"Sử dụng đường sắt đô thị là lựa chọn sáng suốt"

Đó là chia sẻ của chị Nguyễn Thúy Ngân (trú tại phường Dương Nội, Hà Nội) sau hơn 2 năm lựa chọn tuyến đường sắt Cát Linh – Hà Đông cùng 1 tuyến bus cho lộ trình từ nhà đến cơ quan (ở phố Quán Thánh) mỗi ngày. Hàng ngày, từ nhà, chị Ngân thả bộ chừng 5 phút để ra ga đường sắt Cát Linh – Hà Đông, ngồi trên tàu chị có thể đọc sách, đọc truyện, hoặc tranh thủ mở máy ra để giải quyết công việc. Xuống ga cuối, chị Ngân đi bộ chừng 100m tiếp nối chuyến bus đến điểm đỗ gần cơ quan. Cả hành trình kéo dài chừng 1 giờ đồng hồ và chi phí tối giản chỉ xấp xỉ xỉ 800 nghìn đồng/tháng (22 ngày) với hơn 28 nghìn đồng/2 lượt vé tàu đi và về/ngày và 100 nghìn vé buýt tháng.

Chị Ngân cho hay, nếu trước kia chưa sử dụng đường sắt đô thị và bus, bằng việc tự lái ô tô cá nhân đi làm sẽ mất chừng 2 giờ đồng hồ đi đường. Chưa kể chi phí xăng xe, gửi xe, có thời điểm giá xăng tăng cao, mỗi tháng chị chi phí hai khoản này cũng chừng 5 triệu -7 triệu đồng). Ngoài ra, còn chịu áp lực căng thẳng khi điều khiển phương tiện trong dòng xe tấp nập mỗi ngày.

"Chính vì vậy, tôi nhận ra việc lựa chọn tuyến đường sắt Cát Linh – Hà Nội là rất sáng suốt, vừa tiết kiệm thời gian, vừa tiết kiệm chi phí, giảm được stress, lại có thời gian cuốc bộ thể dục mỗi lần chuyển tuyến. Cùng với mạng lưới tuyến bus như hiện nay, chúng tôi kỳ vọng Hà Nội phát triển thêm nhiều hướng tuyến đường sắt nội đô, đó sẽ là lựa chọn tối ưu của nhiều người dân khi tham gia giao thông và hơn cả sẽ giải quyết bài toán lớn về ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường… đô thị", chị Ngân chia sẻ thêm.

Cũng từng là hành khách quen thuộc trên tuyến đường sắt Cát Linh – Hà Đông, nhưng nửa năm nay anh Trần Cảnh Hưng (trú tại phường Yên Nghĩa) phải quay trở lại sử dụng xe máy đi làm bởi cơ quan anh chuyển về khu vực phường Xuân Phương. "Mỗi ngày đi, về vào giờ cao điểm chật ních xe cộ, khói bụi, thật vô cùng mệt mỏi, căng thẳng. Giá như Hà Nội có nhiều tuyến như Cát Linh – Hà Đông thì tốt biết mấy", anh Hưng cho hay.

Theo ông Khuất Việt Hùng, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty TNHH một thành viên Đường sắt Hà Nội (Hanoi Metro), "hầu hết đô thị lớn, đặc biệt là siêu đô thị như Hà Nội, với quy mô dân số khoảng 10 triệu người trở lên, đều xác định đường sắt đô thị là kết cấu hạ tầng giao thông trọng yếu.Đường sắt đô thị không chỉ phục vụ nhu cầu đi lại của người dân, giảm tiêu thụ năng lượng trong vận hành, đồng thời góp phần bảo vệ môi trường và bảo đảm quốc phòng - an ninh.

Đường sắt đô thị là phương thức giao thông xanh, sạch vì sử dụng điện. Ở các đô thị lớn trên thế giới, đường sắt đô thị thường đảm nhận 50-70% nhu cầu đi lại thường xuyên của người dân và du khách. Tuy nhiên hiện tại, vận tải hành khách công cộng của Hà Nội, bao gồm 2 tuyến đường sắt đô thị, các tuyến xe buýt (trong đó có một số xe buýt điện), cùng các phương tiện điện khác, mới đáp ứng khoảng 18-19% nhu cầu đi lại".

Thí điểm cơ chế đặc thù thúc đẩy các dự án đường sắt đô thị

Mới đây, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 188/2025/QH15 cho phép thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để thúc đẩy đầu tư và phát triển các dự án đường sắt đô thị tại TP Hà Nội và TP.HCM. Đây được coi là chìa khóa để các thành phố tháo gỡ những khó khăn về thể chế để phát triển đường sắt đô thị.

Nghị quyết yêu cầu TP. Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành thực hiện một số nhiệm vụ sau: Rà soát, điều chỉnh quy hoạch vùng phụ cận ga, đề-pô đường sắt, điều chỉnh các chỉ tiêu quy hoạch, kiến trúc, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội (nếu cần) để triển khai dự án khai thác quỹ đất theo mô hình TOD.

Tổ chức lập, phê duyệt dự án khai thác quỹ đất theo mô hình TOD tại các ga, đề-pô đường sắt đô thị. Bố trí nguồn vốn ngân sách địa phương để triển khai dự án đầu tư công thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy hoạch vùng phụ cận ga đường sắt để tạo quỹ đất đấu giá nhằm phát triển đô thị theo quy định của pháp luật. Tổ chức đấu giá quỹ đất vùng phụ cận ga, đề-pô đường sắt để phát triển đô thị theo quy định của pháp luật để tạo nguồn ngân sách cho địa phương…

Được biết, trong những năm qua, thành phố đã nỗ lực triển khai các dự án đường sắt đô thị. Tuyến đường sắt đô thị số 3, đoạn Nhổn - ga Hà Nội đã khai thác đoạn trên cao; các tuyến khác như tuyến số 2, số 3.2, số 5, số 6... đang được khẩn trương chuẩn bị đầu tư. Tuy nhiên, quá trình triển khai còn chậm, gặp nhiều khó khăn trong huy động vốn, giải phóng mặt bằng, cũng như phối hợp liên ngành.

Trong cuộc họp Ban Chỉ đạo các dự án đường sắt trên địa bàn TP Hà Nội mới đây, Chủ tịch UBND TP Hà Nội, Trưởng ban Ban Chỉ đạo Trần Sỹ Thanh cho rằng, Hà Nội là đô thị đặc biệt, trung tâm chính trị - hành chính quốc gia, đồng thời là hạt nhân của Vùng Thủ đô. Trong quá trình phát triển, hệ thống giao thông, đặc biệt là giao thông công cộng khối lượng lớn có vai trò then chốt trong việc giải quyết căn cơ ùn tắc, giảm phát thải khí nhà kính, đồng thời định hình không gian đô thị và nâng cao chất lượng sống của người dân. Phát triển đường sắt đô thị không chỉ là câu chuyện của giao thông, mà là "chìa khóa" cho sự phát triển đô thị bền vững, là động lực để tái cấu trúc không gian đô thị theo định hướng TOD. Đây cũng là hướng đi phù hợp với xu thế toàn cầu, với cam kết Net-Zero vào năm 2050 mà Việt Nam và Hà Nội đang nỗ lực thực hiện.