Cuộc can thiệp vi phẫu ở mức khó nhất

Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã tiếp nhận bệnh D, (38 tuổi, thủy thủ tàu viễn dương) gặp tai nạn trong bão số 12. Cú va đập cực mạnh khiến ngón trỏ tay phải bị đứt lìa, may mắn anh D nhanh chóng sơ cứu và phần ngón tay đứt rời bảo quản.

Trong tình hình thời tiết mưa bão rất to, việc đưa anh D vào bờ vô cùng khó khăn, nên phải nhờ đến sự hỗ trợ của cơ quan Tìm kiếm cứu hộ cứu nạn Quốc gia. Khi tới được cơ sở y tế gần nhất, anh D chỉ kịp sơ cứu rồi lập tức cùng người nhà lên chuyến bay sớm nhất ra Hà Nội, với hy vọng được nối lại ngón tay đã đứt rời.

Lúc anh D đặt chân đến Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, thời gian thiếu máu đã vượt quá 25 giờ, con số vốn được xem là "giới hạn tử" của các ca nối chi thể. Dù vậy, phần ngón tay vẫn còn mềm và mô chưa hoại tử nhờ bảo quản đúng cách. Những yếu tố mong manh ấy đã tạo cơ hội cuối cùng cho ê kíp bác sĩ.

Bệnh viện lập tức kích hoạt quy trình cấp cứu tối khẩn cấp và hội chẩn đa chuyên khoa. Trong phòng mổ, hai kíp phẫu thuật làm việc cùng lúc: một kíp xử lý ngón đứt rời, kíp còn lại chuẩn bị mỏm cụt. Xương ngón được cố định bằng kim chuyên dụng, hệ thống gân - dây chằng được khâu phục hồi.

Thử thách lớn nhất đến từ việc nối lại hệ thống mạch máu và thần kinh cực nhỏ chỉ khoảng 0,8 đến 1 mm. Dưới kính hiển vi phẫu thuật, từng mối nối đòi hỏi độ chính xác tuyệt đối. Đây là kỹ thuật đòi hỏi sự tinh vi ở mức cao nhất, bởi chỉ cần một mối nối mạch máu không thông, dòng máu không thể nuôi được đầu ngón và phần chi sẽ hoại tử.

Với ca thiếu máu kéo dài kỷ lục, các bác sĩ phải liên tục kiểm soát chống co thắt mạch, duy trì nhiệt độ ổn định và theo dõi tuần hoàn ngoại vi từng phút.

TS.BS Vũ Trung Trực, Phó Trưởng khoa Phẫu thuật Hàm mặt, Tạo hình và Thẩm mỹ, người trực tiếp thực hiện ca phẫu thuật cho biết: "Trong những ca nối chi thể, thời gian thiếu máu kéo dài thường là rào cản rất lớn. Tuy nhiên thành công của ca nối nhờ cấu trúc ngón tay ít cơ, có khả năng chịu thiếu máu tốt hơn so với phần chi thể khác; đồng thời, được bảo quản đúng cách từ hiện trường cùng kinh nghiệm và tay nghề cao của ê kíp vi phẫu".

Sau mổ, ngón tay của anh D đã hồng trở lại, tuần hoàn ổn định và bắt đầu tập phục hồi chức năng.

Lưu ý khi bảo quản chi thể bị đứt

Theo các bác sĩ Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, thời gian vàng cứu chi thể đứt rời, có thể nối lại chi trong vòng 12 giờ, nhưng chức năng sẽ hạn chế. Thời gian lý tưởng là 6 giờ tính từ lúc bị đứt đến khi khôi phục tuần hoàn, với điều kiện phần chi được bảo quản đúng cách. Do vậy cần lưu ý cách bảo quản chi thể bị đứt trước khi bệnh nhân được đưa tới bệnh viện phẫu thuật.

Với bệnh nhân (phần chi bị đứt):

- Rửa vết thương bằng nước sạch/nước muối sinh lý, băng bằng gạc sạch.

- Ngón tay đứt: chỉ cần băng ép.

- Bàn tay/bàn chân đứt: cần garô để cầm máu; đặt garô cách mỏm cụt khoảng 10 cm, ghi nhận thời điểm.

Nếu đi xa, mỗi 90 phút nới garô 5 phút.

Với phần chi đứt rời:

- Cầm nhẹ, rửa bằng nước sạch/nước muối.

- Không dùng xà phòng hay hóa chất.

- Bọc bằng gạc/vải sạch, cho vào túi nilông mỏng, buộc kín.

- Đặt túi vào đá lạnh nhưng không để chi tiếp xúc trực tiếp với đá.

Nếu phần chi còn dính một phần, không cắt rời, chỉ cần băng lại và chườm lạnh bên cạnh. Đưa bệnh nhân đến cơ sở có khả năng vi phẫu nối chi, tránh đi vòng gây mất thời gian vàng.

Theo BS Trung Trực, việc trang bị kiến thức sơ cứu, bình tĩnh xử lý và bảo quản đúng ngay từ hiện trường giúp gia tăng đáng kể khả năng thành công của phẫu thuật, giúp phục hồi chức năng và thẩm mỹ, giảm nguy cơ tàn tật cho người bị tai nạn.