Thúc đẩy thanh toán điện tử, hướng đến hạ tầng giao thông minh

Nghị định số 119/2024/NĐ-CP ngày 30/9/2024 của Chính phủ quy định về thanh toán điện tử giao thông đường bộ đã chính thức khởi động một giai đoạn mới cho hạ tầng giao thông thông minh.

Ngay sau khi Nghị định được ban hành, Bộ Xây dựng và Cục Đường bộ Việt Nam đã ban hành các văn bản triển khai, với trọng tâm là hướng dẫn chủ phương tiện chuyển đổi tài khoản thu phí sang tài khoản giao thông (TKGT) và kết nối với các phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt.

Theo thông cáo báo chí từ Cục Đường bộ Việt Nam, đến nay, bức tranh tổng thể đã có những nét tích cực. Về cơ bản, các tài khoản thu phí đã được chuyển đổi thành TKGT. Trong tổng số 5,8 triệu TKGT, đã có hơn 3 triệu tài khoản hoàn thành kết nối với phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt.

Tuy nhiên, "vùng trống" còn lại là 2,8 triệu tài khoản chưa kết nối đang đặt ra một thách thức không nhỏ. Đáng chú ý, trong tháng 9/2025, Cục Đường bộ rà soát và phát hiện có khoảng 900 nghìn tài khoản dù có phát sinh giao dịch qua trạm thu phí nhưng vẫn chưa thực hiện kết nối.

Trước thực tế còn nhiều khó khăn, đặc biệt là với nhóm doanh nghiệp vận tải (gần 170.000 tài khoản) và các cá nhân nước ngoài, Cục Đường bộ Việt Nam đã quyết định gia hạn, cho phép tiếp tục sử dụng tài khoản thu phí (như cũ) thay thế cho phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt để kết nối với TKGT đến trước 31/12/2025.

Đây là động thái cần thiết nhằm tháo gỡ các khó khăn trước mắt, tránh nguy cơ gây ùn tắc tại các trạm thu phí và không làm gián đoạn hoạt động vận tải đường bộ, nhất là việc cung ứng hàng hóa thiết yếu.

Cục Đường bộ Việt Nam cũng đã chỉ đạo các nhà cung cấp dịch vụ như VETC (hotline 1900 6010) và Epass (hotline 1900 9080) bố trí nhân sự thường trực 24/24h tại trạm để hỗ trợ chủ phương tiện.

Giải pháp đồng bộ, đảm bảo thực hiện đúng lộ trình

Việc gia hạn là giải pháp tình thế, còn vướng mắc căn cơ vẫn nằm ở bài toán tài chính và kỹ thuật dành cho doanh nghiệp. Chia sẻ về những băn khoăn này, ông Đỗ Văn Bằng, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội đã chỉ ra một số thực tế. Theo ông Bằng, nếu xe cá nhân cơ bản đã hoàn tất, thì xe doanh nghiệp lại là một câu chuyện hoàn toàn khác.

Vấn đề thứ nhất là quản lý dòng tiền. Doanh nghiệp vận tải sở hữu hàng chục, hàng trăm phương tiện. Nếu mỗi phương tiện lại kết nối với một tài khoản cá nhân của lái xe, doanh nghiệp sẽ không thể kiểm soát được tài chính.

"Lái xe họ lái thời vụ, có thể người ta nghỉ, người ta đổi cho 1 người khác chẳng hạn thì tài khoản đó lại không hiệu lực và không quản lý được dòng tiền", ông Bằng phân tích.

Vấn đề thứ hai là hóa đơn, chứng từ. Nếu kết nối vào tài khoản lái xe do công ty ủy quyền, bên thu sẽ trả hóa đơn cho lái xe, khi đó doanh nghiệp sẽ không hợp thức hóa được hóa đơn đầu vào. Giải pháp kết nối với tài khoản chung qua thẻ Visa của doanh nghiệp thì lại vướng rào cản phí.

Ghi nhận từ Cục Đường bộ cũng xác nhận những vướng mắc này. Cụ thể, ví điện tử cho doanh nghiệp chưa được cung cấp rộng rãi. Thẻ tín dụng của doanh nghiệp thì chịu phí cao. Phương án ủy nhiệm chi (tài khoản thanh toán được chủ phương tiện uỷ nhiệm chi khi phát sinh giao dịch) lại chưa đáp ứng được tốc độ xử lý "chớp nhoáng" của hệ thống thu phí điện tử không dừng (yêu cầu dưới 200ms).

Ngay cả việc kết nối thẻ Visa, theo ông Bằng, không phải ngân hàng nào cũng kết nối vào tài khoản ấy được do chưa đồng bộ. Bên cạnh đó, các cá nhân nước ngoài cũng gặp khó khăn trong việc định danh cá nhân để thực hiện kết nối.

Dù vậy, theo ghi nhận của phóng viên Báo Xây dựng, nhiều đơn vị đã chủ động thực hiện chuyển đổi TKGT rất thuận tiện. Anh Tiệp, đại diện cho biết việc kết nối TKGT, ví, ngân hàng của đơn vị này vẫn đang triển khai thuận lợi, điều này cho thấy giải pháp hiện tại có thể phù hợp với quy mô nhỏ nhưng chưa tối ưu cho các doanh nghiệp vận tải lớn.

Từ những phân tích trên, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội cho rằng, vấn đề cốt lõi hiện nay là phải tìm ra được giải pháp nào đồng bộ và phải đảm bảo được các lợi ích như: Quản lý được dòng tiền, quản lý được minh bạch về phí giao thông thế nhưng phải đảm bảo được quyền lợi của doanh nghiệp và người sử dụng phương tiện, người tiêu dùng người ta không bị gia tăng phí, người ta không bị phức tạp thêm.

Đây cũng là mục tiêu mà Cục Đường bộ Việt Nam đang hướng tới. Cục Đường bộ Việt Nam sẽ tiếp tục tham mưu cho Bộ Xây dựng tiếp tục tháo gỡ các vướng mắc trên.

Nhìn lại kinh nghiệm triển khai thành công hệ thống thu phí điện tử không dừng (ETC) trước đây, giai đoạn đầu cũng gặp không ít khó khăn từ dán thẻ, nạp tiền đến sử dụng dịch vụ. Tuy nhiên, với sự vào cuộc quyết liệt của cơ quan chức năng và sự đồng thuận của người dân, ETC đã mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội to lớn.

Sự ủng hộ và đồng hành của các đơn vị, chủ phương tiện để việc kết nối TKGT với phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt sẽ thành công theo đúng lộ trình, hướng tới một hệ thống giao thông minh bạch và hiện đại.