Thách thức từ đơn giá định mức

Sau hơn nửa thế kỷ hình thành và phát triển, hệ thống định mức và giá xây dựng ở Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn và xu hướng phát triển của nền kinh tế thị trường.

Theo Cục Kinh tế - Quản lý đầu tư xây dựng (Bộ Xây dựng), một trong những nguyên nhân chính là thiếu hệ thống cơ sở dữ liệu (CSDL) tập trung, hiện đại và đồng bộ. Hệ thống dữ liệu về định mức và giá xây dựng đang tồn tại phân tán tại nhiều đầu mối như Bộ Xây dựng, các Bộ ngành chuyên ngành và cơ sở nghiên cứu.

Hệ thống CSDL là nơi doanh nghiệp có thể đăng tải thông tin giá vật liệu xây dựng như: Xi măng, thép, gạch, cát, đá…

Tại Bộ Xây dựng, các tài liệu được ban hành chủ yếu dưới dạng văn bản hành chính, đăng tải trên cổng thông tin điện tử, gây khó khăn cho việc tra cứu và khai thác. Trong khi đó, các Bộ ngành khác cũng có dữ liệu riêng, nhưng thiếu tích hợp liên thông.

Khối doanh nghiệp duy trì hai hệ thống song song - dữ liệu từ Nhà nước và dữ liệu nội bộ phục vụ sản xuất, kinh doanh, mang tính khép kín. Các trường đại học, viện nghiên cứu cũng phát triển cơ sở dữ liệu riêng, nhưng chủ yếu phục vụ giảng dạy, nghiên cứu, chưa gắn với thực tiễn thị trường.

Thực trạng này dẫn đến hệ thống dữ liệu bị phân mảnh, khó truy cập, thiếu chuẩn hóa, thậm chí còn xảy ra mâu thuẫn, trùng lặp giữa các nguồn thông tin.

Việc quản lý đầu tư xây dựng, quản lý về chi phí đầu tư xây dựng cũng đặt ra nhiều thách thức cần có sự phối hợp giữa các đơn vị quản lý chuyên ngành để rà soát thường xuyên, cập nhật, bổ sung và đổi mới hệ thống định mức và giá xây dựng đáp ứng yêu cầu phát triển của khoa học công nghệ và đặc điểm thực tiễn.

Hệ thống CSDL - giải pháp đột phá

Trước thực tế bất cập nêu trên, việc xây dựng một hệ thống CSDL tập trung, đồng bộ về định mức và giá xây dựng trở thành nhiệm vụ cấp thiết. Đây cũng là một trong những mục tiêu trọng tâm của Đề án 2038, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2017, nhằm hoàn thiện hệ thống định mức và giá xây dựng, nâng cao hiệu quả đầu tư, chống thất thoát, lãng phí.

Đại diện Cục Kinh tế - Quản lý đầu tư xây dựng cho biết: Thực hiện chuyển đổi số ngành Xây dựng, Cục Kinh tế - Quản lý đầu tư xây dựng đã xây dựng và đưa Hệ thống CSDL về định mức xây dựng, giá xây dựng công trình và chỉ số giá xây dựng vào vận hành.

Sau 2 năm đi vào hoạt động (kể từ 2023), hệ thống không chỉ là công cụ hữu ích cho cơ quan quản lý Nhà nước, mà còn là nguồn tham khảo tin cậy cho các doanh nghiệp, tổ chức hoạt động trong lĩnh vực xây dựng.

Theo đánh giá của sở xây dựng và các ban quản lý dự án, hệ thống trở thành nền tảng quan trọng, hỗ trợ hiệu quả cho công tác quản lý chi phí đầu tư xây dựng với 3 kho dữ liệu chính.

Trong đó, kho dữ liệu do cơ quan quản lý Nhà nước ban hành sẽ cung cấp các văn bản quy phạm pháp luật và các dữ liệu (định mức, đơn giá xây dựng, giá vật liệu xây dựng, đơn giá nhân công, giá ca máy và thiết bị thi công, chỉ số giá xây dựng, suất vốn đầu tư) do các cơ quan quản lý Nhà nước công bố, ban hành.

Kho dữ liệu tham khảo, trong đó, tổng hợp các thông tin hữu ích phục vụ công tác lập và quản lý chi phí đầu tư. Các thông tin, dữ liệu do các chủ đầu tư, nhà thầu, đơn vị tư vấn, các tổ chức cá nhân có hoạt động trong lĩnh vực xây dựng gửi để tham khảo, sử dụng cho công tác lập và quản lý chi phí đầu tư xây dựng.

Kho thông tin thị trường, nơi các doanh nghiệp, tổ chức có thể đăng tải và khai thác thông tin về giá vật liệu xây dựng, giá thiết bị công trình, giá bán, giá cho thuê máy và thiết bị thi công; giá vật liệu xây dựng kê khai theo quy định.

Khi người dùng đăng sử dụng hệ thống sẽ được cung cấp các chức năng khai thác sử dụng dữ liệu như tra cứu, tìm kiếm, thống kê, so sánh… các thông tin, dữ liệu về: Định mức xây dựng, đơn giá xây dựng công trình, giá vật liệu xây dựng, đơn giá nhân công xây dựng, đơn giá ca máy và thiết bị thi công xây dựng, chỉ số giá xây dựng và suất vốn đầu tư…

Sự tham gia tích cực của các tổ chức, doanh nghiệp sẽ góp phần hoàn thiện hệ thống CSDL, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của ngành Xây dựng Việt Nam.

Nâng cấp, liên thông với CSDL quốc gia

Ông Nguyễn Trung Sơn, Ban Quản lý Dự án Thăng Long cho biết: Các dữ liệu trong hệ thống đều do các cơ quan quản lý Nhà nước ở Trung ương và địa phương ban hành, công bố được cập nhật lên hệ thống cơ sở dữ liệu. Hệ thống CSDL cũng mở rộng để thu thập và cung cấp các thông tin, dữ liệu do các tổ chức tư vấn, chủ đầu tư, đơn vị thi công và đơn vị sản xuất, kinh doanh vật liệu xây dựng, máy thi công và thiết bị công trình cung cấp.

"Các dữ liệu này góp phần làm phong phú nguồn thông tin, là dữ liệu tham khảo phục vụ cho công tác lập và quản lý chi phí đầu tư xây dựng. Bên cạnh đó, người dùng còn được sử dụng miễn phí các phần mềm đi kèm hệ thống: lập dự toán, tính chỉ số giá xây dựng, tính suất vốn đầu tư…", ông Sơn cho hay.

Liên quan đến công tác cập nhật dữ liệu, ông Nguyễn Anh Dũng, Trưởng phòng Kinh tế - Vật liệu xây dựng (Sở Xây dựng Hà Nội) cho biết: Với mục tiêu kết nối, chia sẻ dữ liệu mở, hệ thống cơ sở dữ liệu của Bộ Xây dựng không chỉ phục vụ công tác quản lý Nhà nước mà còn tạo điều kiện để các doanh nghiệp cung cấp, tiếp cận thông tin thị trường một cách nhanh chóng, chính xác.

Cũng theo ông Dũng, tất cả hồ sơ liên quan đến quản lý chi phí đều được Sở gửi lên Bộ Xây dựng theo yêu cầu. Các văn bản về đơn giá, định mức được các sở cập nhật và đăng tải lên cơ sở dữ liệu chung của Bộ, tuân thủ theo Nghị định 10.

"Nhiều năm qua, các thông tin văn bản liên quan đến đơn giá, định mức đều được sở gửi lên Bộ để cập nhật vào hệ thống cơ sở dữ liệu chung và công khai trên website của Sở", ông Dũng cho hay.

Để tiếp tục hiện thực hóa chuyển đổi số ngành Xây dựng, đại diện Cục Kinh tế - Quản lý đầu tư xây dựng cho biết: Thời gian tới, hệ thống cơ sở dữ liệu về định mức, giá xây dựng và chỉ số giá xây dựng tới đây sẽ được mở rộng nâng cấp, liên thông với các hệ thống thông tin quốc gia khác như: Cơ sở dữ liệu đất đai, quy hoạch xây dựng, đầu tư công, tài chính công; đồng bộ với hệ thống cơ sở dữ liệu của các địa phương, các Bộ quản lý công trình chuyên ngành để tạo thành hệ sinh thái dữ liệu ngành Xây dựng toàn quốc.