5 điểm thông quan hàng hóa xuất, nhập khẩu phải di dời

Theo ông Phạm Huy Toàn, Phó giám đốc Cảng vụ Hàng hải TP.HCM, khu vực Trường Thọ (phường Thủ Đức, TP.HCM) hiện có 5 điểm thông quan hàng hóa xuất, nhập khẩu (ICD) đang hoạt động. Các ICD này khai thác cảng với các ngành nghề kinh doanh chủ yếu như: Giao nhận vận tải hàng hóa xuất nhập khẩu; đại lý hàng hải, đại lý ký gửi hàng hóa trong và ngoài nước; dịch vụ kho bãi (ngoại quan, CFS); khai thác cầu bến, xếp dỡ hàng hóa; khai báo hải quan, giao nhận và sửa chữa container…

Các ICD trong khu vực Trường Thọ gắn với các cảng thủy nội địa do Cục Đường thủy nội địa Việt Nam quản lý (nay là Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam). Việc thiết lập các điểm thông quan nội địa đối với hàng hóa xuất nhập khẩu do Bộ Tài chính thực hiện, thông qua Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 4 (trước đây).

Theo thống kê, các ICD tại khu vực Trường Thọ hiện chiếm khoảng 25% thị phần container trung chuyển qua cảng. Hàng hóa xuất nhập khẩu được tập kết, giao nhận và làm thủ tục thông quan tại ICD, sau đó hàng xuất khẩu được vận chuyển bằng đường thủy đến các cảng biển để xếp tàu hoặc bằng đường bộ đến các khu công nghiệp, nhà máy, doanh nghiệp nhập khẩu trong nội địa phục vụ sản xuất, tiêu dùng.

Ngoài ra, Terminal Cát Lái Giang Nam là bến cảng thủy nội địa khai thác container nằm trong khu vực Cát Lái, có sự gắn kết trực tiếp với cụm cảng Cát Lái và hành lang logistics phía Đông TP.HCM.

Nhờ vị trí trên trục sông Đồng Nai, bến cảng này có lợi thế tiếp cận luồng hàng hải hiện hữu, thuận lợi cho sà lan cỡ nhỏ và trung bình ra vào khai thác, đồng thời tận dụng được nguồn hàng lớn từ các khu công nghiệp lân cận. Hiện nay, Cát Lái Giang Nam chủ yếu đóng vai trò bến bổ trợ, xử lý một phần hàng container, hàng tổng hợp và các hoạt động logistics liên quan, góp phần giảm áp lực cho khu bến chính của Cát Lái.

Cảng vụ Hàng hải TP.HCM cho biết, theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, một số ICD tại khu vực Trường Thọ (TP.HCM) sẽ được quy hoạch di dời và giảm công suất khai thác.

Đến năm 2027, phải thực hiện xong việc di dời các ICD

Tại cuộc họp, đại diện các doanh nghiệp đều thống nhất với chủ trương quy hoạch theo đề án của Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam, nhằm tối ưu hóa công tác khai thác và kết nối hạ tầng cảng. Tuy nhiên, các doanh nghiệp cho rằng khó khăn lớn nhất hiện nay là việc tìm kiếm địa điểm di dời phù hợp, bảo đảm chi phí hợp lý để duy trì hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Đại diện Gemadept đánh giá đề án có tính hợp lý cao, song cho rằng Ban soạn thảo cần làm việc trực tiếp với từng doanh nghiệp để nắm sát thực trạng hoạt động, từ đó có giải pháp phù hợp, khả thi. Riêng Gemadept, nhiều năm qua đã chủ động tối ưu hóa khai thác bằng đường thủy, hạn chế tối đa việc vận chuyển hàng hóa qua khu vực nội đô bằng cách đưa hàng lên sà lan, trung chuyển từ bến phao trên sông Sài Gòn vào ICD Phước Long.

Đại diện Terminal Cát Lái Giang Nam cũng bày tỏ sự đồng thuận cao với đề án, đồng thời khẳng định sẽ tiếp tục đẩy mạnh vận chuyển hàng hóa bằng sà lan nhằm giảm áp lực cho đường bộ và hạ chi phí logistics.

Để triển khai hiệu quả đề án, ông Lê Đỗ Mười, Cục trưởng Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam, yêu cầu Cảng vụ Hàng hải TP.HCM phối hợp với các đơn vị liên quan rà soát toàn bộ hiện trạng bến bãi trên địa bàn thành phố; đề nghị cơ quan Hải quan, các ICD và depot cung cấp đầy đủ số liệu về lượng hàng hóa thông qua, dữ liệu chân hàng, hàng đi và hàng đến.

Nhấn mạnh áp lực ngày càng gia tăng từ chi phí vận tải, logistics, ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường, ông Lê Đỗ Mười khẳng định cần đẩy nhanh tiến độ quy hoạch và kiên quyết hoàn thành việc di dời toàn bộ các ICD tại khu vực Trường Thọ trong năm 2027.

"Các doanh nghiệp phải chủ động xây dựng phương án, đề xuất vị trí phù hợp để đưa vào quy hoạch, không thể để người dân tiếp tục chờ đợi", ông Mười nói, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp chủ động đề xuất địa điểm mới, nếu đáp ứng yêu cầu sẽ được xem xét đưa vào quy hoạch ngay.

Cục trưởng Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam cho biết, Nghị định 38 và Luật Đường thủy nội địa hiện đang được nghiên cứu sửa đổi, bổ sung; theo đó, thời gian tới sẽ không còn mô hình ICD và depot, mà thay thế bằng hệ thống cảng cạn. Việc quy hoạch các cảng cạn sẽ bảo đảm không ảnh hưởng đến giao thông đô thị, đồng thời góp phần giảm chi phí logistics.

Cục trưởng cũng biểu dương Terminal Cát Lái Giang Nam là "lá cờ đầu" trong phát triển vận tải đường thủy, đồng thời đề nghị doanh nghiệp tiếp tục ưu tiên mở rộng vận tải thủy, bảo đảm hàng hóa đến và đi đều thực hiện bằng đường thủy.

Để khuyến khích vận tải thủy, Cục trưởng cho biết Cục đang tiếp tục đề xuất TP.HCM và khu vực Đông Nam Bộ xem xét bãi bỏ thu phí hạ tầng đường thủy nội địa; miễn, giảm các loại phí, lệ phí đối với phương tiện vận tải thủy nội địa; đơn giản hóa thủ tục hành chính theo hướng bỏ tiền kiểm, tăng cường hậu kiểm.

Bên cạnh đó, Cục trưởng giao Cảng vụ Hàng hải TP.HCM làm việc trực tiếp với từng doanh nghiệp tại khu vực Trường Thọ nhằm tháo gỡ vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ triển khai đề án.

Mô hình “cảng thủy trong cảng cạn ICD” sẽ hút hàng hóa xuống đường thủy

Theo Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Xuân Sang, cảng thủy nằm trong cảng cạn ICD sẽ tạo thuận lợi cho hàng hóa xuất nhập khẩu, thúc đẩy vận tải thủy.