Gắn phát triển báo chí với trách nhiệm xã hội và đạo đức nghề nghiệp

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng, dự thảo Luật gồm 4 chương, 51 điều, giảm 2 chương, 10 điều so với luật hiện hành.

Luật được xây dựng trên cơ sở kế thừa các quy định còn phù hợp, đồng thời sửa đổi, bổ sung nhiều nội dung quan trọng nhằm nâng cao chất lượng quản trị hệ thống báo chí quốc gia, tạo hành lang pháp lý thuận lợi để báo chí phát triển trong giai đoạn mới.

Dự thảo Luật xác định có 4 loại hình báo chí: báo in, báo nói, báo hình và báo điện tử; Bổ sung 3 điều mới, trong đó Điều 20 quy định về thu hồi giấy phép hoạt động báo chí, khắc phục tình trạng chỉ có chế tài hành chính mà chưa có biện pháp xử lý dứt điểm vi phạm.

Theo đó, cơ quan báo chí bị thu hồi giấy phép hoạt động báo chí trong 3 trường hợp: có giấy phép hoạt động báo chí nhưng không hoạt động; không đảm bảo các điều kiện hoạt động theo quy định; vi phạm quy định Điều 9 về các hành vi nghiêm cấm của Luật gây ảnh hưởng nghiêm trọng trở lên hoặc vi phạm hành chính bị xử lý nhiều lần.

Cùng đó, bổ sung hai Điều 30 và 31 quy định về hoạt động báo chí trên không gian mạng và trách nhiệm của cơ quan báo chí khi mở kênh nội dung số, nhằm xác lập hành lang pháp lý cho báo chí số, bảo đảm minh bạch, an toàn, chống tin giả và hạn chế sự chi phối của nền tảng xuyên biên giới.

Về phân cấp, phân quyền, Luật dự kiến phân quyền cho UBND cấp tỉnh thêm 10 thủ tục hành chính trong lĩnh vực báo chí, bao gồm: Cấp, thu hồi Giấy phép xuất bản thêm ấn phẩm báo chí, phụ trương cho cơ quan báo chí của địa phương; Đăng ký danh mục báo chí in nhập khẩu; Cấp giấy phép xuất bản bản tin, xuất bản đặc san cho cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp của địa phương…

Bên cạnh đó, Luật mở rộng không gian hoạt động của báo chí trên môi trường số, tạo cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển kinh tế báo chí, gắn phát triển báo chí với trách nhiệm xã hội và đạo đức nghề nghiệp, bảo đảm báo chí thực hiện sứ mệnh định hướng và dẫn dắt thông tin cho xã hội.

Dự thảo Luật quy định nguồn thu của cơ quan báo chí gồm: Do cơ quan chủ quản báo chí cấp; thu từ bán báo chí in; bán quyền xem, nghe tác phẩm báo chí, các sản phẩm báo chí; quảng cáo; trao đổi, mua bán bản quyền nội dung; cho phép khai thác, sử dụng tác phẩm báo chí.

Ngoài ra còn có nguồn thu từ hoạt động kinh doanh, dịch vụ, liên kết của cơ quan báo chí, các đơn vị trực thuộc cơ quan báo chí; từ cung cấp dịch vụ sự nghiệp công do cơ quan nhà nước có thẩm quyền giao nhiệm vụ, đặt hàng, đấu thầu; từ người có nhu cầu đăng bài nghiên cứu khoa học.

Làm rõ hơn khái niệm "kinh tế báo chí", cơ chế tự chủ

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết: Về đối tượng được đề nghị cấp giấy phép hoạt động báo chí, Ủy ban nhất trí với cơ quan chủ trì soạn thảo về việc giao Chính phủ quy định cụ thể các điều kiện đối với tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội khi đề nghị cấp giấy phép hoạt động báo chí.

Liên quan đến kinh tế báo chí, Ủy ban nhất trí với các quy định nhằm tạo điều kiện cho các cơ quan báo chí có thêm nguồn thu, tăng thêm nguồn lực tài chính để bảo đảm và nâng cao chất lượng hoạt động.

Tuy nhiên, đề nghị tiếp tục nghiên cứu, bổ sung, làm rõ hơn khái niệm "kinh tế báo chí" và các quy định liên quan đến đầu tư công, cơ chế tự chủ, những quy định về nguồn thu từ hoạt động kinh doanh của cơ quan báo chí.

Về hoạt động báo chí trên không gian mạng, Ủy ban đề nghị nghiên cứu, bổ sung các quy định nhằm thúc đẩy hoạt động của báo chí trên không gian mạng; trách nhiệm pháp lý của các nền tảng mạng xã hội nước ngoài trong trường hợp kênh nội dung trên không gian mạng của cơ quan báo chí bị xâm nhập, sửa đổi thông tin có nội dung vi phạm pháp luật; xử lý đối với trường hợp để nội dung vi phạm xuất hiện trên kênh này.

Đồng thời, đề nghị nghiên cứu có quy định nguyên tắc về cơ chế thực hiện thỏa thuận, trách nhiệm của cơ quan báo chí và cơ quan, tổ chức liên quan trong việc bảo đảm quyền tác giả, quyền liên quan đối với tác phẩm báo chí trên không gian mạng, tác phẩm báo chí có sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI).

Ủy ban đề nghị cần tiếp tục hoàn thiện, bổ sung các quy định theo hướng tạo ra hành lang pháp lý để xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển các nền tảng công nghệ số trong nước, phân phối nội dung thông tin báo chí; về quyền, trách nhiệm pháp lý của nhà báo, cơ quan báo chí khi sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong hoạt động báo chí.