung chấp thuận chủ trương đầu tư, giới hạn ở những nội dung định hướng lớn, dự kiến sơ bộ, những yếu tố cơ bản ban đầu của dự án đầu tư, phân biệt với nội dung quản lý nhà nước tại các bước tiếp theo triển khai dự án.