Đẩy nhanh hoàn thành cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu

Sáng 12/8, tổ khảo sát số 2 của Đoàn đại biểu Quốc hội TP.HCM đã kiểm tra thực địa và làm việc với các đơn vị liên quan về dự án thành phần 3 cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu (đoạn qua TP.HCM) và tiến độ xây dựng khu thương mại tự do gắn với cảng Cái Mép - Thị Vải.

Mở đầu buổi làm việc, ông Phạm Trọng Nhân, Thành ủy viên, Phó chủ tịch Liên đoàn lao động TP.HCM (trưởng đoàn) cho biết, mục tiêu chuyến khảo sát là lắng nghe đầy đủ thông tin, ghi nhận khó khăn, vướng mắc từ địa phương, sở ngành và nhà đầu tư về các dự án để kịp thời kiến nghị các cấp tháo gỡ, thúc đẩy hai dự án sớm hoàn thành, góp phần tăng trưởng kinh tế khu vực.

Báo cáo tại buổi làm việc, ông Nguyễn Công Danh, Phó giám đốc Ban QLDA Giao thông khu vực và Chuyên ngành nông nghiệp Bà Rịa - Vũng Tàu cho biết, dự án thành phần 3 dài gần 20km, điểm đầu tại Km 34+200 (kết nối thành phần 2 qua Đồng Nai), điểm cuối tại Km 53+700 giao quốc lộ 56 – tuyến tránh Bà Rịa. Tổng vốn đầu tư 7.216 tỷ đồng, gồm 4.021 tỷ cho giải phóng mặt bằng. Trong đó, ngân sách địa phương 2.011 tỷ, ngân sách Trung ương 5.205 tỷ.

Tuyến được thiết kế quy mô 4 làn cao tốc hoàn chỉnh, 2 làn dừng khẩn cấp, nền đường rộng 24,75 - 27m, giải phóng mặt bằng theo quy mô 6 làn (trung bình 67m). Dự án đảm bảo tiến độ đưa vào khai thác năm 2025, sản lượng thi công đạt 92% giá trị hợp đồng và đã thông xe kỹ thuật ngày 19/4/2025.

Hiện phần đường cơ bản hoàn thành lớp bê tông nhựa, sơn kẻ, dải phân cách, hàng rào, đang lắp đặt hệ thống an toàn giao thông, chiếu sáng tại các nút giao Hội Bài - Phước Tân và quốc lộ 56. Trên toàn tuyến có 4 cầu chính và 7 cầu vượt ngang, trong đó 4 cầu chính đã hoàn tất, 5 cầu vượt ngang đã xong, còn 2 cầu đang hoàn thiện đường dẫn, dự kiến xong tháng 9/2025.

Song song, đơn vị tư vấn đang lập điều chỉnh bổ sung nút giao đường Mỹ Xuân - Ngãi Giao - Hòa Bình (ĐT991), dự kiến trình thiết kế trước 15/8, bàn giao ranh giải phóng mặt bằng trước 25/8, khởi công quý I/2026.

Ban QLDA kiến nghị TP.HCM cho phép sử dụng khoảng 1.000 lô đất tái định cư tại phường Phú Mỹ (thành phố Phú Mỹ cũ) để bố trí cho các hộ dân thuộc phường Tân Thành thuộc diện di dời làm nút giao nêu trên nhằm bảo đảm tiến độ dự án.

Sau khi nghe báo cáo, các thành viên đoàn công tác đề nghị chủ đầu tư yêu cầu đơn vị thi công cần đặc biệt chú trọng công tác bảo đảm ATGT trong quá trình triển khai dự án. Cần có biện pháp kiểm soát, không cho xe máy và các phương tiện cá nhân không liên quan vào khu vực thi công để tránh nguy cơ mất ATGT.

Đoàn cũng yêu cầu làm rõ vì sao dù đã hoàn thành giải phóng mặt bằng nhưng hiện lại phát sinh thêm diện tích phải bàn giao, đồng thời bổ sung xây dựng nút giao mới… Những yếu tố này sẽ ảnh hưởng thế nào đến tiến độ tổng thể của dự án. Ngoài ra, đoàn quan tâm đến việc các hộ dân tại khu vực nút giao có đồng thuận với phương án giải phóng mặt bằng hay không, và liệu có phát sinh đơn thư khiếu nại.

Báo cáo làm rõ thêm, ông Nguyễn Công Danh cho biết, dự án dự kiến đủ điều kiện thông xe vào tháng 10/2025, tuy nhiên vẫn cần hoàn tất thủ tục và nhận được sự chấp thuận của các cơ quan chức năng trước khi đưa vào khai thác.

Trường hợp nút giao mới bổ sung để phục vụ kết nối cảng chưa hoàn thành, việc lưu thông vẫn không bị ảnh hưởng nhờ hệ thống các nút giao khác trên tuyến, bảo đảm đáp ứng nhu cầu đi lại.

Đặc biệt nếu đoạn cao tốc qua Đồng Nai chưa kịp hoàn thiện, việc khai thác có thể giới hạn ở hướng về TP.HCM. Riêng với dự án thành phần 2 đoạn qua sân bay Long Thành, cơ bản tuyến vẫn đảm bảo kết nối. Ông Danh cũng khẳng định, phần lớn người dân đều đồng thuận di dời để triển khai nút giao mới.

Thúc đẩy đề án khu thương mại tự do Cái Mép Hạ quy mô gần 3.800ha

Đối với đề án khu thương mại tự do gắn với cảng Cái Mép - Thị Vải, theo đại diện Sở Công Thương, khu thương mại tự do (FTZ) sẽ được triển khai tại phường Tân Phước và phường Tân Hải (TP.HCM). Đây sẽ là khu FTZ gắn liền hệ sinh thái công nghiệp - dịch vụ hoàn chỉnh, thực hiện theo đề án riêng trình cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Trước đó, ngày 21/5, UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cũ (nay là TP.HCM) đã trình Thủ tướng, Phó Thủ tướng Thường trực và Bộ Tài chính xem xét phê duyệt đề án. Theo quy hoạch, FTZ Cái Mép Hạ có diện tích 3.764,22ha, chia thành 3 khu chức năng, 8 phân khu liền kề.

Khu chức năng 1 sẽ là đầu mối giao thông vận tải (1.735,03ha) gồm các bến cảng container hiện hữu, bến cảng Cái Mép Hạ, bến cảng hạ lưu, ga đường sắt Cái Mép Hạ thuộc tuyến đường sắt Biên Hòa - Vũng Tàu và cảng thủy nội địa. Hệ thống này sẽ kết nối đa phương thức với sân bay Long Thành và hành lang kinh tế Xuyên Á, giảm chi phí logistics và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Khu chức năng 2, kho bãi logistics và công nghiệp (1.178,52ha) gồm khu Nam KCN Cái Mép và Trung tâm logistics Cái Mép Hạ.

Khu chức năng 3, công nghiệp công nghệ cao, đô thị và dịch vụ (850,67ha), trong đó có diện tích dành cho khu dự trữ xanh và tín chỉ carbon rừng.

Đề án cũng được đề xuất hai nhóm chính sách, bao gồm vận dụng quy định hiện hành gồm 17 chính sách đặc thù đã ban hành, áp dụng linh hoạt cho FTZ. Chính sách mới, vượt trội gồm 19 chính sách, nổi bật như: sử dụng tiếng Anh làm ngôn ngữ giao dịch chính; thu hút nhân lực quốc tế chất lượng cao; cho phép thế chấp quyền sử dụng đất tại ngân hàng nước ngoài; ưu đãi chuyển lợi nhuận, quản lý ngoại hối; tự do hóa lãi suất; ưu đãi thuế và tín dụng; ưu đãi cho “thương nhân toàn cầu” và trung tâm R&D.

Tiến độ thực hiện bám sát quy định, được nhiều cơ quan Trung ương và địa phương quan tâm. Đến nay, Bộ Công thương và Bộ Tài chính đã góp ý đề án, ngoài ra nhiều nhà đầu tư lớn như DP World, Vingroup, Geleximco cũng bày tỏ sự quan tâm.

Thuận lợi của đề án là sự đồng thuận cao từ Trung ương đến địa phương, phù hợp Nghị quyết 24-NQ/TW về phát triển vùng Đông Nam Bộ. Ngoài ra, Văn phòng Trung ương Đảng cũng xác định cụm cảng - logistics Cái Mép - Thị Vải - Cần Giờ là hạt nhân của siêu cảng số và logistics thông minh trong khu vực.

Bên cạnh đó ngành chức năng cũng đưa ra khó khăn chính là khung pháp lý cho khu FTZ còn thiếu, một số cơ chế đặc thù chưa phù hợp quy định hiện hành. Bên cạnh đó, quy hoạch kết nối liên vùng cần điều chỉnh để khai thác thế mạnh tổng hợp của Bình Dương cũ (công nghiệp), Bà Rịa - Vũng Tàu cũ (kinh tế biển, logistics) và TP.HCM (tài chính quốc tế).

Kiến nghị Chính phủ sớm phê duyệt đề án, xây dựng chiến lược phát triển FTZ như công cụ chính sách thúc đẩy tăng trưởng. Đoàn Đại biểu Quốc hội xem xét bổ sung chính sách thành lập FTZ vào Nghị quyết 98 sửa đổi. UBND TP.HCM tiếp tục phối hợp nghiên cứu xây dựng FTZ trên địa bàn, bảo đảm tính kết nối và hiệu quả khai thác.

Sau khi nghe báo cáo, đoàn công tác cũng yêu cầu các đơn vị liên quan giải thích rõ hơn về các cơ chế chính sách, đưa ra các phương án nghiên cứu triển khai cụ thể hơn để đoàn công tác ghi nhận, lắng nghe ý kiến, kiến nghị vướng mắc của dự án để sớm giải quyết tháo gỡ.