Phân cấp thẩm quyền phê duyệt quy hoạch từ Thủ tướng xuống UBND cấp tỉnh

Chiều 13/10, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn.

Trình bày dự thảo luật, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Tường Văn cho biết, việc xây dựng dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn là cần thiết để phù hợp tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, phân quyền, phân cấp, đơn giản hóa thủ tục hành chính, giải quyết khó khăn, vướng mắc phát sinh trong thực tiễn.

Dự thảo luật có hai điều, trong đó sửa đổi, bổ sung 16 điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn số 47/2024/QH15 nhằm phù hợp pháp luật về quy hoạch, đất đai, xây dựng; phân định thẩm quyền; phân quyền, phân cấp phù hợp tổ chức chính quyền địa phương hai cấp và đơn giản hóa thủ tục hành chính.

Dự thảo luật chỉnh lý kỹ thuật 21 điều, bãi bỏ hai điều, phù hợp tổ chức chính quyền địa phương hai cấp và giữ nguyên 20 điều.

Về nội dung cụ thể, dự thảo luật sửa đổi, bổ sung quy định giải thích từ ngữ "đô thị" nhằm quy định rõ những đặc điểm cơ bản.

Trong đó, "đô thị" được quy định là phạm vi không gian tập trung dân cư sinh sống có mật độ cao và chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực phi nông nghiệp; có cơ sở hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội phát triển, hiện đại; là trung tâm tổng hợp hoặc chuyên ngành; có vai trò thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia hoặc một vùng lãnh thổ. Đô thị gồm thành phố, đô thị thuộc tỉnh hoặc thuộc thành phố và đặc khu.

Một nội dung quan trọng trong dự thảo luật là phân quyền, phân cấp lĩnh vực quy hoạch đô thị và nông thôn. Việc này được thực hiện đúng theo tinh thần chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, đó là bảo đảm tăng cường phân cấp, phân quyền đi đôi với phân bổ nguồn lực, nâng cao năng lực thực thi và kiểm tra, giám sát.

Về tổ chức lập quy hoạch đô thị và nông thôn, dự thảo phân cấp trách nhiệm từ Bộ Xây dựng trong tổ chức lập những quy hoạch do Thủ tướng Chính phủ giao cho UBND cấp tỉnh.

Về phê duyệt quy hoạch đô thị và nông thôn, dự thảo luật phân cấp thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch cho UBND cấp tỉnh; Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ trưởng Bộ Công an phê duyệt đối với dự án quốc phòng, an ninh cần bảo đảm bí mật Nhà nước.

Như vậy, Thủ tướng Chính phủ chỉ phê duyệt quy hoạch chung của thành phố (trực thuộc Trung ương) và quy hoạch chung khu kinh tế.

UBND cấp tỉnh phê duyệt các quy hoạch chung đô thị thuộc tỉnh, quy hoạch chung khu du lịch quốc gia, quy hoạch chung xã, quy hoạch chung đặc khu, các quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết có phạm vi liên quan hai đơn vị hành chính cấp xã; quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết của khu vực có ý nghĩa quan trọng của tỉnh, thành phố về chính trị, văn hóa, lịch sử, an ninh, quốc phòng.

UBND cấp xã phê duyệt các quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết thuộc địa giới hành chính của mình.

Căn cứ yêu cầu quản lý phát triển, điều kiện, năng lực của UBND cấp xã và cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp xã, UBND cấp tỉnh quyết định phân cấp, ủy quyền cho UBND cấp xã phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch, quy hoạch chung xã.

Cơ quan tổ chức thẩm định quy hoạch đô thị và nông thôn được quy định tương ứng với thẩm quyền phê duyệt quy hoạch.

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi thông tin, đa số ý kiến Thường trực Uỷ ban nhất trí với cơ sở chính trị, cơ sở pháp lý và cơ sở thực tiễn của việc sửa đổi, bổ sung luật theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Thường trực Uỷ ban đánh giá hồ sơ dự án Luật đủ điều kiện để trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến, đồng thời xem xét bổ sung vào dự kiến chương trình Kỳ họp Quốc hội theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025.

Góp ý một số nội dung cụ thể, Thường trực Uỷ ban đề nghị nghiên cứu xác định rõ vai trò của Quy hoạch chung - Quy hoạch phân khu - Quy hoạch chi tiết, hoàn thiện quy định về những trường hợp lập quy hoạch, các cấp độ quy hoạch được lập trong từng trường hợp.

Uỷ ban đề nghị phân định rõ nội dung giữa những bản quy hoạch, tránh trùng lắp, giản lược tầng nấc trung gian không cần thiết.

Nhiều ý kiến đề nghị nghiên cứu quy định theo hướng Nhà nước chỉ phê duyệt Quy hoạch chung và Quy hoạch phân khu (1/2.000) đã bảo đảm đủ chỉ tiêu cần thiết cho công tác quản lý nhà nước, với thời hạn quy hoạch đủ dài, ổn định để là công cụ định hướng, dẫn dắt cho sự phát triển dài hạn, đồng thời, linh hoạt trong việc chia giai đoạn thực hiện phù hợp thời kỳ quy hoạch của những quy hoạch liên quan.

Ý kiến này cho rằng Nhà nước không phê duyệt Quy hoạch chi tiết quá cụ thể, thay vào đó quản lý theo quy chuẩn, tiêu chuẩn ở quy hoạch cấp độ trên và thực hiện cơ chế "hậu kiểm" theo thông tin đăng ký của nhà đầu tư về nội dung quy hoạch chi tiết.

Trong khi đó, có ý kiến đề nghị quy định theo hướng Nhà nước chỉ phê duyệt quy hoạch chung đối với trường hợp dự án, công trình có tính chất đặc biệt quan trọng, công trình hạ tầng kỹ thuật khung, khu vực có ý nghĩa, vai trò quan trọng về chính trị, văn hóa, lịch sử quốc phòng, an ninh...

Nếu để nhà đầu tư tự triển khai dựa trên quy hoạch chung, rủi ro hậu kiểm sẽ rất lớn

Giải trình, làm rõ những ý kiến tại phiên họp, liên quan vấn đề phân cấp thẩm quyền, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Tường Văn cho biết, Bộ Xây dựng nhận thấy hiện nay có hai luồng ý kiến.

Một luồng cho rằng cần nâng thẩm quyền phê duyệt, bởi theo quy định hiện hành, quy hoạch chung của sáu thành phố trực thuộc Trung ương thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ, trong khi những quy hoạch khác thuộc thẩm quyền của cấp tỉnh.

Mặt khác, quy hoạch tỉnh lại bao gồm cả "quy hoạch tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương", nên thẩm quyền phê duyệt cần được điều chỉnh cho thống nhất giữa các luật.

Bộ Xây dựng kiến nghị giữ thẩm quyền phê duyệt quy hoạch tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thuộc Thủ tướng Chính phủ, nhằm đảm bảo tính thống nhất với thẩm quyền phê duyệt quy hoạch chung của những thành phố này.

Lý do là quy hoạch chung của các thành phố trực thuộc Trung ương có ý nghĩa rất lớn, đóng góp quan trọng cho tăng trưởng GDP. Hiện nay, sáu thành phố trực thuộc Trung ương đóng góp 50 - 60% GDP của cả nước.

Liên quan vấn đề Nhà nước có nên phê duyệt quy hoạch chi tiết hay không, Thứ trưởng Bộ Xây dựng cho hay, trong tiến trình đơn giản hóa thủ tục hành chính, chúng ta đã giảm cấp độ phê duyệt quy hoạch từ ba xuống hai cấp, gồm quy hoạch chung và quy hoạch chi tiết. Quy hoạch chung do Nhà nước lập còn quy hoạch chi tiết do nhà đầu tư lập.

Việc Nhà nước (cấp địa phương) phê duyệt quy hoạch chi tiết nhằm bảo đảm nội dung này phù hợp quy hoạch chung, đồng thời kiểm soát nhữngchỉ tiêu, quy chuẩn, tiêu chuẩn xây dựng.

"Nếu bỏ khâu phê duyệt này, để nhà đầu tư tự triển khai dựa trên quy hoạch chung, rủi ro trong công tác hậu kiểm sẽ rất lớn. Đặc biệt, với các khu đô thị quy mô hàng trăm hecta, việc không có quy hoạch chi tiết sẽ gây khó khăn trong kiểm soát phát triển đô thị", Thứ trưởng Nguyễn Tường Văn nhấn mạnh.

Hơn nữa, theo hướng sửa Luật Xây dựng, quy hoạch chi tiết còn là cơ sở để cấp phép xây dựng. Do đó, việc Nhà nước tiếp tục phê duyệt quy hoạch chi tiết là phù hợp và gắn liền với lộ trình cải cách hành chính, hướng tới bỏ thủ tục cấp giấy phép xây dựng.

Thứ trưởng Nguyễn Tường Văn chỉ ra kinh nghiệm quốc tế cho thấy chính quyền địa phương ở nhiều quốc gia đều phê duyệt quy hoạch chi tiết đô thị để kiểm soát việc triển khai và cấp phép xây dựng.

Kết luận cuộc họp, Phó chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh nói, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao Chính phủ và Bộ Xây dựng đã khẩn trương chuẩn bị hồ sơ dự án luật, bảo đảm đầy đủ, đúng tiến độ theo quy định.

Để bảo đảm chất lượng dự án luật trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 10, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho hay, do kỳ họp tới sẽ xem xét, sửa đổi nhiều luật có liên quan quy hoạch nên đề nghị các cơ quan soạn thảo bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất giữa Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn với Luật Quy hoạch (sửa đổi), Luật Đầu tư (thay thế), Luật Xây dựng (sửa đổi), Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, cũng như Luật Đất đai để kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thực hiện.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với phạm vi sửa đổi của dự án luật, nhưng đề nghị Chính phủ cần có sự thống nhất nội bộ, xác định rõ những nội dung gốc, nguyên tắc để các dự án luật khác điều chỉnh theo, tránh chồng chéo, mâu thuẫn trong tổ chức thực hiện và triển khai dự án đầu tư.