Điểm nổi bật nhất của Nghị định 84 là lần đầu tiên cho phép áp dụng cơ chế "cho thuê" và "chuyển nhượng có thời hạn quyền khai thác" tài sản kết cấu hạ tầng hàng hải. Đây được coi là bước đột phá trong chính sách, giúp huy động nguồn lực xã hội vào đầu tư, quản lý, khai thác hệ thống cảng biển, luồng hàng hải, đèn biển, báo hiệu, khu neo đậu và các công trình hỗ trợ an toàn hàng hải.

Hệ thống cảng biển Việt Nam đã có những sự phát triển hết sức ấn tượng, đặc biệt là về cơ sở hạ tầng cảng biển và sản lượng hàng hóa thông qua.

Theo đó, Nhà nước vẫn giữ quyền sở hữu tài sản, song doanh nghiệp được tham gia khai thác có thời hạn theo hợp đồng được phê duyệt, bảo đảm nguyên tắc công khai, minh bạch và không làm thất thoát tài sản công. Cơ chế này không chỉ giảm gánh nặng ngân sách, mà còn mở ra cơ hội tăng hiệu quả sử dụng hạ tầng, cải thiện năng lực dịch vụ hàng hải và thúc đẩy phát triển logistics biển.

Bên cạnh đó, Nghị định yêu cầu mọi tài sản kết cấu hạ tầng hàng hải phải được thống kê, định giá, kế toán, bảo trì và giám sát thường xuyên, đồng thời bảo đảm khai thác "an toàn – thông suốt – bền vững". Các bộ, ngành và địa phương được giao trách nhiệm cụ thể trong quản lý, tránh tình trạng buông lỏng hoặc chồng chéo.

TS. Nguyễn Minh Đức, Phó Trưởng Khoa Kinh tế, Đại học Hàng hải Việt Nam cho biết: Trong thời gian qua, hệ thống cảng biển Việt Nam đã có những sự phát triển hết sức ấn tượng, đặc biệt là về cơ sở hạ tầng cảng biển và sản lượng hàng hóa thông qua. Trong khoảng 20 năm, tổng chiều dài cầu tàu toàn quốc đã tăng gấp 5 lần (từ khoảng 20 km lên đến 110 km), tổng công suất hệ thống cảng biển toàn quốc cũng tăng gấp 8 lần (từ khoảng 90 triệu tấn/năm lên đến 750 triệu tấn/năm).

Theo Quyết định số 1579/QĐ-TTg và Quyết định số 442/QĐ-TTg về Phê duyệt quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050, kế hoạch tăng trưởng sản lượng hàng hóa thông qua, đặc biệt tại các cảng biển nhóm số 1 và số 4, như cảng Hải Phòng và cảng Thành phố Hồ Chí Minh cũng đề ra những mục tiêu đầy tham vọng. Bên cạnh đó, là những quyết tâm trong việc phát triển các cảng biển trung chuyển quốc tế tại Cái Mép – Thị Vải, Lạch Huyện, các trung tâm logistics quốc tế gắn với cảng biển tại Hải Phòng và thành phố Hồ Chí Minh.

Để thực hiện được những mục tiêu đó, cần thiết phải huy động được tối đa các nguồn lực trong và ngoài nước, nâng cao hiệu quả huy động vốn xã hội trong đầu tư, khai thác cơ sở hạ tầng hàng hải, cảng biển. Việc ban hành Nghị định 84/2025/NĐ-CP là bước ngoặt trong cải cách cơ chế quản lý tài sản công ngành hàng hải, tạo hành lang pháp lý rõ ràng, minh bạch, mở rộng không gian huy động vốn tư nhân trong phát triển hạ tầng cảng biển, qua đó nâng cao hiệu suất khai thác, chất lượng dịch vụ và khả năng cạnh tranh, từng bước xây dựng hệ thống cảng biển quốc gia hiện đại, kết nối khu vực và quốc tế.