Hệ thống AFC đang còn nhiều hạn chế

Tại hội thảo, ông Khuất Việt Hùng, Chủ tịch HĐTV Công ty TNHH MTV Đường sắt Hà Nội trình bày tham luận về công tác triển khai giải pháp định danh, sinh trắc học và không dùng tiền mặt.

Ông Hùng cho biết, đơn vị đang triển khai loạt giải pháp mới nhằm hiện đại hóa hệ thống thu soát vé tự động (AFC). Trong đó, điểm nhấn là ứng dụng định danh, xác thực sinh trắc học và mở rộng thanh toán không dùng tiền mặt cho hành khách trên các tuyến metro của Thủ đô.

Nhìn nhận vào hiện trạng, theo ông Hùng, hệ thống AFC hiện tại còn nhiều hạn chế. Cụ thể, hệ thống AFC trên tuyến 2A (Cát Linh - Hà Đông) và tuyến 3.1 (Nhổn - Ga Hà Nội) đang vận hành trên hai nền tảng hoàn toàn độc lập, không liên thông dữ liệu. Hạ tầng cáp quang và máy chủ đặt tại mỗi depot vận hành riêng biệt, khiến việc quản lý đồng bộ và nâng cấp gặp nhiều khó khăn.

Các tuyến hiện có 142 cổng soát vé tại tuyến 2A và 80 cổng trên tuyến 3.1; 28 máy bán vé tự động tại tuyến 2A và 16 máy tại tuyến 3.1. Tuy nhiên, cả hai hệ thống chỉ hỗ trợ mua vé bằng tiền mặt; hành khách chưa thể thanh toán online. Phần mềm điều khiển, bán vé và cơ chế tính thời gian sử dụng vé giữa hai tuyến cũng khác nhau, dẫn đến không thể bán vé liên tuyến, trong khi nhu cầu di chuyển theo mạng lưới đang ngày càng tăng.

Những thách thức lớn của giao thông đô thị cũng được chỉ ra tại hội thảo, như: Hạ tầng cũ kỹ, chi phí nâng cấp cao; Áp lực giảm phát thải; Hệ thống vé truyền thống tốn kém, thiếu hiệu quả. Từ đây người dân mong chờ trải nghiệm không chạm, không ma sát, kỳ vọng về dịch vụ số linh hoạt, thông minh hướng tới mục tiêu net-zero.

Triển khai bản nâng cấp lớn nhất từ trước tới nay

Trong báo cáo tại hội thảo, Hà Nội Metro công bố gói giải pháp nâng cấp hệ thống AFC với ba nhóm trọng tâm.

Cụ thể, nhóm thứ nhất: định danh và xác thực sinh trắc học. Hệ thống mới cho phép hành khách sử dụng Căn cước công dân gắn chip, ứng dụng VNeID, xác thực khuôn mặt tại cổng soát vé hoặc nhận diện sinh trắc học trực tiếp trên ứng dụng Hà Nội Metro. Các máy bán vé tự động cũng được tích hợp camera, hỗ trợ xác thực CCCD và VNeID ngay trong quá trình mua vé.

Nhóm thứ hai là đa dạng hóa phương thức vé. Sau khi nâng cấp, AFC sẽ hỗ trợ đầy đủ các loại vé như: vé lượt (mua online, nhận QR, tap qua cổng), vé thời gian (tuần, tháng, thanh toán online), vé miễn phí cho người cao tuổi kèm xác thực sinh trắc học, và thẻ ngân hàng EMV – cho phép hành khách tap thẻ trực tiếp tại cổng vào/ra tương tự các đô thị lớn trên thế giới.

Nhóm thứ ba là số hóa toàn diện quy trình vận hành. Từ mua vé, soát vé, kiểm soát ưu đãi đến liên thông dữ liệu giữa các tuyến đều được thực hiện trên nền tảng số. Hệ thống AFC mới có khả năng tùy chỉnh dữ liệu vé điện tử theo yêu cầu quản lý nhà nước, tích hợp với Trung tâm quản trị vé của Tramoc (FMC), ghi nhận lịch sử di chuyển của hành khách sử dụng vé liên thông, đồng bộ chính sách giá, dải số seri và toàn bộ dữ liệu vé bán ra.

"Giải pháp nâng cấp AFC giúp chúng tôi tiến gần hơn tới mục tiêu hình thành mạng lưới metro hiện đại, thuận tiện, đồng bộ về công nghệ và phù hợp tiêu chuẩn quốc tế.", ông Hùng nhấn mạnh.

Theo ông Hùng, hệ thống sau nâng cấp đã bước đầu thử nghiệm các tính năng, khuôn mặt qua cổng soát vé, thanh toán EMV, soát vé bằng QR, bán vé online, xác thực định danh qua mobile app.

Đặc biệt, mô hình kiểm soát vé cho người cao tuổi nhóm được miễn phí vé - vận hành thông qua xác minh CCCD và nhận diện khuôn mặt, giúp giảm thời gian chờ và hạn chế gian lận.

"Việc triển khai đồng bộ nhận diện sinh trắc học và thanh toán số được xem là bước tiến quan trọng trong quá trình chuyển đổi số đô thị mà Hà Nội đang theo đuổi. Khi hoàn thiện, hệ thống mới sẽ giúp giảm thời gian qua cổng cho hành khách, tối ưu chi phí vận hành, tăng tính minh bạch trong quản lý và kiểm soát vé. Đồng thời giúp tạo tiền đề cho vé liên thông toàn mạng lưới", ông Hùng nói.

Cũng theo ông Hùng, metro Hà Nội kỳ vọng các giải pháp này sẽ được mở rộng trên toàn bộ các tuyến đường sắt đô thị thuộc quy hoạch, từ đó nâng cao chất lượng phục vụ và thu hút hành khách sử dụng phương tiện công cộng.

Tham luận tại hội thảo, ông Hoàng Việt Thành, Trưởng ban Giải pháp Chính phủ Việt Nam, Lào, Campuchia của Tổ chức thẻ quốc tế Visa cũng nhận định, các đô thị trên thế giới đang chuyển mình mạnh mẽ theo hướng bao trùm hơn, kết nối hơn và bền vững hơn.

Với vai trò là một tập đoàn công nghệ thanh toán toàn cầu, Visa đồng hành cùng chính quyền thành phố và các đơn vị vận hành giao thông trong việc giải quyết thách thức hiện tại, đồng thời thúc đẩy chuyển đổi số trong giao thông đô thị.

Visa hỗ trợ các lĩnh vực từ thanh toán không tiếp xúc, vé điện tử, kết nối hành trình door-to-door, đến giảm phát thải carbon và phát triển mô hình giao thông bền vững. Hướng tới xu hướng thanh toán không tiếp xúc trên toàn cầu Giao dịch xử lý qua Visa tăng 10% so với năm trước..

"Tiền mặt giảm 8% trong năm 2023. Hơn 80% giao dịch trực tiếp qua Visa là thanh toán chạm (tap-to-pay). Điều này cho thấy người dùng toàn cầu đang chuyển dịch rõ rệt sang phương thức thanh toán số, không tiền mặt", ông Thành nhấn mạnh và khẳng định: "Visa cam kết đồng hành cùng các thành phố trong việc chuyển đổi số giao thông đô thị, tối ưu hóa vận hành, nâng cao trải nghiệm người dân, thúc đẩy phát triển bền vững và giảm phát thải. Định hướng này góp phần xây dựng các thành phố thông minh - hiện đại - xanh - bền vững trong tương lai".

Công suất của tàu điện vẫn trống khách tới 80%

Bên lề hội thảo, Hà Nội Metro và Visa đã giải đáp nhiều câu hỏi của phóng viên các cơ quan báo chí.

Phóng viên Nguyễn Thu Hà (Báo Nhân Dân) nêu vấn đề về khả năng đáp ứng nhu cầu đi lại rất lớn trong tương lai, khi Hà Nội tiến tới hạn chế phương tiện cá nhân và thực hiện các mục tiêu giảm phát thải carbon.

Trả lời câu hỏi này, ông Khuất Việt Hùng cho biết, Hà Nội Metro hiện vận hành hai tuyến, trong đó tuyến Cát Linh - Hà Đông mới khai thác khoảng 20% năng lực. Lượng khách sử dụng thực tế chỉ đạt 12-13%, tập trung chủ yếu vào giờ cao điểm, trong khi còn tới 80% công suất chưa được khai thác. Thực tế cho thấy vào giờ thấp điểm, đường phía dưới vẫn đông nhưng trên đoàn tàu lại rất vắng khách.

Theo ông Hùng, đơn vị đã báo cáo UBND TP Hà Nội về cơ chế, chính sách nhằm thu hút hành khách di chuyển bằng tàu điện cả ngoài giờ cao điểm, thay vì tiếp tục sử dụng phương tiện cá nhân. Sắp tới, khi được giao quản lý quỹ đất dọc tuyến, Hà Nội Metro sẽ khai thác các khu vực phù hợp để bố trí điểm trông giữ xe cá nhân, tạo điều kiện thuận lợi cho hành khách sử dụng tàu điện.

Làm rõ các thắc mắc liên quan đến thẻ vé liên thông và thanh toán không chạm, bà Đặng Tuyết Dung, Giám đốc Visa tại Việt Nam và Lào cho biết, Việt Nam đang đặt mục tiêu tăng tốc chuyển đổi số quốc gia, trong đó thanh toán số giữ vai trò then chốt. Đây là một trong những nền tảng thiết yếu để xây dựng giao thông xanh, thành phố xanh và thành phố thông minh, đồng thời tạo nền móng thúc đẩy chuyển đổi số trên phạm vi toàn quốc.

Theo bà Dung, trong lĩnh vực giao thông công cộng, việc người dân sử dụng các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt như QR, thẻ hoặc tích hợp sinh trắc học – như mô hình đang được thử nghiệm tại ga Cát Linh không chỉ mang lại sự tiện lợi mà còn góp phần trực tiếp vào mục tiêu xây dựng môi trường xanh, thành phố xanh.

Bà Đặng Tuyết Dung cho biết thêm, trong hợp tác giữa Visa và Hà Nội Metro, hai bên đã đưa vào công nghệ đo lường “dấu chân carbon” và sẽ triển khai trong giai đoạn tiếp theo.

Theo đó, mỗi giao dịch thanh toán khi hành khách sử dụng metro đều có thể được tính toán lượng phát thải carbon được tiết kiệm. Phần “quỹ carbon” này về sau có thể được sử dụng cho các dự án thành phố xanh, giao thông xanh hoặc các chương trình bảo vệ môi trường của địa phương.

Bà Dung khẳng định đây là tầm nhìn đang được thúc đẩy trong tương lai rất gần và là một hợp phần quan trọng trong hợp tác Visa - Hà Nội Metro. Việc triển khai thanh toán không chạm không chỉ mang lại sự thuận tiện mà còn hướng tới mục tiêu xây dựng một hệ sinh thái giao thông công cộng liên thông, đồng bộ trên cùng một chuẩn công nghệ.

Visa sẽ tiếp tục phối hợp với Hà Nội Metro và các đối tác trên thị trường như ngân hàng, tổ chức tín dụng, ví điện tử nhằm mở rộng khả năng tiếp cận thanh toán số cho mọi người dân. Mục tiêu là giúp hành khách không chỉ thuận tiện khi sử dụng metro, mà còn tiếp cận được nhiều dịch vụ trong hệ sinh thái đô thị xung quanh các nhà ga.

Theo bà Dung, trong thời gian tới Visa sẽ đồng hành cùng Hà Nội Metro và một đơn vị phát hành thẻ để giới thiệu dòng thẻ mang thương hiệu Hà Nội Metro.

"Với thông điệp về sống xanh, giao thông, xanh, Hà Nội xanh, sản phẩm này chắc chắn sẽ gắn chặt với các yếu tố không chỉ là xây dựng thành phố với những trải nghiệm cùng với Hà Nội Metro mà còn có thể có được những tiện ích cũng như những trải nghiệm tốt hơn cho hệ sinh thái xung quanh Metro", bà Dung khẳng định.