Giới hạn tiêu thụ nhiên liệu phương tiện giúp giảm phát thải CO₂

Báo cáo về quá trình xây dựng dự thảo tiêu chuẩn mới, Cục Đăng kiểm VN cho biết, xe hai bánh bao gồm xe mô tô và xe gắn máy là phương tiện giao thông chủ yếu ở Việt Nam; thị trường xe hai bánh tại Việt Nam đứng thứ hai trong khu vực Đông Nam Á và thứ tư thế giới.

Doanh số xe hai bánh đạt đỉnh vào năm 2018 với hơn 3,5 triệu xe và bắt đầu giảm từ năm 2019 tuy nhiên, đây vẫn là phương tiện được ưa chuộng tại Việt Nam, kéo theo đó là lượng khí nhà kính phát thải ngày càng lớn - tác nhân chính gây ra biến đổi khí hậu.

Thống kê cho thấy, trung bình mỗi năm, các hoạt động GTVT phát thải khoảng 30 triệu tấn CO₂, trong đó vận tải đường bộ chiếm 85% lượng phát thải.

Tại Hội nghị về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc (COP26), Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã công bố các cam kết mạnh mẽ nhằm giải quyết biến đổi khí hậu và cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Bản cập nhật đóng góp quốc gia tự quyết định (NDC) năm 2022 của Việt Nam đã đề ra 10 nhóm giải pháp nhằm giảm phát thải CO₂ trong hoạt động GTVT. Trong đó, giới hạn mức tiêu thụ nhiên liệu đối với xe cơ giới sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới được xác định là giải pháp có hiệu quả lớn nhất, đóng góp tới 34,33% tổng lượng phát thải CO₂ giảm được trong ngành GTVT.

Hiện nay, Việt Nam đang thực hiện dán nhãn năng lượng đối với xe mô tô và xe gắn máy được sản xuất, lắp ráp từ linh kiện rời, hoàn toàn mới hoặc nhập khẩu chưa qua sử dụng.

Trong đó, TCVN 7356:2014 về giới hạn tiêu thụ nhiên liệu và phương pháp xác định giá trị tiêu thụ nhiên liệu cho mô tô, xe máy hai bánh - do Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành từ năm 2014, hiện không quy định bắt buộc áp dụng.

Song dù vậy, theo thống kê ban đầu của Hiệp hội Các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM) trong giai đoạn 2016-2020, đa số các xe bán ra đều đạt được theo giới hạn tiêu thụ nhiên liệu cho các kiểu loại xe riêng lẻ (MEPS) theo quy định tại tiêu chuẩn này.

Do đó, nếu tiếp tục áp dụng các mức giới hạn tiêu thụ nhiên liệu theo TCVN 7356:2013 sẽ không có hiệu quả trong việc giảm phát thải khí các-bon của ngành GTVT.

Từ thực tế đó, Cục Đăng kiểm VN nhấn mạnh sự cần thiết phải xây dựng và ban hành tiêu chuẩn mới có tính bắt buộc về giới hạn tiêu thụ nhiên liệu và phát thải CO₂, đồng thời giúp Việt Nam trở thành nước tiên phong trong khu vực ASEAN và trên thế giới thiết lập các tiêu chuẩn tiết kiệm nhiên liệu cho xe mô tô, xe gắn máy và đẩy nhanh quá trình điện khí hóa.

Đề xuất giới hạn mức tiêu thụ nhiên liệu xe mô tô, xe gắn máy theo đội xe

Để cụ thể hóa quy định tiêu thụ năng lượng cho xe mô tô, xe gắn máy được sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu theo tình hình mới và cam kết giảm phát thải khí nhà kính, thúc đẩy chuyển đổi xanh trong lĩnh vực giao thông, Cục Đăng kiểm VN đang xây dựng dự thảo tiêu chuẩn mới về giới hạn mức tiêu thụ nhiên liệu cho xe mô tô, xe gắn máy.

Dự thảo TCVN đang được Bộ Xây dựng lấy ý kiến hiện đề xuất phương pháp giới hạn mức tiêu thụ nhiên liệu và phương pháp đánh giá cho đội xe (hay còn gọi là CAFC - Corporate Average Fuel Economy).

Cục Đăng kiểm VN cho biết, qua nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế, thay vì áp dụng giới hạn tiêu thụ nhiên liệu cho từng mẫu xe riêng lẻ, nhiều nước và khu vực hiện đang chuyển sang quản lý theo mức tiêu thụ trung bình toàn đội xe do một nhà sản xuất cung cấp.

Với phương pháp này, những mẫu xe có hiệu suất nhiên liệu cao có thể "bù trừ" cho các mẫu kém hiệu quả hơn trong cùng danh mục của một hãng sản xuất.

Cơ quan quản lý vì vậy cũng có thể đưa ra các yêu cầu nghiêm ngặt hơn cho tất cả phương tiện thay vì đặt mục tiêu cho từng mẫu riêng lẻ mà vẫn tạo điều kiện cho doanh nghiệp đạt được mục tiêu chung về tiết kiệm nhiên liệu, đồng thời thúc đẩy đổi mới về công nghệ.