Cuộc "cách mạng" trong lĩnh vực bất động sản

Thị trường bất động sản là một trong những thị trường có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế quốc gia, có quan hệ trực tiếp với các thị trường tài chính tiền tệ, thị trường xây dựng, thị trường vật liệu xây dựng, thị trường lao động...

Thị trường bất động sản hiện nay vẫn tồn tại nhiều bất cập, đòi hỏi có một hệ thống thông tin đầy đủ dữ liệu để kiểm soát.

Tuy nhiên, thị trường và các hoạt động giao dịch bất động sản hiện nay vẫn tồn tại nhiều bất cập như: Giao dịch bất động sản, quyền sử dụng đất trải qua nhiều bước, nhiều thủ tục rời rạc, đơn lẻ, do nhiều cơ quan thực hiện, chưa liên thông với nhau, quy trình giao dịch bất động sản còn phức tạp, kéo dài, gây tốn kém về thời gian, chi phí tuân thủ của người dân, doanh nghiệp và cơ quan Nhà nước.

Bên cạnh đó, vì chưa có hệ thống thông tin dữ liệu đầy đủ về nguồn cung bất động sản, giao dịch bất động sản, giá giao dịch bất động sản, thông tin về thuế, tín dụng… Do vậy, thiếu công cụ để quản lý, kiểm soát thị trường bất động sản, việc quản lý giao dịch bất động sản vẫn còn nhiều khó khăn. Ngoài ra, thị trường bất động sản còn thiếu công khai, minh bạch, dẫn đến người dân khó tiếp cận được thông tin đầy đủ, chính xác của bất động sản, dễ gặp rủi ro khi tham gia giao dịch…

Thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) đã xây dựng Hệ thống thông tin về nhà ở và thị trường bất động sản theo các tiêu chí đúng, đủ, sạch, sống, thống nhất dùng chung. Trong đó, dữ liệu về giao dịch bất động sản là một trong các dữ liệu rất quan trọng để nhận diện thị trường, xác định được cung – cầu của các loại bất động sản, từ đó đưa ra các chính sách phù hợp nhằm đảm bảo thị trường phát triển không bị lệch pha cung – cầu, góp phần bình ổn giá bất động sản.

Tuy nhiên, để xây dựng được dữ liệu, Nhà nước cần có công cụ để quản lý, dù vậy, pháp luật hiện hành quy định không bắt buộc các giao dịch bất động sản phải qua sàn, các báo cáo về giao dịch do chủ đầu tư tự báo cáo. Trên thực tế, các chủ đầu tư gần như không có báo cáo đầy đủ và Nhà nước cũng không có cơ sở để kiểm soát được việc báo cáo số lượng giao dịch bất động sản đúng, đủ.

Mặt khác, trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư phát triển mạnh mẽ, chuyển đổi số đã và đang trở thành xu thế tất yếu trong mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế, xã hội. Đối với thị trường bất động sản, chuyển đổi số không chỉ là giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành của Nhà nước mà còn là động lực quan trọng thúc đẩy tính minh bạch, ổn định và bền vững của thị trường.

Tại Hội nghị triển khai Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị, Nghị quyết 71 của Chính phủ về thúc đẩy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong ngành Xây dựng và Giao thông vận tải vừa qua, Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản cho biết, việc thành lập Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý vừa mang tính cấp thiết trước mắt, vừa có ý nghĩa chiến lược lâu dài. Đây chính là nền tảng để xây dựng một thị trường bất động sản hiện đại, minh bạch, bền vững, đóng góp tích cực cho mục tiêu phát triển đất nước.

Trước đó, tại Ngày hội Môi giới bất động sản Việt Nam 2025, bà Tống Thị Hạnh, Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) kỳ vọng Trung tâm này sẽ kiểm soát được tính minh bạch của nguồn cung, từ khi bất động sản được xác lập đủ điều kiện giao dịch, đến quá trình giải quyết thủ tục hành chính và cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu. Đồng thời, hỗ trợ kết nối hiệu quả giữa các sàn tư nhân với cơ quan Nhà nước, tạo hiệu ứng tích cực cho toàn bộ hệ sinh thái giao dịch.

Bước tiến mới trong chuyển đổi số

Để xây dựng mô hình Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý, Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản cho biết, đã nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế của 05 nước trong khu vực và trên thế giới các nước: Nhật Bản, Đài Loan, Mỹ, Trung Quốc, Anh và thấy rằng, xét trên nhiều yếu tố, hệ thống giao dịch bất động sản của Việt Nam có nhiều điểm tương đồng với mô hình của Trung Quốc.

Hiện nay, hệ thống giao dịch bất động sản của Trung Quốc đã cải thiện đáng kể ở hai yếu tố là tính hiệu quả và ứng dụng công nghệ mới đáp ứng yêu cầu quản lý Nhà nước, kiểm soát, minh bạch thị trường bất động sản và nhu cầu của người dân, doanh nghiệp. Đây là mô hình Việt Nam hoàn toàn có thể học tập để áp dụng.

Theo đề án, sẽ thực hiện thí điểm mô hình Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý tại Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh trong thời hạn 05 năm từ năm 2026 đến năm 2030.

Các loại bất động sản giao dịch thực hiện tại Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý gồm: nhà ở có sẵn, nhà ở hình thành trong tương lai, quyền sử dụng đất đã có hạ tầng kỹ thuật trong dự án bất động sản, quyền sử dụng đất ở được mã hóa, định danh theo từng bất động sản. Các loại giao dịch thực hiện tại Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý: mua bán, chuyển nhượng, cho thuê mua.

Về cơ chế hoạt động, Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý là đầu mối tiếp nhận, hướng dẫn, phối hợp thực hiện công tác quản lý, giám sát các giao dịch bất động sản, giao dịch quyền sử dụng đất của cá nhân, tổ chức theo phương thức: công khai - minh bạch - văn minh - hiện đại.

Quy trình giao dịch bất động sản sẽ được chuẩn hóa, tập trung thực hiện thông qua Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý, bảo đảm công khai, minh bạch và an toàn và qua chủ yếu 4 bước chính: Bước 1, các doanh nghiệp kinh doanh bất động sản phải gửi yêu cầu được bán các bất động sản đủ điều kiện đưa vào kinh doanh theo quy định của pháp luật và giá bán, cho thuê mua đến Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý.

Bước 2, sau khi Trung tâm kiểm tra bất động sản đủ điều kiện được sẽ thực hiện công khai, niêm yết thông tin về bất động sản đủ điều kiện đưa vào kinh doanh trên hệ thống điện tử của Trung tâm để các tổ chức và cá nhân tìm kiếm thông tin về bất động sản trên hệ thống.

Bước 3, sau khi bên bán và bên mua tự thỏa thuận về việc mua bán, thuê mua bất động sản sẽ tiến hành làm thủ tục trực tuyến lập hồ sơ ký hợp đồng mua bán theo mẫu tại Nghị định số 96/2024/NĐ-CP và gửi lên Trung tâm, Trung tâm sẽ xác nhận hợp đồng có hiệu lực trên hệ thống điện tử về giao dịch bất động sản.

Tiếp đó, đối với bước 4, các bên giao dịch thực hiện các bước nộp thuế, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tại Trung tâm trên môi trường điện tử thông qua các dữ liệu được chia sẻ, tích hợp của các ngành liên quan như: dữ liệu về dân cư, dữ liệu đất đai, dữ liệu thuế…

Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản khẳng định, việc thành lập Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý không chỉ phù hợp với định hướng của Đảng và Chính phủ về đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số trong lĩnh vực xây dựng và giao thông vận tải, mà còn là bước đi thiết thực để nâng cao năng lực quản lý, tạo lập môi trường đầu tư minh bạch, an toàn và bền vững.

Trước đó, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh từng cho biết, việc xây dựng Đề án thí điểm mô hình "Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý" sẽ là cuộc cách mạng trong lĩnh vực bất động sản và là sản phẩm trong chương trình phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số của Bộ Xây dựng.