Hướng tới đồng bộ hóa giải pháp

Cổng trường luôn là khu vực có đặc thù rất riêng so với các điểm giao thông khác. Đây là nơi tập trung lượng người lớn trong thời gian rất ngắn, không gian lại bị giới hạn bởi vỉa hè, tường rào trường học và nhiều nhóm đối tượng cùng tham gia giao thông cùng lúc. Chính sự giao thoa dày đặc này khiến nguy cơ mất an toàn luôn ở mức cao.

Theo phân tích của lực lượng chức năng, ở bậc Mầm non và Tiểu học, tình trạng ùn tắc thường xuất phát từ việc phụ huynh đưa đón con trùng vào cùng một thời điểm. Trong khi đó, tại bậc Trung học cơ sở và Trung học phổ thông, học sinh tự điều khiển xe đạp, xe đạp điện và thậm chí cả xe máy, làm gia tăng đáng kể các rủi ro mang tính chủ quan. Đây cũng là nhóm tuổi được đánh giá có ý thức tham gia giao thông chưa hoàn thiện, tiềm ẩn nhiều nguy cơ tai nạn nếu không có biện pháp tổ chức phù hợp.

Thực tế, việc triển khai đảm bảo an toàn nơi cổng trường cũng là vấn đề nan giải mà nhiều địa phương phải đối mặt. Phường Cầu Giấy là ví dụ. Theo đó, trên địa bàn phường Cầu Giấy, sau khi thực hiện mô hình chính quyền 2 cấp, diện tích phường khoảng 4km2, dân số xấp xỉ 75.000 người. Đây là khu vực trung tâm, nơi giao cắt của nhiều trục đường liên phường, liên tỉnh dẫn vào nội đô, kéo theo lưu lượng phương tiện và người dân di chuyển qua lại mỗi ngày ở mức rất lớn.

Đặc biệt, địa bàn hiện có 27 tuyến đường có tên và 37 tuyến đường trong khu vực nội đô; đồng thời là nơi làm việc của lực lượng lao động đông đảo với khoảng 6.600 doanh nghiệp, 30 cơ quan Trung ương và Thành phố cùng hệ thống 44 cơ sở giáo dục. Trong số này, 11 trường là công lập của phường, còn lại chủ yếu là các cơ sở giáo dục phổ thông và mầm non.

Dẫn như vậy để thấy, áp lực giao thông trong nhiều năm qua đối với khu vực Cầu Giấy, cả trước đây là quận và hiện nay là phường luôn ở mức rất cao. Đáng chú ý, nhiều trong số 33 trường phổ thông và mầm non nằm ở các vị trí "đắc địa" trên những trục giao thông lớn, dẫn đến áp lực thường trực tại khu vực cổng trường. Thống kê cho thấy có khoảng 17 trường thường xuyên chịu áp lực giao thông lớn, đặc biệt trên các tuyến như Nguyễn Khánh Toàn, Nguyễn Khang, Trương Công Giai…

Ở góc nhìn chuyên gia, ông Đinh Đăng Hải, Cán bộ dự án cấp cao của Tổ chức HealthBridge, đơn vị triển khai các dự án cổng trường học an toàn cho biết, hiện nay Việt Nam chưa có hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn cụ thể về bố trí cổng trường trên các tuyến đường.

Tuy nhiên, kinh nghiệm quốc tế cũng như thực tiễn trong nước đều khẳng định nếu cổng trường được quy hoạch mở ra tuyến đường nội bộ hoặc tuyến có thể kiểm soát tốc độ, mức độ an toàn đối với học sinh sẽ tăng lên rất nhiều. Nhóm đi bộ và đi xe đạp luôn là nhóm dễ bị tổn thương nhất khi đối mặt với dòng phương tiện cơ giới. Vì thế, cổng trường mở trực tiếp ra tuyến đường có tốc độ cao đồng nghĩa với nguy cơ mất an toàn ở mức rất lớn.

Ông Đinh Đăng Hải cho biết thêm, nhiều khuyến cáo quốc tế đã xác định tốc độ tối ưu tại khu vực trường học là 30km/h. Đây là mức được đánh giá có hiệu quả rõ rệt trong việc giảm tỷ lệ tử vong khi xảy ra va chạm giữa xe cơ giới với người đi bộ hoặc người đi xe đạp. Chỉ cần tăng thêm 10km/h, tức lên 40km/h trong khu vực đông dân cư, nguy cơ tử vong đã có thể tăng tới 50%. Nguy cơ này tiếp tục tăng theo cấp số nhân nếu tốc độ còn cao hơn. Trong khi đó, nhiều vị trí trong đô thị Việt Nam hiện vẫn cho phép tốc độ tối đa 60km/h.

Vì vậy, nếu ngay từ khâu quy hoạch và thiết kế, kết hợp cùng các giải pháp tổ chức giao thông đồng bộ, chúng ta kiểm soát tốt được tốc độ trong đô thị, đặc biệt tại các khu vực trường học thì số trẻ em tử vong và bị thương nặng do tai nạn giao thông sẽ giảm xuống một cách đáng kể. Đây cũng là lý do việc hình thành các "vùng an toàn" xung quanh cổng trường cần được xem là nhiệm vụ ưu tiên trong quy hoạch đô thị hiện đại.

Đồng bộ các giải pháp hướng đến vùng an toàn cho học sinh

Để xây dựng "vùng an toàn" cho học sinh nơi cổng trường một cách bền vững, Hà Nội đang triển khai hàng loạt giải pháp đồng bộ từ cấp thành phố tới từng cơ sở giáo dục.

Theo Ban An toàn giao thông Thành phố, Hà Nội hiện là một trong những địa phương đi đầu trong việc tiếp nhận và áp dụng các khuyến nghị từ Dự án "Sáng kiến Bloomberg Philanthropies vì An toàn giao thông đường bộ toàn cầu" giai đoạn 2021 - 2025. Từ năm 2023, bốn trường tiểu học gồm Nguyễn Du, Xuân Đỉnh, Sài Sơn và Vạn Phúc đã được lựa chọn để thí điểm mô hình "cổng trường an toàn".

Tại các điểm trường này, hàng loạt giải pháp kỹ thuật đã được triển khai như: Lắp đặt dải phân cách mềm, tổ chức lại vạch sơn mặt đường, bổ sung biển báo, xây dựng lối sang đường an toàn, bố trí vùng chờ cho học sinh và phụ huynh…

Kết quả mang lại rất rõ ràng, chẳng hạn, tại cổng Trường Tiểu học Nguyễn Du, kể từ sau cải tạo, gần như không còn xảy ra các vụ va chạm nghiêm trọng. Bà Nguyễn Thị Thanh Thủy, Chánh Văn phòng Ban An toàn giao thông Thành phố Hà Nội cho biết: Mô hình "Cổng trường học an toàn giao thông" hiện đang được triển khai tại nhiều địa bàn và sẽ tiếp tục mở rộng mạnh mẽ. Thành phố đang phối hợp với các địa phương để nhân rộng mô hình này tại 126 phường, xã. Thực tiễn của Hà Nội đã thu hút sự quan tâm của nhiều địa phương khác, trong đó Đà Nẵng và Đắk Lắk đã trực tiếp tới khảo sát để chuẩn bị triển khai mô hình tại địa phương mình.

Theo lộ trình 2021 - 2030, Hà Nội yêu cầu tất cả cơ sở giáo dục phải được rà soát, đánh giá lại khu vực cổng trường và có kế hoạch cải thiện hạ tầng. Các nhiệm vụ trọng tâm được đưa ra gồm: tổ chức lại luồng phương tiện và luồng người, sơn vạch kẻ đường phù hợp, bổ sung hệ thống biển báo, cọc tiêu, bố trí khu vực đưa đón học sinh, đồng thời đẩy mạnh truyền thông và tăng cường giám sát.

Ở cấp cơ sở, phường Cầu Giấy đang là một trong những địa phương triển khai mạnh mẽ nhất. Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường Cầu Giấy Lương Mậu Hùng cho biết, thực hiện Chỉ thị 31/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ, phường đã xây dựng kế hoạch tổng thể bảo đảm an toàn giao thông trước cổng trường, kết hợp chặt chẽ giữa chính quyền, nhà trường và lực lượng Công an.

Khi mô hình chính quyền đô thị 2 cấp có hiệu lực, phường đã kích hoạt một số nhóm giải pháp trọng tâm. Chẳng hạn, cải thiện ngay hạ tầng nằm trong thẩm quyền, bổ sung phân cách mềm, gờ giảm tốc, biển báo cảnh báo, điều chỉnh hướng lưu thông… giúp phụ huynh đưa đón con thuận tiện và an toàn hơn; tăng cường giáo dục, tuyên truyền. Mỗi tuần, lực lượng Công an đến trường trực tiếp tuyên truyền cho học sinh; đồng thời các hệ thống camera được lắp đặt tại cổng trường để theo dõi, nhắc nhở và đánh giá ý thức học sinh, phụ huynh.

Ngoài ra, các lực lượng của phường cũng chủ động phân luồng giao thông khi nhà trường tổ chức sự kiện, bảo đảm không xảy ra ùn tắc kéo dài và tránh tình trạng đỗ xe tràn ra lòng đường. Xử lý nghiêm các vi phạm phổ biến như học sinh không đội mũ bảo hiểm, điều khiển phương tiện khi chưa đủ tuổi, đi xe hàng đôi, hàng ba gây mất an toàn; quản lý chặt chẽ khu vực xung quanh cổng trường; yêu cầu các hộ kinh doanh, trông giữ xe, hàng quán không lấn chiếm vỉa hè, không cản trở tầm nhìn và không gây nguy hiểm cho học sinh.