Từ tiếng cồng chiêng đến du lịch cộng đồng

Những ngày cả nước rộn ràng kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (xã Yên Bài, Hà Nội) trở thành điểm đến thu hút đông đảo du khách.

Mỗi ngày, nơi đây đón hàng trăm, thậm chí hàng nghìn lượt người đến khám phá không gian văn hóa của 54 dân tộc anh em, lắng nghe những câu hát dân gian, hòa mình vào điệu nhảy, tiếng cồng chiêng và tiếng cười vang vọng khắp vùng.

Ông Ngọ Văn Ngôn, Phó Chánh Văn phòng chuyên trách Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới Hà Nội, cho biết thành phố đang tập trung triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó nhấn mạnh định hướng "phát triển gắn với bản sắc", khuyến khích du lịch cộng đồng dựa trên giá trị bản địa.

Tại nhiều xã, vai trò của các hội, đoàn thể được phát huy mạnh mẽ trong việc gìn giữ nét truyền thống, đồng thời tăng cường tuyên truyền để nâng cao nhận thức cho người dân về giá trị văn hóa trong đời sống hiện đại.

Chia sẻ về sự chuyển mình ở cơ sở, bà Lê Thị Thư - Chủ nhiệm Câu lạc bộ Cồng chiêng thôn 2, xã Yên Xuân - cho biết sau hợp nhất đơn vị hành chính, bà con dân tộc Mường đã được hỗ trợ hai bộ cồng chiêng, nhà văn hóa mới khang trang trở thành nơi gắn kết cộng đồng.

Nhờ đó, phong trào sinh hoạt văn hóa, gìn giữ và phát triển bản sắc được duy trì đều đặn, ngày càng lan tỏa.

Nhấn mạnh vai trò của phụ nữ trong công tác này, bà Đoàn Thị Định, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam kiêm Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ xã Yên Xuân, cho biết Hội đang phát triển các nhóm phụ nữ dân tộc gắn với gìn giữ văn hóa dân gian, từ ẩm thực, trang phục đến nghệ thuật biểu diễn truyền thống.

Theo bà Định, khi tuyến cao tốc Hòa Lạc - Hòa Bình kéo dài và tuyến đường sắt đô thị số 5 được đầu tư, hạ tầng giao thông thuận lợi sẽ mở ra cơ hội lớn cho du lịch và giao thương.

"Giữ gìn bản sắc song song với phát triển cộng đồng hài hòa sẽ giúp xã Yên Xuân bứt phá mạnh mẽ trong thời gian tới", bà nhấn mạnh.

Xây dựng nông thôn mới: Văn hóa là nền tảng, du lịch là động lực

Trong báo cáo tổng kết Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, Ban Chỉ đạo Trung ương cho biết: công tác nâng cao đời sống văn hóa ở khu vực nông thôn tiếp tục được các địa phương quan tâm, góp phần xây dựng môi trường lành mạnh, gìn giữ bản sắc dân tộc và nâng cao chất lượng đời sống tinh thần cho người dân.

Các hoạt động bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống được lồng ghép hiệu quả trong chương trình phát triển du lịch nông thôn.

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tích cực đưa nội dung xây dựng đời sống văn hóa mới, giữ gìn bản sắc vào các sự kiện cộng đồng, lễ hội văn hóa vùng và toàn quốc.

Nhiều địa phương đã đầu tư thiết chế văn hóa cơ sở như nhà văn hóa xã, thôn, sân thể thao, thư viện; đồng thời chú trọng bảo tồn không gian sinh hoạt cộng đồng và các di sản phục vụ giáo dục truyền thống gắn với phát triển du lịch.

Văn hóa đặc trưng của đồng bào dân tộc thiểu số cũng từng bước được khôi phục, bảo tồn và phát triển.

Các mô hình du lịch cộng đồng gắn với di sản phi vật thể, làng nghề thủ công, nghệ thuật dân gian, ẩm thực bản địa đã hình thành ở nhiều tỉnh, tạo việc làm phi nông nghiệp và nâng cao ý thức cộng đồng trong gìn giữ cảnh quan, môi trường và văn hóa.

Hiện, cả nước có hơn 580 mô hình du lịch nông nghiệp, nông thôn; 382 điểm du lịch nông thôn được UBND cấp tỉnh công nhận, trong đó 21,2% là du lịch cộng đồng, 21,7% du lịch sinh thái, còn lại là du lịch làng nghề, di tích lịch sử, tham quan và lưu trú.

Một số địa phương đi đầu có thể kể đến Hà Nội, Nam Định (nay là Ninh Bình), Thanh Hóa, Nghệ An với việc phát triển cụm công nghiệp nông thôn, khôi phục làng nghề giá trị văn hóa - kinh tế đặc thù.

Đồng Tháp quy hoạch gắn phát triển du lịch cộng đồng, sinh thái nông nghiệp tại Tháp Mười, Cao Lãnh; Bến Tre (nay là Vĩnh Long) xây dựng mô hình làng văn hóa du lịch tại Chợ Lách, tạo động lực mới cho sinh kế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn.

Đặc biệt, các quy định mới về kiểm kê và phát huy di sản văn hóa đã nâng cao ý thức gìn giữ, truyền nối di sản tại cộng đồng. Đến nay, 85,7% số xã đạt tiêu chí cơ sở vật chất văn hóa (tăng 4,8% so với cuối 2021), 95,2% số xã đạt tiêu chí văn hóa (tăng 2,9%).